آزمایش خون : اندازه گیری آهن خون | کافه پزشکی

سنجش میزان آهن سرم با دو تست TIBC ) Total iron binding capacity ) و SI ) Serum iron ) انجام میشود. آهن موجود در مواد غذایی پس از خورده شدن از طریق مخاط روده جذب میگردد. در مخاط با پروتئینی بنام آپوفریتین که توسط سلولهای اپی تلیال مخاط روده ساخته میشود ،ترکیب گشته و مجموعه این دو ( فریتین ) درکبد ، طحال و مغز استخوان ذخیره میشود. همراه کافه پزشکی باشید

هموزیدرین شکل دیگر ذخیره آهن در بدن است . ساختمان پروتئینی فریتین ایجاب مینماید که بدن راحت تر از آن استفاده نماید . لذا در موارد لزوم ابتدا فریتین و سپس از هموزیدرین ذخیره ای استفاده میشود. آهن در خون با پروتئین دیگری بنام ترانسفرین متصل یافته و انتقال مییابد. آهن بدن در ترکیب میوگلوبین عضلات ، هموگلوبین گلبولهای سرخ ، آنزیمهای شرکت کننده در سیکل تنفسی برای انتقال الکترون ( کاتالاز ، پراکسیداز وغیره ) شرکت میکند.

کمبود آهن شایعترین علت آنمی میباشد. خونریزیهای مزمن نظیر خونریزی از سیستم دستگاه گوارش ویا دوره ماهانه در خانمها از علل اصل فقر آهن میباشد. در بیست درصد بیماران مبتلا به زخمهای مزمن دهانی ، کمبود آهن زمینه ساز زخمهای شبه آفتی و غیره است . از آنجائیکه از نظر بالینی ، آنمی ناشی از فقر آهن میتواند با سایر کم خونی ها اشتباه شود ، اقدام به اندازه گیری آهن سرم و TIBC میگردد. البته خود فریتین نیز قابل اندازه گیری است و بالا بودن آن بیانگر بالا بودن میزان ذخائر آهن بدن میباشد. کمتر از یک درصد از آهن بدن بصورت باند به ترانسفرین در خون وجود دارد. فقر آهن بر اساس مقدار آهن متصل شده به ترانسفرین در پلاسما ( SI ) و حداکثر میزان آهنی که میتواند توسط ترانسفرین انتقال یابد ( TIBC ) مشخص میشود. نسبتی را که از تقسیم ایندو بدست میآید ، برحسب درصد بیان میگردد که به آن درصد اشباع گویند. قسمتی از ترانسفرین را که با آهن ترکیب نیافته ، اصطلاحا Latent iron binding capacity (LTBC) گویند. اندازه گیری آهن سرم به تنهایی بی مفهوم بوده و بایستی همراه با TIBC باشد. میزان هریک از شاخصهای فوق در حالت طبیعی عبارتست از :

SI = 50 – ۱۵۰ Microgram/dl

TIBC = 300 – ۴۰۰ Micro.g/dl

P.S ( Persentage Saturation ) = 20 – ۵۵ %

کاهش درص اشباع به کمتر از ۱۶ درصد ( درحالت طبیعی بیش از ۲۰ درصد است ) آنمی فقر آهن را مطرح مینماید . چگونکی تغییرات این تستها دربیماریها و کم خونی ها بعلل گوناگون در شکل زیر آمده است :

در شرایط حاملگی و کمبود آهن ، میزان آهن سرم پائین و TIBC زیادتر از حد نرمال است . در کم خونی هایی که در رابطه با اختلالات مزمن ( آماس – عفونت – بدخیمم ) هستند ، میزان TIBC و SI هر دو پائین است . در این حالات ، ذخیره آهن در سیستم رتیکولوآندوتلیال بالاست ، اما نمیتواند مصرف شود. همچنین باندینگ آهن با ترانسفرین کاهش مییابد. MCH نیز شاخص خوبی برای بررسی کمبود آهن است . چنانچه میزان آن بیشتر از سی پیکوگرم باشد ، آنمی فقر آهن رد میشود، و اگر زیر ۲۷ پیکوگرم باشد ، آنمی فقر آهن مطرح است .

 آهن هم – آهنی است که باند پورفیرین دارد . نظیر آهن موجوددر میوگلوبین و هموگلوبین ، بعبارتی دیگر ، هم کمپلکس آهن فرو و پروتوپورفیرین است. آهن غیر هم آهنی است که باند پورفیرین ندارد. نظیر هموزیدرین و فریتین.

هم چنین بخوانید : 

آزمایش خون : شمارش گلبولهای سفید | کافه پزشکی

انواع آزمایش خون ؛ توضیحات و مقادیر استاندارد آنها | کافه پزشکی