تداخلات دارویی رایج | کافه پزشکی

‎تداخلات دارویی یکی از مهم ترین علل خطا های پزشکی می باشند . شدت و تظاهرات بالینی این تداخلات می تواند خفیف تا شدید و حتی تهدید کننده ی حیات باشد به طوری که برخی از تداخلات دارو – دارو می توانند منجر به افزایش احتمال بروز عوارض دارویی ، افزایش جذب و اثر گذاری یک دارو با پنجره ی درمانی کوچک ، و در مواردی منجر به افزایش احتمال مرگ و میر شوند. همراه کافه پزشکی باشید تا رایج ترین این تداخلات را بررسی کنیم 

تداخل دارویی :

افزایش اثر: ۶ = ۲ + ۲
کاهش اثر: ۳ = ۲ + ۲
تقویت اثر: ۴ = ۲ + ۲

مثال:

آنتى هيستامين ها اغلب باعث تقویت و افزایش تأثير تسکين دهنده آرامبخش ها و ضددرد ها مى شود
آنتی اسيد ها : جذب غير قابل پيش بينی دارو ها

وارفارین

تجویز هم زمان Warfarin با داروهای NSAID مانند Ibuprofen باعث افزایش ریسک خون ریزی گوارشی می شود.

تجویز هم زمان Warfarin با داروی Co-trimoxazole باعث افزایش احتمال خون ریزی از لثه و بينی و مشاهده خون در ادرار، مدفوع و خلط سينه می گردد.

تجویز هم زمان Warfarin با آنتی بيوتيک های ماکروليد Erythromycin,Azithromycin,Clarithromycin باعث افزایش احتمال خون ریزی از لثه و بينی و مشاهده خون درادرار، مدفوع و خلط سينه می شود.

تجویز هم زمان Warfarin با Phenytoin باعث افزایش عوارض وارفارین به صورت خون ریزی و عوارض فنی توئين به شکل عدم تعادل، دوبينی واختلال گفتاری می گردد.

وارفارين+ محرک های آنزيمی

محرك های آنزیمی از قبيل باربيتورات ها، کاربامازپين، فنی توئين، پيریميدون و ریفامپين تدریجا اثر وارفارین را کم می کنند، که این امر معمولا یک تا دو هفته بعد از شروع مصرف محرك رخ میدهد. اگر در بيماری که وارفارین و یک محرك آنزیمی مصرف می کند، محرك آنزیمی را قطع کنيم، زمينه تداخل ( القاء آنزیمی ) بسيار تدریجی تر بروز می کند. به بيمارانی كه تحت درمان طولانی مدت با وارفارین و محرك آنزیمی هستند باید توصيه شود كه بصورت ناگهانی مصرف محرك آنزیمی را قطع نکنند.

مهار کننده هایی مثل آلوپورینول ، آميودارون ، سایمتيدین، سيپروفلوکساسين، اریترومایسين ، فلوکونازول ، کتوکونازول ، مترونيدازول ، کو-تری موکسازول، سولفامتوکسازول. اثر هيپوپروترومبينميک داروهای ضد انعقادی خوراکی را افزایش می دهند. در صورت امکان در بيمارانی که وارفارین مصرف می کنند، از مصرف این قبيل مهار کننده ها اجتناب شود.

مشتقات و نگهدارنده های پتاسیم با داروهای قلبی

مصرف داروهای قلبی- عروقی Captopril و Enalapril و داروهای پتاسیم دار مثل پتاسیم کلرید به همراه دیورتيک های Spironolactone و Triamterene باعث افزایش پتاسيم خون می شود که با عوارضی چون سوزش دست و پا، ضعف عضلانی و در حالت شدید با ایست قلبی همراه است.

ماکرولید ها و داروهای ضدچربی خون

تجویز ماکروليدها Erythromycin,Clarithromycin برای بيمارانی که داروهای ضد چربی خون Atorvastatin,Simvastatin,Lovastatin مصرف می کنند، باعث افزایش غلظت استاتين ها می شود و با عوارضی چون آسيب کبدی ( زردی پوست و چشم )، تخریب بافت عضلانی و نهایتا آسيب کليوی ( درد عضلانی، راش پوستی، تب وتيرگی ادرار ) ، و حتی مرگ همراه است.

كاربامازپین + مهاركننده هاي آنزيمي

کاربامازپين به مهارکننده های خاص متابوليسم ميکروزومی کبد، مانند سایمتدین ، اریترومایسين ، دانازول ، دیلتيازم ، فلوکستين، ایزونيازید، پروپوکسی فن و وراپاميل بسيار حساس است. اثرات سمی تداخل کاربامازپين با مهار کننده معمولاً در عرض چند روز اول درمان بروز می کنند. اما در مورد دانازول و فلوکستين یک هفته یا بيشتر طول می کشد تا این علائم ظاهر شوند. علائم مسموميت شامل گيجی، خواب آلودگی، سردرد، تهوع، استفراغ، تاری دید، آتاکسی و نيستاگموس می باشند

كنتراسپتیوهاي خوراكي + محرك آنزيمي

احتمالاً متابوليسم کنتراسپتيوهای خوراکی به وسيله محرك های آنزیمی افزایش مییابد و در نتيجه کارآیی آنها کم می شود. ریفامپين و سایر محرك های آنزیمی ) مانند باربيتوراتها، کاربامازپين، فن یتوئين و پيریميدون ( خطر باروری را در خانم هایی که داروهای خوراکی جلوگيری از حاملگی مصرف می کنند، به وضوح افزایش میدهد. بروز بی نظمي های قاعدگی مانند لکه بينی یا قطع خونریزی شاید نشانه تداخل باشد و درجهت از بين بردن تداخل اقداماتی باید صورت بگيرد. البته فقدان چنين بی نظمی هایی تضمين نمی کند که تداخل رخ نداده است.

لیتیم + داروهاي ضدالتهاب غیر استروئیدي NSAIDs

داروهای ضدالتهاب متعددی غلظت ليتيم پلاسما را افزایش می دهند و احتمالاً اکثر آنها این اثر را دارند. اگرچه احتمالاً شدت تداخل با دوزهای مختلف آنها فرق می کند. علائم مسموميت با ليتيم عبارتند از تهوع، استفراغ، اسهال، بی اشتهایی، لرزش شدید، گفتار مبهم، سرگيجه، آشفتگی ذهن، بيحالی و در موارد خطرناك حمله، کند ذهنی، کما و عارضة شدید قلبی عروقی

متوتركسات + NSAIDs

در بيمارانی که دوزهای ضد سرطان متوترکسات را مصرف می کنند، مصرف همزمان NSAIDs منجر به مسموميت شدید ناشی از متوترکسات می شود ( تب، اولسر سلول های مخاطی، تهوع شدید ، اسهال، خونریزی معدی روده ای و توقف رشد مغز استخوان ) احتمالا خطر مسموميت با دوز کم متوترکسات در سایر بيماری ها، و NSAIDs بسيار کاهش می یابد.

كینولونها + مهاركننده هاي جذب

جذب کينولون ها از قبيل سيپروفلوکساسين ، نورفلوکساسين و اوفلوکساسين ضمن مصرف ضد اسيدها (شامل آلومينيوم، منيزیم یا کلسيم ) سوکرالفات ( که محتوی آلومينيوم است )، آهن و احتمالاً دوزهای بالایی از روی تا حد قابل توجهی کاهش می یابد. تمام کينولون ها شامل موارد احتياط هستند مگر اینکه خلاف این موضوع ثابت شود. مصرف کينولون ها ۲ ساعت قبل یا ۶ ساعت بعد از مصرف مهار کنندة جذب، تداخل را به حداقل می رساند.

تئوفیلین+ مهار كننده هاي آنزيمي

مهارکننده های آنزیمی از قبيل سایمتيدین، سيپروفلوکساسين، کلاریترومایسين، اریترومایسين و وراپاميل غلظت سرمی تئوفيلين را افزایش می دهند.
تجویز هم زمان Theophylline با Ciprofloxacin یا Ofloxacin باعث مسموميت با تئوفيلين می شود که علائم آن عبارت است از : تهوع ، استفراغ و تشنج .

سمپاتومیمتیک ها + مهار كننده هاي MAO

داروهایی از قبيل آمفتامين ها ، افدرین ، فنيل افرین ، فنيل پروپانول آمين و پزودوافدرین در بيمارانی که MAOIs مصرف می کنند، ممکن است منجر به افزایش فشار خون و افزایش دمای بدن، تشنج، آریتمی و مرگ شود.

بيمارانی که تحت درمان با MAOIs هستند، باید از مصرف چنين داروهایی اکيداً خودداری کنند. رایج ترین این سمپاتوميمتيک ها عبارتند از ترکيبات ضدسرفه و سرماخوردگی و ترکيبات مربوط به رژیم غذایی که اینگونه ترکيبات می توانند بدون نسخه نيز تهيه شوند. واکنش هایی که تقریباً به مرگ منجر شده اند هنگامی رخ داده اند که بيماران فراموش کرده اند که چه ترکيب ضدسرفه یا سرماخوردگی بی خطر است و مجاز به مصرف آن هستند و یا در این زمينه دچار سوء تفاهم شده اند.

سیلدنافیل با ايزوسوربايد دي نیترات :

کاهش شدید فشار خون و در نتيجه مرگ

جنتامايسین با فوروزمايد:

افزايش سمیت شنوايي و از بین رفتن شنوايي به درجات مختلف و نیز از بین رفتن غیر قابل برگشت شنوايي

سالبوتامول پروپرانولول:

اثرات سالبوتامول کاهش می یابد و احتمال بروز برونکواسپاسم در بيماران دچار آسم و دیگر بيماریهای انسدادی ریه را به شدت افزایش می دهد)آنتاگونسيم(

كلونیدين با پروپرانولول : 

افت شدید فشار خون

شیرين بیان و داروهاي ضدفشار خون بالا : 

شيرین بيان حاوی ترکيباتی است که فشار خون را بالا می برد. برای همين تأثير داروهای ضد فشار خون را کاهش می دهد. از این گذشته همين ترکيبات اسيدی که در شيرین بيان وجود دارد عوارض جانبی کورتون ها مانند پوکی استخوان، ورم و آب سياه را بالا می برد. توصيه می شود اگر تحت درمان با این داروها هستيد بيش از ۱۰ گرم شيرین بيان به صورت پاستيل، دم کرده یا شکلات مصرف نکنيد

شیر با آنتي بیوتیک ها :

دشمن پوست و مجاری ادراری!!!

شير باعث کاهش تأثير آسپرین نيز می شود. مصرف شير حالت اسيدیت هی ادرار را تغيير می دهد و به این ترتيب روند دفع داروها سرعت بيشتری می یابد. توصيه می کنيم حداقل ۳ ساعت قبل از مصرف این داروها محصولات لبنی به خصوص شير نخورید.

منبع : اختصاصی کافه پزشکی