همه چیز درباره یائسگی (Menopause) ؛ پایان دوران قاعدگی و باروری | کافه پزشکی

یائسگی شرایطی است که نشانگر پایان دوره های قاعدگی شما است. این وضعیت بعد از گذشت ۱۲ ماه بدون قاعدگی تایید می شود. یائسگی می تواند در دهه چهارم یا پنجم زندگی شما اتفاق بیفتد اما میانگین سنی در آمریکا ۵۱ سال است.

یائسگی یک فرایند بیولوژیکی طبیعی است اما علائم جسمی مانند گرگرفتگی و علائم عاطفی یائسگی ممکن است خواب شما را مختل کرده، انرژی شما را کاهش داده یا بر سلامت روانی شما تأثیر بگذارد. درمان های موثری از تغییر سبک زندگی تا هورمون درمانی برای بهبود علائم وجود دارند. همراه کافه پزشکی باشید

علائم یائسگی

در ماه ها یا سال های منتهی به یائسگی، ممکن است این علائم را تجربه کنید :

• دوره های نامنظم قاعدگی
• خشکی واژن
• گرگرفتگی
• لرز
• عرق شبانه
• مشکلات خواب
• تغییرات خلق و خوی
• افزایش وزن و کاهش متابولیسم
• نازک شدن مو و خشکی پوست

علائمی از جمله تغییر در عادت های ماهانه برای هر زن متفاوت است. به احتمال زیاد، شما قبل از یائسگی، برخی بی نظمی ها را در دوره های ماهانه خود تجربه خواهید کرد.

نبود یک یا چند دوره قاعدگی در مرحله نزدیک یائسگی شایع است. اغلب، دوره های قاعدگی یک ماه در میان اتفاق می افتند یا چند ماه بدون قاعدگی می گذرد و سپس دوباره چرخه های ماهانه برای چند ماه از سر گرفته می شوند. دوره ها در چرخه های کوتاه تری اتفاق می افتند بنابراین فاصله زمانی آنها به هم نزدیک تر می شود. با وجود دوره های نامنظم، بارداری هنوز امکان پذیر است. اگر دوره ای رخ نداد اما مطمئن هستید که دوران یائسگی را شروع نکرده اید، تست بارداری را در نظر بگیرید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟

برای مراقبت های پیشگیرانه، با پزشک خود به طور مرتب تماس بگیرید.

مراقبت های پیشگیرانه با افزایش سن ممکن است شامل تست های غربالگری سلامت مانند کلونوسکوپی، ماموگرافی و غربالگری تری گلیسیرید باشد. پزشک ممکن است تست های دیگری را نیز تجویز کند، از جمله تست تیروئید و معاینه سینه و لگن.

علل یائسگی

یائسگی می تواند ناشی از موارد زیر باشد :

کاهش طبیعی هورمون های تولید مثلی : با نزدیک شدن به اواخر دهه سوم زندگی، تخمدان های شما تولید استروژن و پروژسترون را کاهش می دهند و در نتیجه قدرت باروری شما کاهش می یاب چرا که این هورمون ها، قاعدگی را تنظیم می کنند. در دهه چهارم، دوره قاعدگی شما ممکن است طولانی تر یا کوتاه تر، با شدت بیشتر یا کمتر و یا به صورت نامنظم رخ دهد تا اینکه سرانجام – به طور متوسط، در سن ۵۱ سالگی – تخمدان های شما تولید تخمک را متوقف می کنند و دوره قاعدگی پایان می پذیرد.

هیسترکتومی : اگر طی هیسترکتومی یا برداشت رحم، تخمدان های شما بدون تغییر باقی بمانند معمولاً باعث یائسگی زودرس نمی شوند. اگرچه در این شرایط شما دیگر دوره ای ندارید اما تخمدان های شما هنوز تخمک آزاد می کنند و استروژن و پروژسترون تولید می کنند. اگر هیسترکتومی به صورت کامل صورت پذیرد یعنی هم رحم و هم تخمدان های شما برداشته شود، می تواند باعث یائسگی زودرس شود. دوره های ماهانه شما بلافاصله متوقف می شوند و احتمالاً دچار گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی می شوید. علائم می توانندد شدید باشند زیرا تغییرات هورمونی به طور ناگهانی اتفاق می افتد.

شیمی درمانی و پرتو درمانی : این روش های درمان سرطان، می تواند یائسگی را تحریک کند و باعث ایجاد علائمی مانند گرگرفتگی در مدت کوتاهی پس از این درمان ها می شود. متوقف شدن قاعدگی و باروری به دنبال شیمی درمانی دائمی نیست بنابراین ممکن است اقدامات کنترل بارداری همچنان مورد نظر باشند.

نارسایی اولیه تخمدان : حدود ۱ درصد از خانم ها قبل از سن ۴۰ سالگی یائسگی را تجربه می کنند. یائسگی ممکن است ناشی از نارسایی اولیه تخمدان باشد؛ یعنی وقتی تخمدان های شما نتوانند سطح طبیعی هورمون های تولید مثلی را تولید کنند که می تواند ناشی از عوامل ژنتیکی یا خود ایمنی باشد. البته غالباً دلیلی پیدا نمی شود. برای این خانم ها حداقل تا سن طبیعی یائسگی، هورمون درمانی برای بهبود عملکرد مغز، قلب و استخوان ها توصیه می شود.

عوارض یائسگی

بعد از یائسگی، خطر ابتلا به برخی شرایط پزشکی افزایش می یابد :

بیماری های قلبی و عروقی : با کاهش سطح استروژن، خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی افزایش می یابد. بیماری قلبی علت اصلی مرگ در خانم ها و همچنین آقایان است. بنابراین ورزش منظم، رژیم غذایی سالم و حفظ وزن ایده آل بسیار مهم است.

پوکی استخوان : این وضعیت باعث شکننده شدن و ضعف استخوان ها و افزایش خطر شکستگی می شود. در طی چند سال اول پس از یائسگی، شما ممکن است با سرعت زیاد تراکم استخوان را از دست داده و خطر ابتلا به پوکی استخوان افزایش یابد. زنان یائسه در معرض شکستگی های ستون فقرات، لگن و مچ پا هستند.

بی اختیاری ادرار : از آنجا که بافت واژن و مجرای ادراری، الاستیسیته خود را از دست می دهد، ممکن است شما نیاز ناگهانی و شدید به ادرار کردن داشته باشید که به دنبال آن بی اختیاری ادرار یا ادرار در اثر سرفه یا خندیدن رخ می دهد. ممکن است بیشتر اوقات به عفونت مجاری ادراری مبتلا شوید. تقویت عضلات لگن با تمرینات کگل و استفاده از استروژن موضعی ممکن است به بهبود بی اختیاری ادرار کمک کند.

کاهش عملکرد جنسی : خشکی واژن ناشی از کاهش رطوبت و از بین رفتن خاصیت ارتجاعی می تواند باعث ناراحتی و خونریزی جزئی هنگام مقاربت شود. مرطوب کننده های واژن و لوبریکانت ها ممکن است کمک کننده باشند. اگر روان کننده واژن کافی نباشد، درمان موضعی استروژن واژن توصیه می شود.

افزایش وزن : بسیاری از خانم ها هنگام دوران یائسگی و بعد از آن، دچار افزایش وزن می شوند زیرا متابولیسم کند می شود. شاید برای حفظ وزن ایده آل خود نیاز به مصرف کمتر غذا و فعالیت های بیشتر ورزشی داشته باشید.

تشخیص یائسگی

علائم و نشانه های یائسگی معمولاً به اندازه ای نمایان است که اکثر خانم ها آن را حس می کنند. اگر در مورد دوره های نامنظم یا گرگرفتگی نگرانی دارید، با پزشک خود مشورت کنید. در برخی موارد، ارزیابی بیشتر ممکن است توصیه شود.

معمولاً تست های تشخیصی برای تایید تشخیص یائسگی لازم نیست اما تحت شرایط خاص، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را برای بررسی بیشتر توصیه کند :

• سطح هورمون محرک فولیکولی (FSH) و استروژن ؛ در یائسگی سطح FSH افزایش و میزان استروژن کاهش می یابد.
• هورمون محرک تیروئیدی (TSH) ؛ کم کاری تیروئید می تواند علائمی شبیه به یائسگی ایجاد کند.

درمان شرایط یائسگی

یائسگی نیازی به درمان پزشکی ندارد. درمان ها معمولا بر تسکین علائم و نشانه های شما و پیشگیری یا مدیریت شرایط مزمن که ممکن است با پیری رخ دهد تمرکز دارند. درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد :

هورمون درمانی : استروژن درمانی موثر ترین گزینه برای تسکین گرگرفتگی ناشی از یائسگی است. بسته به سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی، پزشک ممکن است استروژن را در کمترین میزان و کمترین بازه زمانی لازم برای بهبود علائم شما توصیه کند. اگر هیسترکتومی نکرده اید، علاوه بر استروژن به پروژستین نیز احتیاج دارید. استروژن همچنین به جلوگیری از پوکی استخوان کمک می کند.

استفاده طولانی مدت از هورمون درمانی ممکن است خطراتی را برای قلب و سینه ها داشته باشد اما استفاده از هورمون ها در دوران یائسگی برای برخی از خانم ها فوایدی را نشان داده است. شما با پزشکتان در مورد فواید و خطرات هورمون درمانی و اینکه آیا یک انتخاب مطمئن برای شماست، صحبت خواهید کرد.

استروژن موضعی واژن : برای بهبود خشکی واژن، استروژن را می توان مستقیماً با استفاده از کرم اعمال کرد. این روش درمانی می تواند به رفع خشکی واژن، ناراحتی در هنگام مقاربت و برخی علائم ادراری کمک کند.

داروهای ضد افسردگی با دوز کم : برخی داروهای ضد افسردگی مربوط به کلاس مهار کننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI) می توانند گرگرفتگی یائسگی را کاهش دهند. این دارو ها می تواند برای خانم هایی که به دلایلی نمی توانند استروژن مصرف کنند یا برای زنانی که به یک داروی ضد افسردگی نیاز دارند کمک کننده باشند.

گاباپنتین : گاباپنتین برای درمان تشنج به کار می رود اما مطالعات نشان داده است که به کاهش گرگرفتگی نیز کمک می کند. این دارو در خانم هایی که قادر به استفاده از استروژن نیستند و در افرادی که گرگرفتگی شبانه دارند، مفید است.

کلونیدین : کلونیدین دارویی است که معمولا برای درمان فشار خون بالا استفاده می شود ولی می تواند گرگرفتگی را نیز تسکین یابد.

داروهایی برای پیشگیری یا درمان پوکی استخوان : بسته به نیازهای فردی، پزشکان ممکن است برای پیشگیری یا درمان پوکی استخوان، داروهایی را توصیه کنند. داروهای مختلفی وجود دارد که به کاهش از بین رفتن بافت استخوان و کاهش خطر شکستگی کمک می کنند. پزشک ممکن است مکمل های ویتامین D را برای کمک به تقویت استخوان تجویز کند.

قبل از تصمیم گیری در مورد هر نوع روش درمانی، در مورد خطرات و مزایای هر یک از آنها با پزشک خود صحبت کنید. گزینه های خود را به صورت سالانه مرور کنید زیرا ممکن است نیازها و گزینه های درمانی شما تغییر کند.

منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی