تفسیر آزمایش در یک نگاه ؛ نکات طلایی در تفسیر آزمایش خون | کافه پزشکی

آزمایش خون متداول ترین و فراگیرترین آزمایش در جهت تشخیص دقیق برخی بیماری هاست که امروزه در همه جای جهان انجام می شود. پزشکان به تمامی افراد در سنین مختلف پیشنهاد می کنند تا آزمایش خون را هر شش ماه یا یکسال یکبار برای بررسی وضعیت سلامت خود انجام دهند. همراه کافه پزشکی باشید تا آزمایش خون خود را در یک نگاه تفسیر کنید !

کاربرد : بررسی مبتلایان به عفونت، نئوپلاسم، آلرژی یا سرکوب ایمنی

عوامل مداخله گر : استرس ها و فعالیت فیزیکی سبب افزایش شمارش WBC

سطوح بالا : عفونت و التهاب، تروما، هموراژی، دهیدراسیون، طوفان تیروئیدی

سطوح پایین : سوء تغذیه، نارسایی مغز استخوان، عفونت های شدید اسپلنکتومی، ارتشاح مغز استخوان، مسمومیت با داروهای شیمی درمانی

آزمایش های مرتبط : اسمیر خون محیطی PBS

نکات بالینی: نیاز به ناشتایی ندارد، از همولیز نمونه جلوگیری شود. نوزادان و اطفال طبیعی نسبت به بالغین شمارش WBC بیشتری دارند.

کاربرد : بررسی بیماران آنمیک

عوامل مداخله گر : بارداری و پرآبی بدن سبب کاهش RBC وزندگی در ارتفاعات بالا و دهیدراسیون سبب افزایش RBC

سطوح بالا : بیماری انسدادی قلب، COPD ، پلی سیتمی ورا، هموگلوبینوپاتی ها

سطوح پایین : آنمی، هموراژی، نارسایی مغز استخوان، سیروز، بیماری کلیوی، سرطان ها

آزمایش های مرتبط : Hct ، Hb ، اندیس های RBC

نکات بالینی: نیاز به ناشتایی ندارد، از همولیز نمونه جلوگیری شود.

کاربرد : ارزیابی بیماران آنمیک

عوامل مداخله گر : بارداری و رقت ناشی از بار مایعات بدن سبب کاهش Hb و زندگی در ارتفاعات بالا و مصرف سیگار سبب افزایش Hb 

سطوح بالا : بیماری قلبی مادرزادی، کم آبی شدید  ، اسهال و سوختگی ، COPD 

سطوح پایین : آنمی، هموگلوبینوپاتی ها، سیروز، کاهش آهن، نارسایی مغز استخوان، بارداری طبیعی، سرطان پیشرفته

آزمایش های مرتبط : شمارش گلبول های قرمز، اندیس های گلبول های قرمز ،Hct

نکات بالینی: نمونه نباید همولیز شود. نیاز به ناشتایی نیست.مقادیر طبیعی هموگلوبین به سن و جنس فرد بستگی دارد به طوری که در ۱۸ سال اول زندگی متغیر است و در افراد مسن مقادیر کمی کاهش می یابد.

کاربرد : اندازه گیری غیرمستقیم تعداد و حجم RBC  ارزیابی بیماران دچار کم خونی

عوامل مدخله گر : ناهنجاری در اندازه RBC ، دهیدراسیون، زندگی در ارتفاعات بالا سبب افزایش سطح Hct و افزایش شدید WBC رقیق شدن خون، بارداری و ، پر آبی بدن سبب کاهش سطح Hct 

سطوح بالا : اریتروسیتوز، بیماری قلبی مادرزادی، پلی سیتمی ورا ، کم آبی شدید ، اسهال و سوختگی ، COPD

سطوح پایین : آنمی، سیروز، کاهش آهن، نارسایی مغز استخوان، بارداری طبیعی، سرطان پیشرفته

آزمایش های مرتبط : شمارش گلبول های قرمز، شاخص های گلبول های قرمز ، Hb 

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی نیست. نمونه نباید همولیز شود. مقادیر طبیعی با توجه به سن و جنس تغییر می کند.

کاربرد : کنترل دوره بیماری یا درمان ترومبوسیتوپنی یا نارسایی مغز استخوان

عوامل مداخله گر : ورزش شدید و زندگی در ارتفاعات بالا سبب افزایش شمارش Plt و در دوره قبل از یائسگی شمارش Plt کاهش می یابد.

سطوح بالا : اختلالات بدخیم (لوسمی، لنفوم)، پلی سیتمی ورا، سندرم پس از اسپلنکتومی

سطوح پایین: هایپراسپلنیسم، بیماری گریوز، اختلالات ارثی، آنمی، شیمی درمانی، عفونت

آزمایش های مرتبط : تجمع پلاکتی، آنتی بادی پلاکت، BT ، حجم متوسط پلاکت

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی نیست. بیمار از نظر نشانه های خونریزی، کبودی، پتشی، خون دماغ و درد در ناحیه پایین کمر چک شود.

کاربرد : بررسی مسیر معمول مکانیزم انعقاد

عوامل مداخله گر: مصرف الکل، سندروم های سوء جذب یا اسهال سبب طولانی شدن زمان PT و رژیم پرچربی یا غنی از سبزیجات پر برگ سبب کوتاه شدن زمان PT

سطوح بالا : بیماری های کبد، کمبود ارثی فاکتور، انسداد مجرای صفراوی، DIC ، مسمومیت با سالیسیلات

آزمایش های مرتبط : زمان سیلان BT ، زمان ترومبین، PTT ، غلظت فاکتورهای انعقادی

نکات بالینی: نیاز به ناشتایی نیست. در صورت طولانی بودن PT وجود زمینه های خونریزی را باید چک کرد. در صورت مصرف وارفارین ،نمونه خون قبل از
مصرف دوز روزانه وارفارین گرفته شود.

کاربرد : بررسی سطح فاکتورهای انعقادی

عوامل مداخله گر: انسداد صفراوی با جلوگیری از جذب چربی و ویتامین های محلول در چربی و همچنین سنتز فاکتورهای انعقاد در کبد سبب طولانی شدن PTT

سطوح بالا : کمبود فاکتورهای انعقادی ، سیروز کبدی، لوسمی، هموفیلی، انتشار داخل عروقی منتشر ( DIC )

سطوح پایین : مراحل اولیه DIC ، سرطان وسیع

آزمایش های مرتبط : زمان سیلان BT ، زمان ترومبین، غلظت فاکتورهای انعقادی

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی نیست. برای بیمارانی که درمان ضد انعقاد دارند میزان ۵٫۱-۵٫۲ برابر مقادیر طبیعی، قابل قبول است.

کاربرد : تشخیص بیماری هایی همراه با عفونت حاد و مزمن التهاب نئوپلاسم پیشرفته و نکروز بافتی

عوامل مداخله گر : باقی ماندن نمونه خون به بیش از سه ساعت قبل از انجام آزمایش سبب کاهش کاذب نتایج آزمایش ESR و بارداری (سه ماهه دوم و سوم) بعضی از کم خونی ها، بیماری هایی که در آن پروتئین زیاد میشود سبب افزایش سطح ESR

سطوح بالا : نارسایی مزمن کلیوی (نفریت و نفروز)، سرطان پیشرفته، آنمی شدید، عفونت باکتریایی، بیماری های التهابی، بیماری های همراه با نکروز، ماکروگلوبولینمی

سطوح پایین : آنمی سلول داسی، اسفروسیتوز، پلی سیتمی ورا، هایپوفیبرینوژنمی

کاربرد : بررسی و کنترل تعادل مایع و الکتریک

عوامل مداخله گر : شوک، جراحی، تروما سبب افزایش سطح Na

سطوح بالا : هایپرآلدوسترونیسم، سندرم کوشینگ، دفع از طریق GI ، تعریق شدید، سوختگی، دیابت بی مزه، دیورز اسمزی

سطوح پایین : بیماری آدیسون، بیماری های گوارشی، نارسایی مزمن کلیه، آسیت، هایپرگلیسمی، CHF ، ادم محیطی

آزمایش های مرتبط : Na ادرار، هورمون آلدسترون ADH

نکات بالینی : هیچ محدودیت غذایی و مایعات وجود ندارد. اگر بیمار انفوزیون IV دارد، از بازوی مقابل خون گیری شود.

کاربرد : ارزیابی تعادل الکترولیت ها، بررسی روتین بیماران مصرف کننده دیورتیک ها یا داروهای قلبی

عوامل مداخله گر: لیز شدن نمونه خون سبب افزایش سطح K

سطوح بالا : نارسایی حاد یا مزمن کلیوی، بیماری آدیسون، هایپوآلدوسترونیسم، له شدگی بافت، عفونت، اسیدوز، دهیدراسیون

سطوح پایین : سوختگی ها، اختلالات گوارشی، هایپرآلدوسترونیسم، سندروم کوشینگ، آلکالوز، آسیت، تنگی شریان کلیه

آزمایش های مرتبط : سدیم و کلراید خون، پتاسیم ادرار

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی نیست. نمونه نباید همولیز باشد. پتاسیم باید به آهستگی تزریق شود تا از تحریک پذیری وریدها جلوگیری شود.

کاربرد : اندازه گیری سطح گلوکز خون و ارزیابی بیماران دیابتیک

عوامل مداخله گر : استرس، عفونت، سوختگی، MI ، بیهوشی عمومی( GA ) سبب افزایش سطح گلوکز سرم

سطوح بالا : پاسخ استرس ها (عفونت، سوختگی و تروما)، سندروم کوشینگ، فئوکروموسیتوما، نارسایی مزمن کلیوی، گلوکاگونوما، پانکراتیت حاد

سطوح پایین : انسولینوما، کم کاری تیروئید و هیپوفیز، بیماری آدیسون، بیماری شدید کبد

آزمایش های مرتبط : گلوکز ادرار، هموگلوبین گلیکوزیله، تحمل گلوکز، گلوکاگون، سنجش انسولین

نکات بالینی : بیمار حداقل ۸ ساعت ناشتا باشد. نباید بیش از ۱۶ ساعت ناشتا باشد. مصرف آب بلامانع است.

کاربرد : بررسی عملکرد کلیه و سرعت فیلتراسیون گلومرولی

عوامل مداخله گر : در رژیم های کم پروتئین ودر بیماران دچار پرآبی سطح BUN کاهش می یابدو در مراحل آخر بارداری و دهیدراسیون سطح BUN افزایش می یابد

سطوح بالا: هایپوولمی، شوک، سوختگی ها، CHF ، MI ، خونریزی GI ، سپسیس، بیماری های کلیه

سطوح پایین : نارسایی کبدی، تعادل منفی نیتروژن، سندرم نفروتیک

آزمایش های مرتبط : Cr خون، کلیرانس Cr

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی ندارد. حجم توده عضلانی بدن، تغییرات مصرف پروتئین و وضعیت آب بدن بر سطح BUN تاثیر گذار است.

کاربرد : تشخیص آسیب عملکرد کلیه

عوامل مداخله گر: به دلیل کاهش حجم عضله در افراد مسن و کودکان سطح Cr پایین تر است و رژیم غذایی غنی از گوشت سبب افزایش موقتی سطح Cr

سطوح بالا : گلومرولونفریت، پیلونفریت، نکروز حاد توبولی، انسداد مجرای ادراری، کاهش جریان خون کلیوی، نفریت سبب افزلیش سطح Cr

سطوح پایین : ناتوانی و ضعف، کاهش توده عضلانی ( دیستروفی عضلانی و میاستنی گراویس )

آزمایش های مرتبط : BUN ، تصفیه Cr

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی ندارد. در اطفال خون از پاشنه پا گرفته شود .قبل از اندازه گیری مقدار کراتینین باید از انجام فعالیت و یا ورزش شدید اجتناب شود چون مقدار کراتینین بدن شدیدا وابسته به عضلات است .

کاربرد : ارزیابی وضعیت غده پاراتیروئید و متابولیسم کلسیم به وسیله اندازه گیری مستقیم میزان کلسیم خون

عوامل مدخله گر : بی تحرکی طولانی مدت، مسمومیت با ویتامین D و کاهش در سطح PH سرم، سبب افزایش سطح Ca و سوء جذب و کمبود ویتامین D سبب کاهش سطح Ca

سطوح بالا : هیپرپاراتیروئیدیسم، هیپرتیروئیدی، تومورهای متاستاتیک به استخوان، بیماری پاژه استخوان، لنفوم، بیماری آدیسون

سطوح پایین : هیپوپاراتیروئیدی، اختلالات گوارشی، نارسایی کلیه، راشیتیسم، استئومالاسی، پانکراتیت، آمبولی چربی، آلکالوز

آزمایش های مرتبط : هورمون تیروئید و پاراتیروئید، فسفرخون

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی نیست. از همولیز جلوگیری شود. عفونت های گرانولوماتوز مانند سل و سارکوئیدوز می تواند هیپرکلسمی ایجاد کند.

کاربرد : تشخیص کمبود یا اضافه بار منیزیم

عوامل مداخله گر : لیز شدن نمونه خون سبب افزایش سطح Mg بطور کاذب

سطوح بالا : نارسایی کلیه، بیماری آدیسون، هایپوتیروئیدی، مصرف داروهای آنتی اسید

سطوح پایین : سوء تغذیه، هایپوپاراتیروئیدیسم، الکلیسم، بیماری مزمن کلیه، اسیدوز دیابتی

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی نیست. از همولیز جلوگیری شود. کنترل سطح آن در بیماران قلبی ضروری می باشد.

کاربرد : تفسیر و بررسی اختلالات پاراتیروئید و Ca

عوامل مداخله گر : ملین ها یا تنقیه های حاوی فسفات سبب افزایش سطح فسفات و مصرف کربوهیدرات ها سبب کاهش سطح فسفات

سطوح بالا : هایپوپاراتیروئیدی، نارسایی کلیه، متاستاز استخوانی، سارکوئیدوز، هایپوکلسمی، اسیدوز، لنفوم، آنمی همولیتیک

سطوح پایین : مصرف مداوم آنتی اسیدها، هایپرپاراتیروئید، هایپرکلسمی، الکلیسم، ریکتز (کمبود ویتامین D ) آلکالوز، سوء تغذیه

آزمایش های مرتبط : هورمون پاراتیروئید، Ca خون

نکات بالینی : بیمار باید از نیمه شب روز آزمایش در وضعیت NPO باشد. مایعات حاوی گلوکز را چند ساعت قبل از آزمایش قطع کند. از همولیز شدن نمونه خون جلوگیری شود.

کاربرد : بررسی متابولیسم آهن در مبتلایان به کم خونی اضافه بار یا مسمومیت با آهن

عوامل مداخله گر: انتقال خون، مصرف غذای غنی از آهن سبب افزایش جزئی سطح آهن و در اواخر دوران بارداری سطح آهن کاهش می یابد

سطوح بالا : هموسیدروز یا هموکروماتوز، مسمومیت با آهن یا سرب، بیماری های همولیتیک، هپاتیت یا نکروز هپاتیت

سطوح پایین : خونریزی مزمن: جذب ناکافی آهن از روده، آنمی فقر آهن، نئوپلارزی

آزمایش های مرتبط : فرتین، TiBC

نکات بالینی : نیاز به ناشتایی است ( ۱۲ ساعت ) مصرف آب بلامانع است. از همولیز شدن خون جلوگیری شود. بیمار از نظر انتقال خون و مصرف غذاهای غنی از آهن بررسی شود.

کاربرد : تعیین خطر بیماری کرونر قلبی ) CHD (، ارزیابی هایپرلیپیدمی
عوامل مداخله گر : بارداری، اووفورکتومی و دوران پس از یائسگی سبب افزایش سطح کلسترول و وضعیت خوابیدن سبب کاهش سطح کلسترول
سطوح بالا : هیپوتیروئیدیسم، دیابت شیرین کنترل نشده، سندرم نفروتیک، بارداری، هایپرتانسیون، آترواسکلروز، سیروز صفراوی
سطوح پایین : سوء تغذیه، سرطان پیشرفته، هیپرتیروئیدیسم، آنمی همولیتیک، عفونت، بیماری کبد، AML
آزمایش های مرتبط : آپولیپوپروتئین، لیپو پروتئین، TG ، VLDL
نکات بالینی : نیاز به ناشتایی دارد ۱۲-۱۴ ساعت مصرف آب بلامانع است. به دلیل تغییرات مهم در سطح آن نتایج بالای آن را باید با تکرار آزمایش تایید کرد.

کاربرد : بررسی خطر ابتلای بیماری کرونر قلبی، تشخیص اختلالات مربوط به متابولیسم چربی
عوامل مداخله گر : مصرف غذاهای چرب، مصرف الکل، بارداری سبب افزایش سطح TG
سطوح بالا : بیماری فون ژیرکه(بیماری ذخیره گلیکوژن)، هیپوتیروئیدیسم، دیابت کنترل نشده، سندرم نفروتیک، نارسایی مزمن کلیه
سطوح پایین : سندرم سوء جذب، هیپرتیروئیدیسم
آزمایش های مرتبط : کلسترول، لیپوپروتئین( LDL – HDL )
نکات بالینی : نیاز به ناشتایی دارد ۱۲-۱۴ ساعت مصرف آب بلامانع است. ۲۴ ساعت قبل از آزمایش نباید الکل مصرف کرد

گردآوری و تنظیم : کافه پزشکی