• آ
  • ا
  • ب
  • پ
  • ت
  • ج
  • چ
  • ر
  • ز
  • ژ
  • د
  • ط
  • ف
  • ق
  • گ
  • ک
  • ع
  • غ
  • م
  • هـ

مننژیت

همه چیز درباره مننژیت (Meningitis) | کافه پزشکی

مننژیت به معنای التهاب غشای پوشاننده مغز و نخاع (مننژ) است. تورم ناشی از مننژیت به طور معمول باعث ایجاد علائمی مانند سردرد، تب و سفتی گردن می شود.

بیشتر موارد مننژیت ناشی از عفونت ویروسی است اما عفونت های باکتریایی، انگلی و قارچی نیز از جمله علل دیگر هستند. بعضی از موارد مننژیت معمولا طی چند هفته بدون درمانی خاص بهبود می یابند در حالی که برخی دیگر می توانند تهدید کننده حیات باشند و نیاز به درمان آنتی بیوتیکی فوری دارند. همراه کافه پزشکی باشید

علائم مننژیت

علائم اولیه التهاب مننژ ممکن است علائم آنفولانزا را تقلید کند و ممکن است طی چند ساعت یا چند روز بروز کند.

علائم و نشانه های احتمالی در افراد بزرگتر از ۲ سال شامل موارد زیر است :

  • تب شدید و ناگهانی
  • گرفتگی گردن
  • سردرد شدید
  • سردرد همراه با حالت تهوع یا استفراغ
  • مشکل در تمرکز
  • تشنج
  • خواب آلودگی
  • حساسیت به نور
  • کمبود اشتها
  • بثورات پوستی

علائم در نوزادان

نوزادان ممکن است این علائم را نشان دهند :

  • تب شدید
  • گریه مداوم
  • خواب آلودگی بیش از حد یا تحریک پذیری
  • بی تحرکی یا کندی
  • برآمدگی در فونتانل
  • سفتی در بدن و گردن کودک

علل مننژیت

عفونت ویروسی شایع ترین علت التهاب مننژ است. عفونت های باکتریایی و به ندرت عفونت های قارچی نیز مشاهده می شود. از آنجا که عفونت های باکتریایی می توانند تهدید کننده حیات باشند، شناسایی علت مننژیت ضروری است.

مننژیت باکتریایی

باکتری هایی که وارد جریان خون می شوند و به مغز و نخاع می رسند می توانند باعث مننژیت حاد باکتریایی شوند. البته باکتری ها می توانند به طور مستقیم نیز به مننژ حمله کنند که در اثر عفونت گوش یا سینوزیت، شکستگی جمجمه یا به ندرت بعد از برخی جراحی ها رخ می دهد.

چندین گونه باکتری می تواند باعث مننژیت حاد باکتریایی شود :

استرپتوکوکوس پنومونیه (پنوموکوک) : این باکتری شایع ترین علت مننژیت باکتریایی در نوزادان، خردسالان و بزرگسالان در آمریکا است. این بیماری معمولاً باعث عفونت ذات الریه یا گوش یا سینوزیت می شود. واکسن می تواند به جلوگیری از این عفونت کمک کند.

نایسریا مننژیتیدیس (مننژوکوک) : این باکتری یکی از دلایل اصلی مننژیت باکتریایی است. این باکتریها معمولاً باعث عفونت تنفسی فوقانی می شوند اما می توانند با ورود به جریان خون، باعث التهاب مننژ شوند. این نوع، یک عفونت بسیار مسری است که عمدتا نوجوانان و بزرگسالان را درگیر می کند و ممکن است باعث همه گیری های محلی در خوابگاه ها، مدارس شبانه روزی و پایگاه های نظامی شود. واکسن می تواند به جلوگیری از این عفونت کمک کند.

هموفیلوس آنفولانزا : هموفیلوس آنفولانزا نوع B یکی از دلایل اصلی مننژیت باکتریایی در کودکان بود اما واکسن های جدید باعث کاهش چشمگیر موارد این نوع التهاب مننژ شده است.

لیستریا مونوسایتوژنز : این باکتری ها را می توان در پنیر، هات داگ و گوشت مشاهده کرد. زنان باردار، نوزادان، افراد مسن و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف، بیشترین حساسیت را دارند. لیستریا می تواند از جفت عبور کند و برای کودک کشنده باشد.

مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی معمولاً خفیف است و اغلب به خودی خود رفع می شود. بیشتر موارد توسط گروهی از ویروس ها موسوم به انترو ویروس ایجاد می شود که در اواخر تابستان و اوایل پاییز شایع تر است. ویروس هایی مانند ویروس هرپس، ویروس HIV و سایر موارد نیز می توانند باعث مننژیت ویروسی شوند.

مننژیت مزمن

ارگانیسم هایی با رشد آهسته (مانند قارچ ها و مایکوباکتریوم توبرکلوزیس) که به غشاها و مایعات اطراف مغز شما حمله می کنند باعث مننژیت مزمن می شوند. علائم و نشانه های مننژیت مزمن شامل سردرد، تب و استفراغ است.

مننژیت قارچی

مننژیت قارچی نسبتاً نادر است و باعث مننژیت مزمن می شود. مننژیت قارچی از یک فرد به فرد دیگر مسری نیست. مننژیت کریپتوکوکی نوعی عفونت قارچی است که مبتلایان به کاهش قدرت سیستم ایمنی مانند ایدز را تحت تأثیر قرار می دهد. اگر با داروی ضد قارچ درمان نشود، تهدید کننده حیات است.

سایر دلایل ایجاد کننده مننژیت 

مننژیت همچنین می تواند ناشی از دلایل غیر عفونی مانند واکنش های شیمیایی، حساسیت به داروها، برخی از انواع سرطان و بیماری های التهابی مانند سارکوئیدوز باشد.

عوارض مننژیت

عوارض مننژیت می تواند شدید باشد. اگر به موقع درمان نشوید، خطر بروز تشنج و آسیب های زیر افزایش می یابد :

  • از دست دادن شنوایی
  • مشکل حافظه
  • ناتوانی در یادگیری
  • ضربه مغزی
  • مشکلات راه رفتن
  • تشنج
  • نارسایی کلیه
  • شوکه شدن

با درمان سریع، حتی بیماران مبتلا به مننژیت شدید نیز می توانند بهبود خوبی داشته باشند.

جلوگیری از ابتلا به مننژیت

باکتری ها یا ویروس های متداول که باعث ایجاد مننژیت می شوند می توانند از طریق سرفه، عطسه، بوسه یا اشتراک وسایلی مانند قاشق و چنگال، مسواک یا سیگار پخش شوند.

این مراحل می تواند به جلوگیری از مننژیت کمک کند :

  • دستان خود را مرتب بشویید
  • بهداشت خوب را تمرین کنید
  • استراحت کافی، ورزش منظم و رژیم غذایی سالم داشته باشید
  • وقتی نیاز به سرفه یا عطسه دارید، حتماً دهان و بینی خود را بپوشانید

واکسیناسیون مننژیت 

برخی از اشکال مننژیت باکتریایی با واکسیناسیون های زیر قابل پیشگیری هستند :

واکسن هموفیلوس آنفولانزا نوع B : کودکان در آمریکا به طور مرتب این واکسن را به عنوان بخشی از برنامه پیشنهادی واکسن ها ارائه می کنند. واکسن برای بعضی از بزرگسالان نیز توصیه می شود، از جمله کسانی که به بیماری گلبول قرمز داسی شکل یا ایدز مبتلا هستند.

واکسن پنوموکوکی کونژوگه (PCV13) : این واکسن بخشی از برنامه منظم واکسیناسیون برای کودکان کمتر از ۲ سال در آمریکا است. دوزهای اضافی برای کودکان بین ۲ تا ۵ سال که در معرض خطر ابتلا به بیماری پنوموکوک قرار دارند توصیه می شود، از جمله کودکانی که به بیماری مزمن قلبی یا ریوی یا سرطان مبتلا هستند.

واکسن پلی ساکارید پنوموکوکی (PPSV23) : مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، واکسن PPSV23 را برای همه بزرگسالان بالاتر از ۶۵ سال توصیه می کند. همچنین برای جوانان و کودکان ۲ سال و بالاتر که سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری های مزمن مانند بیماری های قلبی، دیابت یا کم خونی سلول داسی دارند. برای افرادی که طحال ندارند نیز توصیه می شود.

واکسن مننژوکوک کونژوگه : مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، توصیه می کنند که یک دوز واحد به کودکان در سنین ۱۱ تا ۱۲ سال داده شود، همراه با یک شات تقویت کننده در سن ۱۶ سالگی. اگر واکسن برای اولین بار در سنین ۱۳ تا ۱۵ سال داده شود، تقویت کننده بین ۱۶ تا ۱۸ سال توصیه می شود. اگر اولین دوز در سن ۱۶ سالگی یا بالاتر داده شود، تقویت کننده لازم نیست. این واکسن همچنین می تواند به کودکان بین ۲ ماه تا ۱۰ سالی که در معرض خطر بالای مننژیت باکتریایی هستند داده شود.

تشخیص مننژیت

پزشک شما می تواند براساس سابقه پزشکی، معاینه جسمی و آزمایشات تشخیصی خاص، مننژیت را تشخیص دهد. در طول معاینه، پزشک ممکن است به دنبال علائم عفونت در اطراف سر، گوش، گلو و پوست در امتداد ستون فقرات را بررسی کند.

آزمایش های تشخیصی عبارتند از :

کشت خون : نمونه خون در یک ظرف مخصوص قرار می گیرد تا رشد میکروارگانیسم ها به ویژه باکتری ها بررسی شود. یک بخشی از نمونه ممکن است روی اسلاید قرار گرفته و رنگ آمیزی شود و برای مشاهده باکتری ها مورد مطالعه قرار گیرد.

تصویربرداری : توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) ممکن است تورم یا التهاب را نشان دهد. اشعه X یا سی تی اسکن قفسه سینه یا سینوس ها همچنین ممکن است عفونت را نشان دهد.

پونکسیون کمری : برای تشخیص قطعی مننژیت، به نمونه برداری از مایع مغزی نخاعی (CSF) احتیاج دارید. در افراد مبتلا به مننژیت، CSF اغلب میزان قند (گلوکز) پایین همراه با افزایش تعداد گلبول های سفید و پروتئین را نشان می دهد.

تجزیه و تحلیل CSF همچنین ممکن است به پزشک شما کمک کند تا تشخیص دهد کدام باکتری موجب مننژیت شده است. اگر پزشک شما مشکوک به مننژیت ویروسی باشد، ممکن است یک آزمایش مبتنی بر DNA به نام واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) را توصیه کند.

درمان مننژیت

روش درمانی به نوع مننژیت شما بستگی دارد.

درمان مننژیت باکتریایی

مننژیت حاد باکتریایی باید بلافاصله با آنتی بیوتیک های داخل وریدی و گاهاً کورتیکواستروئیدها درمان شود. این کار به اطمینان از بهبودی و کاهش خطر عوارضی مانند تشنج کمک می کند.

نوع آنتی بیوتیک مورد استفاده به نوع باکتری های ایجاد کننده عفونت بستگی دارد. پزشک شما ممکن است تا زمانی که بتواند علت دقیق مننژیت را مشخص کند، آنتی بیوتیک وسیع الطیف را توصیه کند.

درمان مننژیت ویروسی

آنتی بیوتیک ها نمی توانند مننژیت ویروسی را درمان کنند. این نوع در بیشتر موارد به صورت خود به خودی در چند هفته بهبود می یابد. درمان موارد خفیف مننژیت ویروسی معمولاً شامل موارد زیر است :

  • استراحت
  • مایعات فراوان
  • داروهای بدون نسخه برای کمک به کاهش تب و تسکین دردهای بدن

پزشک شما ممکن است از کورتیکواستروئیدها برای کاهش تورم در مغز و داروهای ضد تشنج برای کنترل تشنج استفاده کند.

درمان مننژیت با علل دیگر

درمان مننژیت مزمن مبتنی بر علت است. داروهای ضد قارچی، مننژیت قارچی را درمان می کنند و ترکیبی از آنتی بیوتیک های خاص می تواند مننژیت سلی را درمان کنند. با این حال، این داروها می توانند عوارض جانبی جدی داشته باشند ؛ بنابراین ممکن است درمان با تاخیر شروع شود تا اینکه آزمایشگاه بتواند تأیید کند که قارچ علت مننژیت است.

مننژیت غیر عفونی ناشی از واکنش آلرژیک یا بیماری خود ایمنی ممکن است با کورتیکواستروئیدها درمان شود. در بعضی موارد هیچ درمانی لازم نیست زیرا این وضعیت به تنهایی می تواند برطرف شود. مننژیت مرتبط با سرطان به درمان خاص سرطان نیاز دارد.

منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی


نظر دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد