• آ
  • ا
  • ب
  • پ
  • ت
  • ج
  • چ
  • ر
  • ز
  • ژ
  • د
  • ط
  • ف
  • ق
  • گ
  • ک
  • ع
  • غ
  • م
  • هـ

آناتومی دستگاه گوارش

آناتومی دستگاه گوارش | کافه پزشکی

بخش های این دستگاه شامل : دهان ؛ دندان ؛ زبان ؛ حلق ؛ معده ؛ روده باریک و روده بزرگ می باشد. همراه کافه پزشکی باشید تا به بررسی آناتومی این دستگاه مهم از بدن بپردازیم .


دهان : حفره ای بیضی شکلی که در ابتدای مجرای گوارشی قرار دارد که از لب ها تا تنگه دهانی – حلقی کشیده شده است. سقف دهان شامل دو قسمت است : قسمت سخت و قسمت نرم می باشد.
دندان ها : به تعداد ۳۲ عدد می باشند. دارای تاج ؛ گردن و ریشه می باشند. روی تاج را مینای دندان پوشانده که سخت ترین ماده بدن می باشد.
زبان : توده ای از عضله مخطط است که دوسوم آن در دهان ویک سوم آن در حلق قرار می گیرد.

دهان

حلق : در پشت حفره های بینی ؛ دهان و حنجره می باشد. شامل سه قسمت می باشد: بخش بینی – دهانی و حنجره ای.

حلق

آنچه در این پست کافه پزشکی خواهید دید

معده :

معده بخشی از لوله گوارشی است که بیش از سایر نواحی آن قابل اتساع بوده . این عضو بخش حجیم اجزائ دستگاه گوارش و بده که در بین مری و اثنی عشر می باشد. شکل و اندازه معده توسط عوامل زیادی تغییر پیدا می کند که شامل فعالیت های فیزیولوژیکی معده ؛ مقدار محتویات معده ؛ عادت های غذایی ؛ تغییرات در موقعیت و فشار احشائ و اختلالات معده می باشند.

تقسیمات معده : انحنائ کوچک – انحنائ بزرگ – کاردیا – سوراخ کاردیا – فوندوس – تنه (جسم) معده –کانال پیلوریک – سوراخ پیلور – آنتروم پیلوریک وپیلور می باشد.
انحنا کوچک از حاشیه راست مری شکمی شروع و در ادامه در سمت راست به حاشیه بالایی پیلور می رسد.این انحنا کناره راست نیز نامیده می شود.
انحنا بزرگ از لبه پایینی قسمت چپ مری شکمی شروع و در ادامه با قسمت فوندوس و در حاشیه پایین تر با جسم معده ودر قسمت راست سطح پایین به پیلور می رسد. این انحنا کناره چپ نیز نامیده می شود.

کاردیا : بخشی از معده است که بلافاصله در مجاور مری شکمی قرار دارد . نزدیکترین بخش به انحنا کوچک بوده و پایین تر از فوندوس معده قرار دارد.

سوراخ کاردیا : محلی که مری به معده ختم می شود. در این مکان یک مکانیسم فیزیولوژیک برای ممانعت از برگشت محتویات معده به درون مری وجود دارد.

فوندوس : قعر یا فوندوس معده گنبدی شکل بوده و بالاتر از محل ورودی مری به معده در زیر دیافراگم قرار دارد و معمولا پر از گاز است

تنه معده : تنه یا جسم معده بزرگترین قسمت آن است که در انحنا کوچک از کاردیا تا کنار فوقانی بریدگی زاویه ای و در انحنا بزرگ از قاعده فوندوس تا نقطه ای در زیر بریدگی زاویه ای امتداد پیدا می کند. جسم معده حدود دوسوم معده را شامل و در فاصل تنه تا دوازدهه قرار دارد.

کانال پیلوریک : از انتهای بریدگی زاویه ای تا ابتدای آنتروم پیلوریک می باشد.

سوراخ پیلور : توسط کانال پیلوریک ایجاد می شود که لایه های عضلانی حلقوی در این ناحیه ضخیم شده و اسفنگتر پیلور را ایجاد می کند.

آنتروم پیلوریک : ناحیه کوتاه و ضعیفی از معده است که قبل از پیلور در محل تمام شدن کانال و در طرف راست تا پیلور امتداد دارد. این ناحیه گاسترین ترشح کرده که باعث تحریک ترشح اسید بوسیله جسم معده می شود. این قسمت در حقیقت بخشی از معده است که در فاصل تنه تا دوازدهه قرار دارد.

پیلور : بخش تحتانی معده است که در محل اتصال معده و دئودنوم قرار گرفته و بوسیله حلقه ضخیمی از عضلات حلقوی معده بنام اسفنگتر پیلور احاطه شده است.

معده

لایه های معده

معده دارای چهار لایه می باشد : مخاطی ، زیر مخاطی ، عضلانی و سروزی.

لایه مخاطی : داخلی ترین لایه معده است که بسیار ضخیم و نرم است و بصورت چین خوردگی ها و تا خوردگی های بسیار زیاد می باشد.

لایه زیر مخاطی : این پوشش از بافت همبندی محیطی و لانه زنبوری و عروق خونی و لنفی تشکیل شده است.

لایه عضلانی : این لا ه ی سطح داخلی تری نسبت به لایه سروزی دارد . رشته های عضله صاف ؛ بصورت عضلات حلقوی داخلی و طولی خارجی می باشد.علاوه بر این دو لایه یک لایه دیگر با رشته های مایل در داخل دارد.

لایه سروزی : این لایه خارجی و بسیار نازک می باشد و بنام صفاق احشائی می باشد.

روده باریک 

قسمتی از سیستم گوارشی است که بخش عمده عمل هضم و جذب غذا در آن صورت می گیرد. از انتهای پیلور شروع شده وتا دریچه ایلئوسکال ادامه می یابد. یعنی از پیلور معده شروع و در محل اتصال به روده کور پایان می پذیرد.

روده باریک از نظر ساختمانی دارای چهار لایه است :

۱٫ لایه خارجی ؛ غشائ سروز است و به صفاق موسوم می باشد.

۲٫ لایه عضلانی ، شامل دو ردیف رشته های طولی در خارج و رشته های حلقوی در زیر آن است.

۳٫ لایه زیر مخاطی ، از بافت همبندی زنبوری تشکیل شده و حاوی مقدار زیادی عروق خونی لنفاوی وشبکه عصبی می باشد.

۴٫ لایه مخاطی ، بصورت چین خوردگی های متعدد و نزدیک بهم می باشند. این چین خوردگی ها سبب می شوند که سطح ترشحی مخاط روده همانند جذب مواد در روده بسیار وسیع باشد. همچنین سبب می شود غذا در روده آهسته تر عبور نموده و فرصت بیشتری برای جذب مواد داشته باشد

روده باریک

بخش های روده کوچک شامل دوازدهه – ژژنوم و ایلئوم می باشد.

دوازدهه ( دئودنوم ) : دوازدهه لوله ای است که مانند حلقه ای سر پانکراس را در بر گرفته که از پیلور شروع و در خم دئودنو ژژو ا نل خاتمه می یابد. دارای چهار قسمت می باشد ( فوقانی – نزولی – افقی و صعودی ) . اولین بخش از دوازدهه قسمت فوقانی آن می باشد. بخش نزولی ، در این بخش آمپول واتر را داریم که مجرای صفراوی و مجرای پانکراس در این آمپول باز می شوند. قسمت سوم اثنی عشر ؛ بخش افقی آن می باشد. قسمت چهارم بخش صعودی می باشد که کوتاهترین قسمت اثنی عشر است

ژژونوم : قسمت دوم روده باریک می باشد .

قسمت سوم روده باریک ، ایلئوم می باشد که در انتها توسط دریچه ایلئوسکال به سکوم ختم می شود. فرق ژژونوم با ایلئوم در این است که ژژونوم دارای جدار ضخیم تری می باشد و قطر بزرگتری دارد و ژژونوم بیشتر در منطقه نافی و ایلئوم در لگن قرار دارد.

روده باریک

روده بزرگ : آخرین قسمت لوله گوارشی بوده که از دریچه ایلئوسکال تا مقعد ادامه دارد.

بخش های روده بزرگ عبارتند از : سکوم ( روده کور ) – آپاندیس – خمیدگی یا انحنای کبدی ( راست ) – کولون عرضی – خمیدگی یا انحنای طحالی ( چپ ) – کولون نزولی – کولون سیگموئید – راست روده و کانال مقعدی.

وظیفه اصلی روده بزرگ ، جذب آب ؛ الکترولیت ها و نگهداری مواد هضم نشده تا زمان مناسب برای دفع بصورت مدفوع است.

روده کور یا سکوم : بخشی از روده بزرگ و به شکل کیسه گشاد و بن بستی است که در زیر کولون صعودی است ، در محل مشترک سکوم و کولون صعودی دریچه ایلئوسکال قراردارد.

آپاندیس : استطاله ای از روده کور است و در جدار داخلی سکوم ۲ سانتیمتر پایین تر از سوراخ ایلئوسکال قرار گرفته که مجرای داخل آن توسط سوراخی بنام دهانه آپاندیس به داخل سکوم باز شده و جدار آن به مقدار زیادی دارای بافت لنفوئید می باشد و مانند لوزه ها عمل می کند ( نقش دفاعی ) .
آپاندیس در سمت راست شکم قرار دارد.

کولون صعودی : قطرش از سکوم کمتر و در سمت راست شکم واقع شده و از سکوم تا زیر لوب راست کبد ادامه دارد. این کولون دارای انحنای کبدی است که فضایی است که در آن کولون صعودی به منظور تغییر جهت عرضی می چرخد. انحنای کبدی در سطح تحتانی لوب راست کبد قرار دارد.

کولون عرضی : این کولون از راست به چپ بین کولون صعودی و نزولی قرار دارد . انحنای چپ آن بالاتر از انحنای راست می باشد. زاویه چپ آن مجاور طحال و در بالا و جلو مجاور کبد و انحنای بزرگ معده و در پایین مجاور روده باریک است.

کولون نزولی : از زاویه چپ کولون عرضی شروع و سپس به کولون سیگموئید تبدیل می شود. قطر کولون صعودی از نزولی کمتر است.

کولون سیگموئید : قسمتی از روده بزرگ بوده که در دنباله کولون نزولی قرار گرفته و در لگن قرار دارد. این کولون به دو قسمت تقسیم می شود: بخش ثابت و بخش متحرک.

رکتوم : دنباله کولون سیگموئید بوده و به مقعد ختم می شود. رکتوم از نظر قطر متغیر بوده ؛ قسمت فوقانی و تحتانی آن تنگ در حالی که بخش میانی آن که آمپول رکتوم نامیده می شود قطری تا اندازه ۲ الی ۳ برابر دارد. محلی را که سیگموئید به پایان رسیده و رکتوم آغاز می شود را اتصال رکتوسیگموئید می گویند.

مجرای مقعد : در محلی که آمپول رکتوم در پایین تنگ و به عقب خم شده مجرای مقعد شروع می شود. دارای دو اسفنگتر داخلی و خارجی است که بواسطه دو عضله تنگ کننده حلقوی محافظت و کنترل می شود. از اجتماع تمام وریدهای موجود در زیر مخاط این ناحیه شبکه بواسیری بوجود میاید.

از نظر ساختمان کولون ها دارای پنج لایه می باشند. الیاف عضلانی طولی کولون در بعضی قسمت ها متراکم شده و ایجاد سه نوار سفید رنگ را در طول کولون می کنند ودر فواصل این نوارها دیواره کولون شل و افتاده و کیسه ای شکل است. لایه مخاطی کولون نازکتر از مخاط روده باریک و فاقد پرز می باشد. ساختمان رکتوم مشابه کولون است ولی لایه عضلانی آن ضخیم تر و مخاط داخلی آن دارای چین خوردگی طولی است که بنام ستون های مورگانی موسوم و به داخل مجرای
مقعد ادمه می یابند. در مجرای مقعد عضلات حلقوی ضخیم تر بوده و تشکیل اسفنگتر داخلی مقعد را می دهند. اسفنگتر خارجی مقعد همواره سوراخ مقعد را مسدود نگه می دارد.

لایه های روده بزرگ عبارتند از : سروزی- لایه عضلانی خارجی – لایه زیر مخاطی – لایه مخاطی عضلانی و لایه مخاطی .

لایه سروزی بیرونی جزئی از صفاق می باشد. لایه عضلانی شامل پایه های داخلی حلقوی کامل و طولی خارجی ناکامل از عضلات صاف است. لایه زیر مخاطی ، شامل بافت همبندی بوده که عضلات خارجی و مخاطی عضلانی قرار دارند. لایه مخاطی عضلانی باریک ، از عضلات صاف حلقوی و طولی ساخته شده است. مخاط ، ( داخلی ترین لایه ) این لایه صاف و عاری از پرز شامل لایه ای از سلول های اپیتلیال است. پوشش عضلانی کولون ، متمایز از پشش عضلانی معده ؛ روده کوچک و رکتوم است. عضله صاف طولی بطور ناقص روده بزرگ را پوشانده است . فیبرهای طولی در سه خط مجزا منظم شده اند که بنام تنیا کولی خوانده می شود.

روده بزرگ

پانکراس : غده ای است نسبتا بزرگ که از قسمت سوم اثنی عشر شروع و تا نزدیک ناف طحال ادامه میابد.دارای چهار قسمت می باشد که عبارتند از: سر – گردن – تنه – دم.پانکراس دارای دو مجرای ترشحی است ؛ یکی بنام مجرای پانکراتیک اصلی ( ویرسونگ ) و دیگری بنام مجرای پانکراتیک فرعی (سانتورینی) مجرای اصلی از انتهای دم شروع شده ودر محور غده تا گردن امتداد می یابد و در آنجا تغییر جهت می دهد و پس از ایجاد یک مسیر قوسی به طرف پایین و خارج وارد آمپول واتر می گردد

پانکراس دارای ترشح داخلی و خارجی می باشد ؛ ترشح خارجی آن شیره پانکراس نام دارد . این شیره از طریق مجرای اصلی پانکراس جمع و همراه با مجاری صفراوی به دوازدهه می ریزد.این شیره دارای آنزیم های زیادی است که درفرایند گوارش در روده کوچک عمل می کند. ( تریپسین – کیموتریپسین – آمیلاز و لیپاز ) . ترشحات پانکراس حاوی مقدار زیادی بیکربنات سدیم است که با اسید معده پس از ورود به دوازدهه ترکیب می شود و کلرور سدیم و اسید کربنیک تولید می کند. یکی از مهمترین وظایف این شیره خنثی کردن اسیدیته معده است که وارد دوازدهه می شود.

پانکراس

کبد :

بزرگترین غده بدن به رنگ قرمز قهوه ای است. در زیر دیافراگم در سمت راست شکم قرار دارد . کبد بوسیله رباط داسی شکل به دو لوب راست و چپ تقسیم می شود؛ واین رباط کبد را به دیافراگم متصل می کند.در سطح زیرین کبد کیسه گلابی شکلی بنام کیسه صفرا وجود دارد. لوب راست کبد بزرگ تر بوده و روی خمیدگی راست کولونی و کلیه راست جای گرفته است ، لوب چپ روی معده جای گرفته است.کبد توسط پنج رباط به دیافراگم و دیواره شکمی متصل است ( رباط داسی شکل – رباط مثلثی چپ – رباط مثلثی راست – رباط کروناری – رباط گرد ) . کبد بوسیله یک پوشش کبدی بنام کپسول گلیسون احاطه شده است.
مجاری صفراوی ، از گذرگاههای کوچکی درون سلول های کبدی شروع شده وبا مجاری کوچک بنام گذرگاه های صفراوی درون سلولی مرتبط می شوند. این گذرگاه ها کانال ها یا فضاهای باریکی هستند که بین سطوح مجاور دو سلول قرار دارند. این کانال ها انشعاباتی را می سازند که دور لوبول ها چرخیده و درون مجاری صفراوی درون لوبولی باز می شوند.این کانال ها به مجاری دیگر ملحق شده و دو تنه اصلی می سازند که کبد را در منطقه ناف ترک کرده و سپس به یکدیگر متحد شده و مجرای واحدی بنام مجرای هپاتیک را می سازند. مجرای صفراوی مشترک از الحاق دو مجرای هپاتیک و سیستیک تشکیل می شود. دو تنه اصلی که اندازه آنها تقریبا برابر است از لوب راست و لوب چپ میایند و باهم مجرای هپاتیک را تشکیل و به مجرای سیستیک ملحق و مجرای صفراوی
مشترک را بوجود میاورند.

کبد

کیسه صفرا :

کیسه ای عضلانی غشایی که درون گودی موجود در سطح احشایی لوب راست کبد قرار داشته و از نزدیکی انتهای راست ناف کبد تا لبه تحتانی کبد کشیده شده است.و به سه بخش فوندوس – تنه و گردن تقسیم شده است.

کیسه صفرا

 

 


نظر دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد