هماچوری (Hematuria) یا وجود خون در ادرار ؛ چه عواملی باعث ایجاد این وضعیت می شود ؟ | کافه پزشکی

دیدن خون در ادرار می تواند یک هشدار نگران کننده باشد. در حالی که در بسیاری از موارد، وجود خون در ادرار بی ضرر است اما هماچوری می تواند از یک اختلال جدی خبر دهد.

خونی که با چشم قابل مشاهده است، هماچوری آشکار (gross hematuria) نامیده می شود. خونی که فقط زیر میکروسکوپ قابل مشاهده باشد، هماچوری میکروسکوپی نام دارد و با آزمایش تجویز شده توسط پزشک مشخص می شود. در هر صورت، تعیین دلیل خونریزی مهم است. همراه کافه پزشکی باشید

علائم هماچوری

هماچوری آشکار ناشی از وجود گلبول های قرمز باعث ایجاد ادرار صورتی، قرمز یا سیاه رنگ می شود. مقدار کم خون نیز برای قرمز شدن ادرار کافی است و خونریزی معمولاً دردناک نیست. با این وجود عبور لخته های خون می تواند دردناک باشد.

هماچوری اغلب بدون علائم دیگری رخ می دهد.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم ؟

قرار ملاقات با پزشک خود را به محضی که متوجه خون در ادرار شدید هماهنگ کنید.

برخی از داروها و برخی غذاهای خاص از جمله چغندر، ریواس و انواع توت ها می توانند باعث قرمز شدن ادرار شما شوند. تغییر رنگ ادرار ناشی از داروها، مواد غذایی یا ورزش ممکن است طی چند روز از بین برود.

علل هماچوری

در هماچوری، کلیه های شما – یا سایر قسمت های دستگاه ادراری شما – اجازه می دهند سلول های خونی به ادرار نشت کنند. مشکلات مختلفی می تواند باعث بروز این مسئله شود از جمله :

عفونت ادراری : زمانی اتفاق می افتد که باکتری ها از طریق مجرای ادراری وارد بدن شما شوند و در مثانه شما تکثیر پیدا کنند. علائم می تواند شامل فشار مداوم برای ادرار کردن، درد هنگام ادرار، سوزش ادراری و ادرار بد بو باشد.

برای برخی از افراد، به ویژه افراد پیر تر، تنها علامت بیماری ممکن است خون میکروسکوپی در ادرار باشد.

عفونت کلیوی (پیرونفریت) : این موارد ممکن است هنگامی رخ دهد که باکتری ها از جریان خون به کلیه های شما وارد شوند یا از مجرای ادراری به کلیه (های) شما منتقل شوند. علائم و نشانه ها غالباً مشابه عفونت مثانه است اگرچه عفونت های کلیوی احتمالاً باعث ایجاد تب و درد پهلو می شوند.

سنگ کلیه یا سنگ مثانه : مواد معدنی موجود در ادرار غلیظ گاهی بر روی دیواره های کلیه یا مثانه کریستال هایی تشکیل می دهند. با گذشت زمان، بلورها می توانند به سنگ های کوچک و سخت تبدیل شوند.

این سنگ ها عموماً بدون درد هستند، بنابراین احتمالاً متوجه آنها نمی شوید مگر اینکه باعث انسداد شوند. سنگ مثانه یا کلیه نیز می تواند باعث ایجاد خون میکروسکوپی شود.

پروستات بزرگ شده : غده پروستات – که دقیقاً زیر مثانه است و قسمت بالای مجرای ادرار را احاطه کرده است – غالباً با نزدیک شدن مردان به میانسالی بزرگ می شود. سپس مجرای ادرار را فشرده می کند و تا حدودی جریان ادرار را مسدود می کند. علائم و نشانه های بزرگ شدن پروستات (هایپرپلازی خوش خیم پروستات یا BPH) شامل مشکل در ادرار، نیاز فوری یا مداوم به ادرار کردن و یا خون قابل مشاهده یا میکروسکوپی در ادرار است. عفونت پروستات (پروستاتیت) می تواند همین علائم و نشانه ها را نیز ایجاد کند.

بیماری کلیوی : خونریزی ادراری میکروسکوپی علامت شایع برای گلومرولونفریت است. گلومرولونفریت ممکن است بخشی از یک بیماری سیستمیک مانند دیابت باشد یا به خودی خود بروز کند.

سرطان : خونریزی قابل مشاهده در ادرار ممکن است نشانه پیشرفته سرطان کلیه، مثانه یا پروستات باشد. متأسفانه ممکن است در مراحل اولیه که این سرطان ها قابل درمان هستند علائمی نداشته باشید.

اختلالات ارثی : کم خونی داسی شکل باعث خون قابل مشاهده و میکروسکوپی در ادرار می شود. همچنین سندرم آلپورت نیز می تواند مسبب باشد.

آسیب کلیه : ضربه یا آسیب های دیگر به کلیه های شما می تواند باعث خون قابل مشاهده در ادرار شود.

داروها : داروی ضد سرطان سیکلوفسفامید و پنی سیلین می تواند باعث خونریزی ادراری شود. در صورت مصرف ضد انعقاد ها مانند آسپیرین و رقیق کننده ها مثل هپارین، خونریزی قابل مشاهده گاهی اوقات اتفاق می افتد.

ورزش سنگین : ورزش شدید منجر به خونریزی آشکار می شود و علت آن ناشناخته است.

غالباً علت هماتوری قابل تشخیص نیست.

عوامل خطر دیدن خون در ادرار 

عواملی که این امر را محتمل تر می کنند عبارتند از :

سن : بسیاری از مردان بالای ۵۰ سال به دلیل بزرگ شدن غده پروستات دچار هماچوری می شوند.

عفونت اخیر : التهاب کلیه پس از عفونت های ویروسی یا باکتریایی یکی از دلایل اصلی خون قابل مشاهده در ادرار کودکان است.

سابقه خانوادگی : اگر سابقه خانوادگی بیماری کلیوی یا سنگ کلیه وجود داشته باشد، ممکن است بیشتر مستعد خونریزی ادراری باشید.

داروهای خاص : آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و آنتی بیوتیک هایی مانند پنی سیلین، خطر خونریزی ادرار را افزایش می دهد.

ورزش سنگین : دویدن طولانی مدت، خطر ابتلا به خونریزی ادراری را افزایش می دهد. این بیماری هماچوری جوگر نامیده می شود.

تشخیص هماچوری

معاینه فیزیکی : شامل بحث در مورد تاریخچه پزشکی شما است.

آزمایش ادرار : آزمایش مکرر ادراری می تواند ادامه دار بودن خونریزی را تشخیص دهد. همچنین آنالیز ادرار می تواند عفونت ادراری یا وجود مواد معدنی ایجاد کننده سنگ کلیه را بررسی کند.

تست های تصویربرداری : اغلب تصویربرداری برای یافتن علت هماچوری لازم است. پزشک ممکن است CT اسکن یا MRI یا معاینه سونوگرافی را توصیه کند.

سیستوسکوپی : پزشک شما یک لوله باریک و مجهز به دوربین کوچک را درون مثانه شما قرار می دهد تا مثانه و مجرای ادراری را برای علائم بیماری بررسی کند.

بعضی اوقات علت خونریزی ادراری یافت نمی شود. در این حالت، پزشک ممکن است آزمایشات دیگیری را توصیه کند به خصوص اگر شما عوامل خطر سرطان مثانه مانند سیگار کشیدن، قرار گرفتن در معرض سموم محیطی یا سابقه پرتودرمانی را داشته باشید.

درمان هماچوری

بسته به شرایطی که باعث ایجاد هماچوری می شود، درمان ممکن است شامل مصرف آنتی بیوتیک برای رفع عفونت ادراری، تلاش برای بهبود وضعیت پروستات بزرگ شده یا لیزر برای از بین بردن سنگ کلیه یا مثانه باشد. در بعضی موارد، هیچ درمانی لازم نیست.

حتماً پس از معالجه، مرتب به پزشک خود مراجعه کنید تا مطمئن شوید خون بیشتری در ادرار وجود ندارد.

منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی