• آ
  • ا
  • ب
  • پ
  • ت
  • ج
  • چ
  • ر
  • ز
  • ژ
  • د
  • ط
  • ف
  • ق
  • گ
  • ک
  • ع
  • غ
  • م
  • هـ

همه چیز درباره دیالیز

همه چیز درباره دیالیز (Dialysis) | کافه پزشکی

افراد مبتلا به نارسایی کلیه ممکن است در دفع مواد زائد و آب اضافی از بدن مشکل داشته باشند. دیالیز یک روش مصنوعی برای انجام این فرآیند است. دیالیز جایگزینی برای عملکرد طبیعی کلیه ها می شود بنابراین به عنوان درمان مداوم جایگزینی کلیه (RRT) نیز شناخته می شود.

کلیه های سالم سطح آب و مواد معدنی بدن را تنظیم کرده و مواد زائد را دفع می کنند. کلیه همچنین برخی از محصولات مهم در سوخت و ساز بدن را تولید می کند اما دیالیز نمی تواند این کار را انجام دهد. فردی که ۸۵ تا ۹۰ درصد عملکرد کلیه خود را از دست داده است، احتمالاً کاندید دیالیز خواهد بود. همراه کافه پزشکی باشید

علت نارسایی کلیه ممکن است یک بیماری مزمن یا طولانی مدت یا یک مشکل حاد مانند آسیب یا بیماری کوتاه مدت باشد که بر کلیه ها اثر می گذارد.

انواع دیالیز

انواع مختلفی از دیالیز وجود دارد. سه نوع اصلی عبارتند از :

  • همودیالیز متناوب (IHD)
  • دیالیز صفاقی (PD)
  • درمان های مداوم جایگزینی کلیه (CRRT)

انتخاب بستگی به عواملی مانند وضعیت بیمار، در دسترس بودن و هزینه آن دارد.

همودیالیز متناوب

در همودیالیز، خون در خارج از بدن گردش می کند و از دستگاهی با فیلترهای خاص عبور می کند. خون از طریق یک کاتتر که داخل ورید قرار داده می شود از رگ بیمار خارج می شود.

فیلترها مانند کلیه ها، مواد زائد را از خون خارج می کنند. خون تصفیه شده از طریق سوند دیگری به بیمار باز می گردد. این سیستم همانند کلیه مصنوعی عمل می کند.

همودیالیز معمولاً سه بار در هفته و به مدت ۳ تا ۴ ساعت در روز انجام می شود؛ بسته به میزان عملکرد کلیه ها و اینکه چه میزان مایعات بین دیالیز ها مصرف کرده اند.

همودیالیز را می توان در یک مرکز دیالیز ویژه در بیمارستان یا خانه انجام داد. اگر فردی با انجام دیالیز در خانه راحت نیست، باید حتما در بیمارستان این کار را انجام دهد.

همودیالیز خانگی برای افراد زیر مناسب است :

  • بیماری دیگری ندارید که همودیالیز خانگی را نا امن جلوه دهد
  • رگ های خونی مناسبی برای قرار دادن کاتترها دارید
  • یک مراقب داشته باشید که در صورت نیاز اقدامات لازم را انجام دهد
  • محیط منزل نیز باید برای تهیه تجهیزات همودیالیز مناسب باشد

دیالیز صفاقی

در حالی که همودیالیز با فیلتر کردن خون مواد زائد را از بین می برد، دیالیز صفاقی از طریق انتشار کار می کند.

در دیالیز صفاقی، یک محلول استریل دیالیزی غنی از مواد معدنی و گلوکز از طریق یک لوله به داخل حفره صفاقی وارد می شود. حفره صفاقی دارای یک غشای نیمه نفوذ پذیر به نام غشای صفاقی است. دیالیز صفاقی از فیلتر طبیعی غشای صفاقی برای فیلتر کردن مواد زائد از خون استفاده می کند.

محلول یدیالیز مدتی در حفره صفاقی می ماند به طوری که بتواند مواد زائد را جذب کند. سپس از طریق لوله تخلیه و دور ریخته می شود.

این مبادله یا چرخه معمولاً در طول روز چندین بار تکرار می شود و می توان آن را یک شبه با یک سیستم خودکار انجام داد.

تصفیه از طریق اسمز رخ می دهد. محلول دیالیز، غلظت بالایی از گلوکز دارد و باعث فشار اسمزی می شود. این فشار باعث می شود که مایعات از خون به داخل مایع دیالیز منتقل شوند و در نتیجه مایعات اضافی و زائد تخلیه می شوند.

دیالیز صفاقی کارآمدی کمتری نسبه به همودیالیز دارد و مدت زمان طولانی تری طول می کشد. با این حال، دیالیز صفاقی آزادی و استقلال بیشتری به بیماران می دهد زیرا به جای مراجعه به کلینیک، چندین بار در خانه می توانند انجام دهند. همچنین با حداقل تجهیزات تخصصی می توان این کار را انجام داد.

قبل از شروع دیالیز صفاقی، بیمار برای وارد کردن لوله به شکم به یک عمل جراحی کوچک نیاز دارد و به جز در موارد دیالیز صفاقی، بسته نگه داشته می شود.

دو نوع اصلی دیالیز صفاقی وجود دارد :

دیالیز صفاقی متحرک مداوم (CAPD) : نیازی به دستگاه ندارد و بیمار یا مراقب می توانند آن را انجام دهند.

مایع دیالیز حداکثر ۸ ساعت در شکم مانده و سپس بلافاصله با محلول تازه جایگزین می شود. این اتفاق چهار یا پنج بار روزانه انجام می شود.

دیالیز صفاقی چرخه ای مداوم (CCPD) : از یک دستگاه برای تبادل مایعات استفاده می کند. هر شب انجام می شود، هنگامی که بیمار در خواب است. هر جلسه ۱۰ تا ۱۲ ساعت طول می کشد.

دیالیز صفاقی گزینه مناسب برای بیمارانی است که همودیالیز را بیش از حد خسته کننده می دانند مانند سالمندان، نوزادان و کودکان. این کار را می توان هنگام مسافرت انجام داد؛ بنابراین برای کسانی که مشغول به کار هستند یا به مدرسه می روند راحت تر است.

درمان مداوم جایگزینی کلیوی

در حالی که یک جلسه دیالیز متناوب تا ۶ ساعت طول می کشد، روش های جایگزینی مداوم کلیه (CRRT) برای استفاده ۲۴ ساعته در بخش مراقبت های ویژه (ICU) طراحی شده است.

انواع مختلف CRRT وجود دارد و می تواند شامل فیلتراسیون یا انتشار باشد. بهتر از دیالیز متناوب تحمل می شود زیرا دفع املاح یا مایعات کندتر است. این روش ها منجر به عوارض کمتری می شود به عنوان مثال احتمال افت فشار خون کمتر است.

دیالیز موقت

بعضی اوقات دیالیز برای مدت زمان محدودی تجویز می شود. افرادی که از دیالیز موقت بهره مند می شوند شرایط زیر را دارند :

  • بیماری کلیوی حاد
  • مصرف بیش از حد دارو یا مواد سمی
  • آسیب دیدگی کلیه
  • بیماری مزمن قلبی

خطرات و عوارض شامل موارد زیر هستند :

  • افت فشار خون
  • گرفتگی عضلات
  • تهوع و استفراغ
  • سردرد
  • درد قفسه سینه
  • کمردرد
  • خارش
  • تب و لرز

در بعضی موارد کلیه بهبود می یابد و نیازی به درمان بیشتر ندارد.

آیا دیالیز جایگزین کلیه ها می شود؟

دیالیز به اندازه یک کلیه طبیعی کارایی ندارد. بیمارانی که دیالیز دریافت می کنند باید مراقب میزان مصرف نوشیدنی ها و غذا ها و همچنین داروها باشند.

بسیاری از افرادی که تحت دیالیز قرار دارند می توانند کار کنند، زندگی عادی داشته باشند و مسافرت کنند؛ البته اگر درمان دیالیز در مقصد امکان پذیر باشد.

زنان تحت دیالیز، با مشکلات باروری مواجه می شوند. سطح بالای مواد زائد در بدن با باروری تداخل دارد.

زنانی که هنگام دیالیز باردار می شوند، احتمالاً در دوران بارداری به دیالیز بیشتری نیاز دارند. اگر زنی پیوند موفقیت آمیز کلیه داشته باشد، وضعیت باروری او به حالت عادی برمی گردد.

دیالیز بیش از اینکه بر باروری مردان تاثیر بگذارد، بر باروری زنان تاثیر می گذارد.

علائم نارسایی کلیه

نارسایی مزمن کلیه به تدریج اتفاق می افتد. حتی اگر فقط یک کلیه کار کند یا هر دو به صورت جزئی کار کنند، عملکرد طبیعی کلیه هنوز امکان پذیر است.

علائم نارسایی کلیه ممکن است شامل موارد زیر باشد :

  • خستگی
  • نیاز مکرر به ادرار، بخصوص در شب
  • خارش پوست
  • اختلال نعوظ
  • حالت تهوع
  • تنگی نفس
  • ادم اندام ها در نتیجه احتباس آب
  • وجود خون در ادرار (هماچوری)
  • وجود پروتئین در ادرار

کم خونی در افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیه شایع است. این اتفاق زمانی می افتد که سطح اریتروپویتین (EPO) پایین باشد. EPO ساخته کلیه است و به بدن کمک می کند تا گلبول قرمز تولید کند.

اثرات جانبی دیالیز

افرادی که به دیالیز نیاز دارند ممکن است موارد زیر را تجربه کنند :

  • گرفتگی عضلات
  • خارش پوست
  • فشار خون پایین، به ویژه در مبتلایان به دیابت
  • مشکلات خواب
  • افزایش حجم مایعات بدن
  • افسردگی و نوسانات خلقی

بیماری کلیه یک وضعیت جدی است. در افرادی که نارسایی مزمن کلیه دارند بعید است کلیه بهبود یابد اما دیالیز می تواند کیفیت زندگی را افزایش داده و طول عمر را تا ۲۰ سال یا بیشتر طولانی کند.

منبع : medicalnewstoday.com | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی


نظر دهید

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد