بیماری دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) ؛ علائم، علل و درمان | کافه پزشکی

دیستروفی عضلانی دوشن (DMD) یک اختلال عضلانی نادر اما یکی از شایع ترین شرایط ژنتیکی است که تقریباً روی یک از هر ۳۵۰۰ نوزاد پسر در سراسر جهان تاثیر می گذارد. این بیماری معمولاً بین سه تا شش سالگی تشخیص داده می شود و با ضعف و تحلیل (آتروفی) عضلات ناحیه لگن و به دنبال آن درگیری عضلات شانه مشخص می شود.

با پیشرفت بیماری، ضعف عضلانی و آتروفی تا روی ساعد نیز گسترش می یابد و به تدریج پیشرفت می کند تا عضلات دیگر بدن را نیز درگیر کند. این بیماری پیشرونده است و بیشتر افراد مبتلا تا سال های نوجوانی به ویلچر احتیاج دارند. همراه کافه پزشکی باشید

دیستروفی عضلانی دوشن در اثر تغییر (جهش) ژن DMD در کروموزوم X ایجاد می شود. این ژن تولید پروتئینی به نام دیستروفین را تنظیم می کند که نقش مهمی در حفظ غشا (سارکولما) سلول های ماهیچه ای دارد.

علائم و نشانه های دیستروفی عضلانی دوشن

DMD معمولاً در اوایل کودکی آشکار می شود. کودکان مبتلا، ضعف و تحلیل عضلات نزدیک به تنه (عضلات پروگزیمال) مانند عضلات فوقانی پا و ناحیه لگن و بازوها و ناحیه شانه را تجربه می کنند. با این حال، برخی از عضلات دیگر به صورت نامتناسب حجیم به نظر می رسند. با پیشرفت بیماری، ضعف عضلانی به گونه ای گسترش می یابد تا عضلات تحتانی پا، ساعد، گردن و تنه را تحت تأثیر قرار دهد. میزان پیشرفت از شخصی به شخص دیگر مشابه است اما ممکن است تغییرات فردی رخ دهد.

در کودکان مبتلا به دیستروفی عضلانی دوشن، یافته‌ های اولیه ممکن است شامل تأخیر در رشد مانند نشستن یا ایستادن بدون کمک باشد. با پیشرفت بیماری، ممکن است ناهنجاری های دیگری مانند انحنای پیشرونده ستون فقرات (اسکولیوز یا لوردوز)، تحلیل عضلات ران و و انقباض در برخی مفاصل ایجاد شوند. انقباض وقتی اتفاق می افتد که ضخیم شدن و کوتاه شدن بافت هایی مانند فیبر عضلانی باعث تغییر شکل می شوند و حرکت مناطق آسیب دیده بخصوص مفاصل را محدود می کنند. تقریبا در سنین ۱۰ تا ۱۲ سالگی  بیشتر افراد مبتلا به ویلچر احتیاج دارند.

کودکان مبتلا، خطر کاهش تراکم استخوان و افزایش شکستگی استخوان های خاص مانند استخوان لگن و ستون فقرات را دارند. بسیاری از افراد مبتلا، درجات خفیف تا متوسط ​​مشکلات روانی و ناتوانی یادگیری را نشان می دهند.

در اواخر نوجوانی، DMD ممکن است با عوارض جانبی تهدید کننده حیات از جمله ضعف ماهیچه های قلب (کاردیومیوپاتی) رو به رو شوند. کاردیومیوپاتی می تواند منجر به اختلال در توانایی قلب جهت پمپاژ خون، ضربان قلب نامنظم (آریتمی) و نارسایی قلبی شود. یکی دیگر از عارضه های جدی مرتبط با دیستروفی عضلانی دوشن، ضعف ماهیچه های قفسه سینه است که می تواند منجر به افزایش حساسیت به عفونت های تنفسی (به عنوان مثال ذات الریه)، عدم توانایی در سرفه و در نهایت نارسایی تنفسی شود.

درگیری عضلات داخل دستگاه گوارش ممکن است منجر به یبوست و اسهال شود. یک سوم بیماران مبتلا به DMD ممکن است دارای درجات مختلف اختلالات شناختی از جمله ناتوانی یادگیری، کمبود توجه و اختلال اوتیسم باشند.

علل دیستروفی عضلانی دوشن

تحلیل عضلانی دوشن به عنوان یک بیماری مرتبط با X به ارث می رسد. اختلالات ژنتیکی مرتبط با X شرایطی هستند که توسط یک ژن غیر طبیعی در کروموزوم X ایجاد می شوند و بیشتر در مردان بروز می کند. زنانی که دارای یک ژن معیوب در یکی از کروموزوم های X خود هستند حامل آن اختلال می باشند. زنان حامل معمولاً علامتی نشان نمی دهند زیرا زنان دارای دو کروموزوم X هستند و تنها یک ژن دارای نقص است. مردان یک کروموزوم X دارند که از مادر خود به ارث می برند.

زنان حامل هر بارداری ۲۵٪ شانس داشتن یک دختر حامل، ۲۵٪ احتمال داشتن یک دختر غیر حامل، ۲۵٪ احتمال داشتن یک فرزند مبتلا به این بیماری و ۲۵٪ شانس داشتن یک پسر سالم را دارند.

اگر مرد مبتلا به اختلال مرتبط با X قادر به تولید مثل باشد، ژن معیوب را به تمام دختران خود منتقل می کند. این مرد نمی تواند یک ژن مرتبط با X را به پسران خود منتقل کند زیرا مردان همیشه به جای کروموزوم X خود، کروموزوم Y خود را به فرزندان منتقل می کنند.

برخی از زنانی که یک نسخه از ژن بیماری را به ارث برده اند (حامل ژن یا هتروزیگوت ها) ممکن است برخی از علائم مرتبط با این بیماری را نشان دهند از جمله ضعف برخی از ماهیچه ها به ویژه عضلات بازوها، پاها و کمر. این افراد همچنین در معرض خطر ابتلا به ناهنجاری های قلبی است که ممکن است با عدم تحمل ورزش یا تنگی نفس مشخص شود.

جهش ژن DMD منجر به عدم تولید پروتئین دیستروفین و در نهایت منجر به تخریب فیبرهای عضلانی می شود. بدن می تواند برخی از فیبرهای عضلانی را جایگزین (بازسازی) کند اما با گذشت زمان فیبر های عضلانی بیشتری از بین می رود.

اگرچه بیشتر پسران مبتلا به DMD ژن غیر طبیعی را از مادر خود به ارث می برند اما در برخی ممکن است به دلیل یک جهش خود به خود ژن دیستروفین که به دلایل نامعلوم اتفاق می افتد، مبتلا شوند

تشخیص دیستروفی عضلانی دوشن

تشخیص DMD بر اساس ارزیابی کلینیکی کامل، تاریخچه دقیق بیمار و انواع تست های تخصصی از جمله تست های ژنتک مولکولی انجام می شود. آزمایش های تخصصی خون (به عنوان مثال کراتین کیناز) که میزان و حضور برخی پروتئین ها در عضله را ارزیابی می کنند نیز استفاده می شوند.

آزمایشات ژنتیکی مولکولی شامل بررسی دئوکسی ریبونوکلئیک اسید (DNA) برای شناسایی یک جهش ژنتیکی خاص از جمله حذف، تکثیر یا جهش تک نقطه ای است. این رو شها همچنین می توانند برای تشخیص DMD قبل از تولد نیز استفاده شوند.

آزمایش خون ممکن است سطح بالایی از کراتین کیناز (CK) را نشان دهد؛ آنزیمی که در صورت آسیب دیدن ماهیچه در سطوح بالایی قرار دارد. تشخیص سطح بالای CK می تواند تأیید کند که ماهیچه آسیب دیده یا ملتهب است اما نمی تواند تشخیص DMD را تأیید کند.

در بعضی موارد، آزمایش ویژه ای بر روی نمونه های بیوپسی عضلانی انجام می شود که می تواند وجود و سطح پروتئین های خاص درون سلول ها را تعیین کند. تکنیک های مختلفی از قبیل ایمن سازی، ایمونوفلورسانس یا وسترن بلات (ایمونوبلات) قابل استفاده است. این آزمایش ها شامل استفاده از آنتی بادی های خاصی است که نسبت به پروتئین های خاصی مانند دیستروفین واکنش نشان می دهند. نمونه های بافتی در معرض این آنتی بادی ها قرار می گیرند و نتایج می توانند مشخص کنند پروتئین عضلانی خاصی در سلول ها وجود دارد و در چه مقدار یا در چه اندازه ای هستند.

درمان دیستروفی عضلانی دوشن

هیچ درمان قطعی برای DMD وجود ندارد. درمان با علائم خاص موجود در هر فرد انجام می شود. برای ایجاد قدرت عضلانی و جلوگیری از انقباض و گرفتگی، گزینه های درمانی باید شامل فیزیوتراپی و ورزش فعال و غیرفعال باشد. ممکن است در بعضی از بیماران جراحی برای درمان انقباض یا اسکولیوز توصیه شود. استفاده از وسایل کمکی (به عنوان مثال عصا و صندلی های چرخدار) ممکن است برای کمک به راه رفتن ضروری باشند.

از کورتیکواستروئیدها به عنوان استاندارد مراقبت و درمان افراد مبتلا به DMD استفاده می شود. این داروها پیشرفت ضعف عضلانی را در افراد آسیب دیده کاهش می دهند. دو داروی کورتیکواستروئید رایج برای درمان افراد مبتلا به DMD عبارتند از پردنیزون و دفلازاکورت.

در سال ۲۰۱۶، سازمان غذا و داروی آمریکا تزریق Exondys 51 برای درمان دیستروفی عضلانی دوشن را تصویب کرد و اولین دارویی است که برای این بیماری تأیید شده است. Exondys 51 به طور خاص برای بیمارانی که جهش تأیید شده ای از ژن دیستروفین به اگزون ۵۱ دارند استفاده می شود که حدود ۱۳ درصد از جمعیت مبتلا به DMD را تحت تأثیر قرار می دهد. این دارو توسط Sarepta Therapeutics ساخته شده است.

در سال ۲۰۱۷، این سازمان داروی Emflaza را برای درمان بیماران ۵ سال به بالا تایید کرد. امفلازا توسط PTC Therapeutics به بازار عرضه می شود.

منبع : rarediseases.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی