تداخلات دارویی رایج | کافه پزشکی

‎تداخلات دارویی یکی از مهم ترین علل خطا های پزشکی می باشند . شدت و تظاهرات بالینی این تداخلات می تواند خفیف تا شدید و حتی تهدید کننده ی حیات باشد به طوری که برخی از تداخلات دارو – دارو می توانند منجر به افزایش احتمال بروز عوارض دارویی ، افزایش جذب و اثر گذاری یک دارو با پنجره ی درمانی کوچک ، و در مواردی منجر به افزایش احتمال مرگ و میر شوند. همراه کافه پزشکی باشید تا رایج ترین این تداخلات را بررسی کنیم 

تداخل دارویی :

افزایش اثر: ۶ = ۲ + ۲
کاهش اثر: ۳ = ۲ + ۲
تقویت اثر: ۴ = ۲ + ۲

مثال:

آنتى هیستامین ها اغلب باعث تقویت و افزایش تأثیر تسکین دهنده آرامبخش ها و ضددرد ها مى شود
آنتی اسید ها : جذب غیر قابل پیش بینی دارو ها

وارفارین

تجویز هم زمان Warfarin با داروهای NSAID مانند Ibuprofen باعث افزایش ریسک خون ریزی گوارشی می شود.

تجویز هم زمان Warfarin با داروی Co-trimoxazole باعث افزایش احتمال خون ریزی از لثه و بینی و مشاهده خون در ادرار، مدفوع و خلط سینه می گردد.

تجویز هم زمان Warfarin با آنتی بیوتیک های ماکرولید Erythromycin,Azithromycin,Clarithromycin باعث افزایش احتمال خون ریزی از لثه و بینی و مشاهده خون درادرار، مدفوع و خلط سینه می شود.

تجویز هم زمان Warfarin با Phenytoin باعث افزایش عوارض وارفارین به صورت خون ریزی و عوارض فنی توئین به شکل عدم تعادل، دوبینی واختلال گفتاری می گردد.

وارفارین+ محرک های آنزیمی

محرک های آنزیمی از قبیل باربیتورات ها، کاربامازپین، فنی توئین، پیریمیدون و ریفامپین تدریجا اثر وارفارین را کم می کنند، که این امر معمولا یک تا دو هفته بعد از شروع مصرف محرک رخ میدهد. اگر در بیماری که وارفارین و یک محرک آنزیمی مصرف می کند، محرک آنزیمی را قطع کنیم، زمینه تداخل ( القاء آنزیمی ) بسیار تدریجی تر بروز می کند. به بیمارانی که تحت درمان طولانی مدت با وارفارین و محرک آنزیمی هستند باید توصیه شود که بصورت ناگهانی مصرف محرک آنزیمی را قطع نکنند.

مهار کننده هایی مثل آلوپورینول ، آمیودارون ، سایمتیدین، سیپروفلوکساسین، اریترومایسین ، فلوکونازول ، کتوکونازول ، مترونیدازول ، کو-تری موکسازول، سولفامتوکسازول. اثر هیپوپروترومبینمیک داروهای ضد انعقادی خوراکی را افزایش می دهند. در صورت امکان در بیمارانی که وارفارین مصرف می کنند، از مصرف این قبیل مهار کننده ها اجتناب شود.

مشتقات و نگهدارنده های پتاسیم با داروهای قلبی

مصرف داروهای قلبی- عروقی Captopril و Enalapril و داروهای پتاسیم دار مثل پتاسیم کلرید به همراه دیورتیک های Spironolactone و Triamterene باعث افزایش پتاسیم خون می شود که با عوارضی چون سوزش دست و پا، ضعف عضلانی و در حالت شدید با ایست قلبی همراه است.

ماکرولید ها و داروهای ضدچربی خون

تجویز ماکرولیدها Erythromycin,Clarithromycin برای بیمارانی که داروهای ضد چربی خون Atorvastatin,Simvastatin,Lovastatin مصرف می کنند، باعث افزایش غلظت استاتین ها می شود و با عوارضی چون آسیب کبدی ( زردی پوست و چشم )، تخریب بافت عضلانی و نهایتا آسیب کلیوی ( درد عضلانی، راش پوستی، تب وتیرگی ادرار ) ، و حتی مرگ همراه است.

کاربامازپین + مهارکننده های آنزیمی

کاربامازپین به مهارکننده های خاص متابولیسم میکروزومی کبد، مانند سایمتدین ، اریترومایسین ، دانازول ، دیلتیازم ، فلوکستین، ایزونیازید، پروپوکسی فن و وراپامیل بسیار حساس است. اثرات سمی تداخل کاربامازپین با مهار کننده معمولاً در عرض چند روز اول درمان بروز می کنند. اما در مورد دانازول و فلوکستین یک هفته یا بیشتر طول می کشد تا این علائم ظاهر شوند. علائم مسمومیت شامل گیجی، خواب آلودگی، سردرد، تهوع، استفراغ، تاری دید، آتاکسی و نیستاگموس می باشند

کنتراسپتیوهای خوراکی + محرک آنزیمی

احتمالاً متابولیسم کنتراسپتیوهای خوراکی به وسیله محرک های آنزیمی افزایش مییابد و در نتیجه کارآیی آنها کم می شود. ریفامپین و سایر محرک های آنزیمی ) مانند باربیتوراتها، کاربامازپین، فن یتوئین و پیریمیدون ( خطر باروری را در خانم هایی که داروهای خوراکی جلوگیری از حاملگی مصرف می کنند، به وضوح افزایش میدهد. بروز بی نظمی های قاعدگی مانند لکه بینی یا قطع خونریزی شاید نشانه تداخل باشد و درجهت از بین بردن تداخل اقداماتی باید صورت بگیرد. البته فقدان چنین بی نظمی هایی تضمین نمی کند که تداخل رخ نداده است.

لیتیم + داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی NSAIDs

داروهای ضدالتهاب متعددی غلظت لیتیم پلاسما را افزایش می دهند و احتمالاً اکثر آنها این اثر را دارند. اگرچه احتمالاً شدت تداخل با دوزهای مختلف آنها فرق می کند. علائم مسمومیت با لیتیم عبارتند از تهوع، استفراغ، اسهال، بی اشتهایی، لرزش شدید، گفتار مبهم، سرگیجه، آشفتگی ذهن، بیحالی و در موارد خطرناک حمله، کند ذهنی، کما و عارضه شدید قلبی عروقی

متوترکسات + NSAIDs

در بیمارانی که دوزهای ضد سرطان متوترکسات را مصرف می کنند، مصرف همزمان NSAIDs منجر به مسمومیت شدید ناشی از متوترکسات می شود ( تب، اولسر سلول های مخاطی، تهوع شدید ، اسهال، خونریزی معدی روده ای و توقف رشد مغز استخوان ) احتمالا خطر مسمومیت با دوز کم متوترکسات در سایر بیماری ها، و NSAIDs بسیار کاهش می یابد.

کینولونها + مهارکننده های جذب

جذب کینولون ها از قبیل سیپروفلوکساسین ، نورفلوکساسین و اوفلوکساسین ضمن مصرف ضد اسیدها (شامل آلومینیوم، منیزیم یا کلسیم ) سوکرالفات ( که محتوی آلومینیوم است )، آهن و احتمالاً دوزهای بالایی از روی تا حد قابل توجهی کاهش می یابد. تمام کینولون ها شامل موارد احتیاط هستند مگر اینکه خلاف این موضوع ثابت شود. مصرف کینولون ها ۲ ساعت قبل یا ۶ ساعت بعد از مصرف مهار کننده جذب، تداخل را به حداقل می رساند.

تئوفیلین+ مهار کننده های آنزیمی

مهارکننده های آنزیمی از قبیل سایمتیدین، سیپروفلوکساسین، کلاریترومایسین، اریترومایسین و وراپامیل غلظت سرمی تئوفیلین را افزایش می دهند.
تجویز هم زمان Theophylline با Ciprofloxacin یا Ofloxacin باعث مسمومیت با تئوفیلین می شود که علائم آن عبارت است از : تهوع ، استفراغ و تشنج .

سمپاتومیمتیک ها + مهار کننده های MAO

داروهایی از قبیل آمفتامین ها ، افدرین ، فنیل افرین ، فنیل پروپانول آمین و پزودوافدرین در بیمارانی که MAOIs مصرف می کنند، ممکن است منجر به افزایش فشار خون و افزایش دمای بدن، تشنج، آریتمی و مرگ شود.

بیمارانی که تحت درمان با MAOIs هستند، باید از مصرف چنین داروهایی اکیداً خودداری کنند. رایج ترین این سمپاتومیمتیک ها عبارتند از ترکیبات ضدسرفه و سرماخوردگی و ترکیبات مربوط به رژیم غذایی که اینگونه ترکیبات می توانند بدون نسخه نیز تهیه شوند. واکنش هایی که تقریباً به مرگ منجر شده اند هنگامی رخ داده اند که بیماران فراموش کرده اند که چه ترکیب ضدسرفه یا سرماخوردگی بی خطر است و مجاز به مصرف آن هستند و یا در این زمینه دچار سوء تفاهم شده اند.

سیلدنافیل با ایزوسورباید دی نیترات :

کاهش شدید فشار خون و در نتیجه مرگ

جنتامایسین با فوروزماید:

افزایش سمیت شنوایی و از بین رفتن شنوایی به درجات مختلف و نیز از بین رفتن غیر قابل برگشت شنوایی

سالبوتامول پروپرانولول:

اثرات سالبوتامول کاهش می یابد و احتمال بروز برونکواسپاسم در بیماران دچار آسم و دیگر بیماریهای انسدادی ریه را به شدت افزایش می دهد)آنتاگونسیم(

کلونیدین با پروپرانولول : 

افت شدید فشار خون

شیرین بیان و داروهای ضدفشار خون بالا : 

شیرین بیان حاوی ترکیباتی است که فشار خون را بالا می برد. برای همین تأثیر داروهای ضد فشار خون را کاهش می دهد. از این گذشته همین ترکیبات اسیدی که در شیرین بیان وجود دارد عوارض جانبی کورتون ها مانند پوکی استخوان، ورم و آب سیاه را بالا می برد. توصیه می شود اگر تحت درمان با این داروها هستید بیش از ۱۰ گرم شیرین بیان به صورت پاستیل، دم کرده یا شکلات مصرف نکنید

شیر با آنتی بیوتیک ها :

دشمن پوست و مجاری ادراری!!!

شیر باعث کاهش تأثیر آسپرین نیز می شود. مصرف شیر حالت اسیدیت هی ادرار را تغییر می دهد و به این ترتیب روند دفع داروها سرعت بیشتری می یابد. توصیه می کنیم حداقل ۳ ساعت قبل از مصرف این داروها محصولات لبنی به خصوص شیر نخورید.

منبع : اختصاصی کافه پزشکی