همه چیز درباره پره اکلامپسی ؛ عامل ۱۳ درصد از مرگ و میر مادران در جهان | کافه پزشکی

پره اکلامپسی، یک عارضه بارداری است که با فشار خون بالا و آسیب اندام هایی نظیر کبد و کلیه مشخص می شود. پره اکلامپسی معمولاً بعد از هفته بیستم بارداری در زنانی که فشار خون آنها  در طول زندگی طبیعی بوده است شروع می شود. اگر پره اکلامپسی درمان نشود، می تواند عوارض جدی و حتی کشنده ای را هم برای مادر و هم برای جنین به دنبال داشته باشد. اگر مبتلا به پره اکلامپسی هستید، موثرترین درمان زایمان نوزاد است. حتی بعد از زایمان نوزاد، باز هم مدتی طول می کشد تا شرایط شما بهتر شود.

اگر در اوایل بارداری به پره اکلامپسی مبتلا شده باشید و هنوز برای زایمان زود باشد، شما و پزشک با یک وضعیت دشوار روبرو هستید. کودک شما برای بالغ شدن به زمان بیشتری نیاز دارد اما شما نباید خود یا کودک را در معرض عوارض جدی قرار دهید. پره اکلامپسی به ندرت بعد از زایمان نوزاد ایجاد می شود؛ شرایطی که تحت عنوان پره اکلامپسی پس از زایمان شناخته می شود. همراه کافه پزشکی باشید

علائم پره اکلامپسی

پره اکلامپسی گاهی بدون علامت بروز می کند. فشار خون بالا ممکن است شروع ناگهانی داشته باشد یا به آرامی پیشرفت کند. نظارت بر فشار خون شما، بخش مهمی از مراقبت های دوران بارداری است زیرا اولین علامت پره اکلامپسی معمولاً افزایش فشار خون است. فشار خون بیش از ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه یا بیشتر – گرفته شده در دو نوبت با فاصله حداقل چهار ساعته – غیر طبیعی است.

علائم و نشانه های دیگر پره اکلامپسی ممکن است شامل موارد زیر باشد :

• پروتئینوری یا علائم دیگر مشکلات کلیوی
• سردردهای شدید
• تغییر در بینایی از جمله کاهش موقت قدرت بینایی، تاری دید یا حساسیت به نور
• درد فوقانی شکم، معمولاً زیر دنده ها در سمت راست
• حالت تهوع یا استفراغ
• کاهش میزان تولید ادرار
• کاهش سطح پلاکت ها در خون شما (ترومبوسیتوپنی)
• اختلال در عملکرد کبد
• تنگی نفس، ناشی از ادم ریوی

افزایش وزن و ادم – به ویژه در صورت و دست ها – ممکن است همراه با پره اکلامپسی اتفاق بیفتد اما این موارد در بسیاری از حاملگی های طبیعی نیز اتفاق می افتد؛ بنابراین این دو علامت جزو علائم قابل توجه پره اکلامپسی در نظر گرفته نمی شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟

در ویزیت های دوران بارداری خود شرکت می کنید تا پزشک شما بتواند فشار خون شما را کنترل کند. اگر سردرد شدید، تاری دید یا سایر اختلالات بینایی، درد شدید در شکم و یا تنگی نفس داشتید فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.

از آنجا که سردرد و حالت تهوع از شکایت های شایع در دوران بارداری است، تشخیص علائم جدید بسیار دشوار است. اگر نگران علائم خود هستید، با پزشک خود تماس بگیرید.

علل پره اکلامپسی

علت وقوع پره اکلامپسی شامل عوامل مختلفی است. کارشناسان معتقدند که این بیماری در جفت آغاز می شود – ارگانی که جنین را در تمام دوران جنینی تغذیه می کند. در اوایل بارداری، رگ های خونی جدید ایجاد می شود و تکامل می یابند تا بتوانند به طور موثر خون را به جفت ارسال کنند.

در زنان مبتلا به پره اکلامپسی، به نظر می رسد که این رگ های خونی به درستی توسعه نیافته اند یا عملکرد خوبی ندارند. آنها باریک تر از رگ های خونی طبیعی هستند و نسبت به سیگنال های هورمونی واکنش های متغیری نشان می دهند بنابراین میزان خون موجود در آنها محدود می شود.

علل پره اکلامپسی ممکن است شامل موارد زیر باشد :

• عدم رسیدن جریان خون کافی به رحم
• آسیب به رگ های خونی
• مشکلات سیستم ایمنی بدن
• تغییرات در برخی ژن های خاص

سایر اختلالات فشار خون بالا در دوران بارداری

پره اکلامپسی به عنوان یکی از چهار اختلال فشار خون بالا که در دوران بارداری ممکن است رخ دهد طبقه بندی می شود. سه مورد دیگر عبارتند از :

فشارخون حاملگی : زنان مبتلا به فشار خون حاملگی، فشار خون بالایی دارند اما پروتئین اضافی در ادرار یا سایر علائم آسیب اندام ها را ندارند. برخی از زنان مبتلا به فشارخون حاملگی سرانجام دچار پره اکلامپسی می شوند.

فشارخون مزمن : فشار خون مزمن، فشار خون بالایی است که قبل از بارداری وجود داشته یا قبل از ۲۰ هفته بارداری رخ می دهد اما از آنجا که فشار خون بالا در شروع معمولاً علائمی ندارد، تعیین زمان شروع آن دشوار است.

فشارخون مزمن همراه با پره اکلامپسی : این وضعیت در زنانی رخ می دهد که قبل از بارداری دچار فشار خون بالای مزمن شده بودند اما بعد از بارداری با بالا رفتن بیشتر فشار خون و پروتئین در ادرار یا سایر عوارض در دوران بارداری همراه می شوند.

عوامل خطر ابتلا به پره اکلامپسی

عوامل خطر شامل موارد زیر هستند :

• سابقه پره اکلامپسی : سابقه شخصی یا خانوادگی پره اکلامپسی به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به پره اکلامپسی را بالا می برد.
• فشارخون مزمن : اگر فشارخون مزمن دارید، بیشتر در معرض ابتلا به پره اکلامپسی هستید.
• بارداری اول : خطر ابتلا به پره اکلامپسی در اولین بارداری شما بیشتر است.
• شریک زندگی جدید : هر بارداری با شریک جدید، خطر بیشتری برای ابتلا به پره اکلامپسی نسبت به بارداری دوم یا سوم با شریک قبلی دارد.
• سن : خطر ابتلا به پره اکلامپسی در زنان باردار بسیار جوان و همچنین زنان باردار بزرگتر از ۴۰ سال بیشتر است.
• نژاد : زنان سیاه پوست نسبت به زنان نژادهای دیگر خطر بیشتری برای ابتلا به پره اکلامپسی دارند.
• چاقی : اگر چاق باشید خطر ابتلا به پره اکلامپسی بیشتر است.
• حاملگی چند قلو : پره اکلامپسی در خانم هایی که دوقلو یا بیشتر باردارند، شایع تر است.
• فاصله بین بارداری : فاصله کمتر از ۲ سال یا بیشتر از ۱۰ سال بین دو بارداری، منجر به خطر بیشتر ابتلا به پره اکلامپسی می شود.
• سابقه داشتن شرایط خاص : داشتن شرایط خاص قبل از بارداری – از جمله فشار خون بالا، میگرن، دیابت نوع ۱ یا نوع ۲، بیماری کلیوی یا لوپوس – خطر ابتلا به پره اکلامپسی را افزایش می دهد.
• لقاح آزمایشگاهی : اگر نطفه با لقاح آزمایشگاهی شکل گرفته باشد، خطر ابتلا به پره اکلامپسی افزایش می یابد.

عوارض پره اکلامپسی

هرچه پره اکلامپسی شدیدتر باشد و زودتر رخ دهد، خطرها برای شما و کودک شما بیشتر است.

در صورت وجود شرایط بالینی نیاز به زایمان سریع، ممکن است سزارین انجام شود. در غیر این صورت، پزشک شما ممکن است زایمان طبیعی و برنامه ریزی شده را توصیه کند. متخصص زنان و زایمان با شما در مورد نوع زایمان صحبت خواهد کرد.

عوارض پره اکلامپسی ممکن است شامل موارد زیر باشد :

محدودیت رشد جنین : پره اکلامپسی در شریان هایی که خون را به جفت می رسانند تاثیر می گذارد. اگر جفت خون کافی نداشته باشد، ممکن است کودک شما خون و اکسیژن و مواد مغذی کمتری دریافت کند. این نکته می تواند به کندی در رشد منجر شود که تحت عنوان محدودیت رشد جنین شناخته می شود.

زایمان زودرس : اگر مبتلا به پره اکلامپسی شدید هستید، ممکن است نیاز به زایمان زودرس داشته باشید تا جان شما و کودک نجات یابد. زایمان زودرس می تواند منجر به مشکلات تنفسی و سایر مشکلات کودک شما شود.

جدا شدن زودرس جفت : پره اکلامپسی خطر جدا شدن زودرس جفت را افزایش می دهد، شرایطی که جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم شما جدا می شود. خونریزی شدید ناشی از این اتفاق هم برای شما و هم برای کودک شما می تواند خطرناک باشد.

سندروم HELLP : سندروم HELLP – که مخفف همولیز، افزایش آنزیم های کبدی و کاهش تعداد پلاکت است – نوع شدید پره اکلامپسی است و می تواند برای شما و کودک شما بسیار خطرناک باشد.

علائم سندرم HELLP شامل حالت تهوع و استفراغ، سردرد و درد قسمت فوقانی شکم است. سندرم HELLP بسیار خطرناک است زیرا باعث آسیب به چندین اندام بدن می شود. در بعضی مواقع ممکن است به طور ناگهانی بروز کند، حتی قبل از اینکه فشار خون بالا تشخیص داده شود.

اکلامپسی : اگر پره اکلامپسی کنترل نشود، اکلامپسی – که شامل موارد پره اکلامپسی به علاوه تشنج است – می تواند ایجاد شود. غالباً هیچ علامت هشدار دهنده ای برای پیش بینی اکلامپسی وجود ندارد. از آنجا که اکلامپسی می تواند عواقب جدی برای مادر و نوزاد داشته باشد، صرف نظر از اینکه بارداری در چه وضعیتی قرار دارد، زایمان ضروری می شود.

آسیب اندام ها : پره اکلامپسی ممکن است به کلیه ها، کبد، ریه، قلب یا چشم آسیب برساند و می تواند باعث سکته مغزی یا به طور کلی هر نوع آسیب مغزی شود. میزان صدمه به اعضای دیگر بستگی به شدت پره اکلامپسی دارد.

بیماری قلب و عروقی : ابتلا به پره اکلامپسی ممکن است خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی را افزایش دهد. برای به حداقل رساندن این خطر، سعی کنید پس از زایمان وزن ایده آل خود را حفظ کنید، مصرف میوه و سبزیجات را فراموش نکنید، ورزش منظم داشته باشید و سیگار را ترک کنید.

جلوگیری از ابتلا به پره اکلامپسی

محققان همچنان روش های جلوگیری از پره اکلامپسی را مورد مطالعه قرار می دهند اما تاکنون هیچ راهکار مشخصی ارائه نشده است. مصرف کمتر نمک، تغییر در سبک زندگی، محدود کردن مصرف کالری زیاد، مصرف سیر و روغن ماهی باعث کاهش خطر نمی شود. به نظر می رسد افزایش میزان مصرف ویتامین های C و E نیز فایده ای ندارد.

برخی مطالعات از ارتباط بین کمبود ویتامین D و افزایش خطر ابتلا به پره اکلامپسی خبر داده اند اما برخی مطالعات دیگر نیز این ارتباط را بی معنا می دانند.

با این حال، در موارد خاص، موارد زیر می تواند خطر را کاهش دهد :

دوز کم آسپرین : اگر با برخی عوامل خطرزا – از جمله سابقه پره اکلامپسی، بارداری چند قلو، فشار خون بالا، بیماری کلیوی، دیابت یا بیماری خود ایمنی – روبرو هستید، پزشک شما ممکن است دوز کم آسپرین را به صورت روزانه تجویز کند که البته بعد از هفته دوازدهم بارداری شروع می شود.

مکمل های کلسیم : در بعضی از جمعیت ها، خانم هایی که قبل از بارداری دچار کمبود کلسیم بوده اند، ممکن است از مکمل های کلسیم برای جلوگیری از پره اکلامپسی استفاده کنند. با این حال، بعید است زنان تا حدی دچار کمبود کلسیم شوند که به مکمل کلسیم نیاز داشته باشند.

مهم است بدانید بدون اینکه با پزشک خود هماهنک کنید هیچ دارو، ویتامین یا مکملی مصرف نکنید.

قبل از بارداری به خصوص اگر سابقه پره اکلامپسی داشته اید، بهتر است تا حد توان سالم زندگی باشید. در صورت نیاز وزن خود را کاهش دهید و اطمینان حاصل کنید که سایر شرایط مانند دیابت، به خوبی کنترل می شوند.

پس از بارداری با مراقبت های اولیه و منظم، از خود و کودک خود مراقبت کنید. اگر پره اکلامپسی زودهنگام تشخیص داده شود، شما و پزشکتان می توانید با هم همکاری کنید تا از عوارض جلوگیری کرده و بهترین انتخاب را داشته باشید.

تشخیص پره اکلامپسی

برای تشخیص پره اکلامپسی، شما باید فشار خون بالا و یک یا چند مورد از موارد زیر را بعد از هفته بیستم بارداری داشته باشید :

• وجود پروتئین در ادرار (پروتئینوری)
• تعداد کم پلاکت
• اختلال در عملکرد کبد
• علائم مشکلات کلیوی به جز پروتئینوری
• ادم ریه
• سردردهای تازه شروع شده یا اختلالات بینایی

در گذشته، پره اکلامپسی فقط در صورت وجود فشار خون بالا و پروتئین در ادرار تشخیص داده می شد. با این حال، متخصصان اکنون می دانند که حتی در صورت عدم وجود پروتئین در ادرار، احتمال ابتلا به پره اکلامپسی وجود دارد.

فشار خون بیش از ۱۴۰/۹۰ میلی متر جیوه در بارداری غیر طبیعی است. با این حال، یک بار فشار خون بالا به معنای ابتلا به پره اکلامپسی نیست. اگر یک دوره فشار خون غیر طبیعی داشته باشید، پزشک این مورد را بررسی می کند.

فشار خون بالا در دومین مرتبه که چهار ساعت بعد از اولین بار گرفته شده است، ممکن است پزشک را به پره اکلامپسی مشکوک کند.

تست های آزمایشگاهی

اگر پزشک مشکوک به پره اکلامپسی است، ممکن است آزمایش های خاص زیر روی شما انجام شود :

آزمایش خون : آزمایش عملکرد کبد، آزمایش عملکرد کلیه و همچنین اندازه گیری تعداد پلاکت انجام می شود.

آنالیز ادرار : برای اندازه گیری میزان پروتئین در ادرار، پزشک از شما درخواست می کند که ادرار خود را به مدت ۲۴ ساعت جمع آوری کنید. یک نمونه ادرار که نسبت پروتئین به کراتینین را اندازه گیری می کند نیز ممکن است برای تشخیص استفاده شود.

سونوگرافی جنین : پزشک شما ممکن است برای نظارت دقیق بر رشد کودک، سونوگرافی را توصیه کند. تصاویر کودک شما که در سونوگرافی گرفته می شود به پزشک شما اجازه می دهد وزن جنین و میزان مایع آمنیوتیک را تخمین بزند.

تست بدون استرس (NST) : تست بدون استرس یک روش ساده است که ضربان قلب هنگام حرکت کودک را بررسی می کند.

پروفایل بیوفیزیکی : از یک اولتراسوند برای سنجش تنفس کودک، میزان عضله، حرکت و حجم مایع آمنیوتیک در رحم شما استفاده می کند.

درمان پره اکلامپسی

موثرترین درمان پره اکلامپسی، زایمان زودرس است. تا زمانی که فشار خون شما کاهش پیدا نکند، در معرض خطر حملات تشنج، جدا شدن زودرس جفت، سکته مغزی و احتمالاً خونریزی شدید قرار دارید.

اگر به پره اکلامپسی مبتلا شده باشید، پزشک با شما درباره زمان های مراجعه صحبت خواهد کرد. همچنین به آزمایش خون، سونوگرافی و تست های دیگر، بیشتر از آنچه که در یک بارداری بدون عارضه انتظار می رود نیاز دارید.

دارو درمانی برای درمان پره اکلامپسی

درمان احتمالی پره اکلامپسی ممکن است شامل موارد زیر باشد :

داروهایی برای کاهش فشار خون : اگر فشار خون به طرز خطرناکی بالا باشد، داروهای ضد فشار خون برای کاهش فشار خون شما استفاده می شود. اگرچه انواع مختلفی از داروهای ضد فشار خون وجود دارد اما فقط تعدادی از آنها را می شود در دوران بارداری استفاده کرد.

کورتیکواستروئیدها : اگر به پره اکلامپسی شدید یا سندرم HELLP مبتلا هستید، داروهای کورتیکواستروئید می توانند به طور موقت عملکرد کبد و سیستم پلاکتی را بهبود ببخشند و به طولانی شدن دوران بارداری شما کمک کنند. کورتیکواستروئیدها همچنین می توانند به ریه های کودک کمک کنند که در طی کمتر از ۴۸ ساعت بالغ شوند؛ این نکته گام مهمی در فرایند زایمان زودرس برای زندگی در خارج از رحم بر می دارد.

داروهای ضد تشنج : اگر پره اکلامپسی شدید باشد، پزشک ممکن است برای جلوگیری از بروز اولین تشنج، یک داروی ضد تشنج مانند سولفات منیزیم تجویز کند.

استراحت

استراحت در رختخواب معمولاً برای خانم های پره اکلامپسی توصیه می شد اما تحقیقات فایده ای برای این عمل ندیده اند و در ضمن این عمل می تواند خطر لخته شدن خون را افزایش داده و بر زندگی اقتصادی و اجتماعی شما نیز تأثیر بگذارد. برای بیشتر خانم ها استراحت دیگر توصیه نمی شود.

بستری شدن

پره اکلامپسی شدید ممکن است شما را در بیمارستان بستری کند. در بیمارستان، پزشک ممکن است تست های بدون استرس یا پروفایل های بیوفیزیکی را برای نظارت بر زندگی کودک شما انجام دهد و میزان مایعات آمنیوتیک را اندازه گیری کند. کمبود مایع آمنیوتیک نشانه فقدان خون رسانی کافی به کودک است.

زایمان زودرس

اگر در اواخر بارداری به پره اکلامپسی مبتلا شده باشید، پزشک ممکن است بلافاصله زایمان را توصیه کند. آمادگی دهانه رحم شما می تواند عاملی برای انجام دادن یا ندادن زایمان باشد.

در موارد شدید، ممکن است سن حاملگی یا آمادگی دهانه رحم شما در نظر گرفته نشود. اگر امکان صبر کردن وجود نداشته باشد، پزشک ممکن است بلافاصله زایمان طبیعی را انجام دهد یا سزارین را برنامه ریزی کند. در حین زایمان، برای جلوگیری از تشنج، ممکن است سولفات منیزیم به صورت داخل وریدی به شما داده شود.

اگر بعد از زایمان به داروهای تسکین دهنده درد نیاز دارید، از پزشک خود درباره نوع داروی مصرفی سوال کنید. NSAID ها، مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم، می توانند فشار خون شما را افزایش دهند.

منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی