عفونت مجاری ادراری (UTI) چگونه ایجاد می شود و درمان آن چیست ؟ | کافه پزشکی

عفونت مجاری ادراری ناشی از باکتری هایی است که بر سیستم ایمنی بدن در مجاری ادراری غلبه می کنند. عفونت می تواند بر کلیه ها، مثانه و لوله هایی که بین آنها ارتباط برقرار می کنند تاثیر بگذارد. عفونت مجاری ادراری یکی از شایع ترین عفونت هاست و سالانه حدود ۸٫۱ میلیون مراجعه به پزشک دارد.

مجاری ادراری را می توان به دستگاه ادراری فوقانی و دستگاه ادراری تحتانی تقسیم کرد. دستگاه ادراری فوقانی از کلیه ها و حالب و دستگاه ادراری تحتانی از مثانه و پیشابراه تشکیل شده است. همراه کافه پزشکی باشید

علل عفونت مجاری ادراری

اکثریت قریب به اتفاق عفونت های مجاری ادراری (UTI) ناشی از باکتری Escherichia coli است که معمولاً در دستگاه گوارش یافت می شود. باکتری های کلامیدیا و مایکوپلاسما فقط می توانند پیشابراه را آلوده کنند.

عفونت ها بسته به محل وقوع، نام های مختلفی دارند :

• سیستیت : عفونت مثانه
• اورتریت : عفونت پیشابراه
• پیلونفریت : عفونت کلیه

عوامل خطر ابتلا به عفونت مجاری ادراری

بیش از ۵۰ درصد از زنان سراسر جهان حداقل یک بار UTI را در طول زندگی خود تجربه می کنند. ۲۰ تا ۳۰ درصد از زنان، عفونت های مکرر را تجربه می کنند.

زنان باردار احتمال بیشتری نسبت به سایر زنان برای ابتلا به UTI ندارند اما اگر این اتفاق رخ دهد، عفونت بیشتر به سمت کلیه ها پیش می رود. دلیل این امر تغییرات دوران بارداری است که بر روی دستگاه ادراری تأثیر می گذارد.

از آنجا که وجود عفونت ادراری در دوران بارداری می تواند برای سلامتی مادر و نوزاد خطرناک باشد، بیشتر زنان باردار برای وجود باکتری در ادرار آزمایش می شوند حتی اگر علائمی وجود نداشته باشد و گاهی برای جلوگیری از ابتلا به عفونت، آنتی بیوتیک پروفیلاکسی دریافت می کنند.

افراد در هر سن و جنسی می توانند مبتلا به عفونت دستگاه ادراری شوند. با این حال، برخی از افراد بیشتر از سایرین در معرض خطر هستند. عوامل زیر می توانند احتمال ایجاد UTI را افزایش دهند :

• مقاربت جنسی، به ویژه اگر با تعدد شریک جنسی همراه باشد
• دیابت
• بهداشت شخصی نامطلوب
• مشکلات در تخلیه مثانه به طور کامل
• داشتن سوند ادراری
• بی اختیاری روده
• مسدود شدن جریان ادرار
• سنگ کلیه
• برخی شکل های پیشگیری از بارداری
• بارداری
• یائسگی
• سیستم ایمنی سرکوب شده
• بی تحرکی برای مدت طولانی
• استفاده از اسپرم کش ها و تامپون ها
• استفاده طولانی مدت از آنتی بیوتیک ها که می تواند فلور طبیعی روده و مجاری ادراری را از بین ببرد

علائم عفونت مجاری ادراری

علائم UTI می تواند با توجه به سن، جنس، وجود سوند و بخش آلوده شده متفاوت باشد.

علائم شایع UTI شامل موارد زیر است :

• نیاز شدید و مکرر به ادرار کردن
• ادرار غیر شفاف
• بوی نامطلوب ادرار
• درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
• تهوع و استفراغ
• دردهای شکمی

علائم پیلونفریت حاد

پیلونفریت حاد، عفونت ناگهانی و شدید کلیه است. اگر فردی به این بیماری مبتلا شود می تواند درد کمر، تب بالا، لرز، خستگی و تغییرات روانی را نیز تجربه کند. این وضعیت یک اورژانس پزشکی محسوب می شود و در صورت شک باید فورا توسط پزشک ارزیابی شوید.

علائم سیستیت

اگر فردی به عفونت مثانه مبتلا باشد، می تواند علاوه بر علائم شایع، تب خفیف و گرفتگی در شکم و کمر را نیز تجربه کند.

عوارض عفونت مجاری ادراری

اکثر عفونت ها جدی نیستند اما برخی از آنها می توانند به مشکلات جدی منجر شوند به ویژه با عفونت دستگاه ادراری فوقانی.

عفونت های مکرر یا طولانی مدت در کلیه می توانند صدمات دائمی ایجاد کنند و برخی از عفونت ها می توانند تهدید کننده حیات باشند به خصوص اگر باکتری ها تحت شرایطی به نام سپتی سمی وارد جریان خون شوند.

پیشگیری از ابتلا به عفونت مجاری ادراری

اقدامات مختلفی وجود دارد که می تواند برای کاهش خطر ابتلا به UTI انجام شود :

• به مقدار زیاد آب بنوشید و ادرار منظم داشته باشید.
• از مصرف مایعاتی مانند الکل و کافئین که می تواند مثانه را تحریک کند خودداری کنید.
• کمی بعد از رابطه جنسی ادرار کنید.
• ناحیه تناسلی را تمیز نگه دارید.
• به جای استفاده از وان، دوش بگیرید.
• استفاده از هرگونه محصول معطر در ناحیه دستگاه تناسلی را قطع کنید.

تشخیص عفونت مجاری ادراری

تشخیص معمولاً پس از سوال در مورد علائم و آزمایش نمونه ادرار برای ارزیابی وجود گلبول های سفید، گلبول های قرمز و باکتری ها انجام می شود.

از روشی به نام clean catch برای جمع آوری ادرار استفاده می شود. این امر مستلزم آن است که قبل از ارائه نمونه ادرار، دستگاه تناسلی به خوبی تمیز شود تا باکتری های موجود در اطراف ناحیه تناسلی وارد نمونه نشوند.

اگر فردی مکررا به UTI مبتلا باشد، پزشک می تواند تست های بیشتری تجویز کند تا مشکلات آناتومیکی یا عملکردی تشخیص داده شوند. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد :

• تصویربرداری تشخیصی : شامل ارزیابی مجاری ادراری با استفاده از سونوگرافی، سی تی اسکن و MRI است.
• ارودینامیک یا نوار مثانه : این روش میزان ذخیره و دفع ادرار توسط مجرای ادراری را اندازه گیری می کند.
• سیستوسکوپی : این معاینه تشخیصی به پزشک اجازه می دهد داخل مثانه و مجرای ادراری را با یک لنز دوربین مشاهده کند.

درمان عفونت مجاری ادراری

از آنجایی که UTI معمولا توسط باکتری ها ایجاد می شود، با آنتی بیوتیک درمان می شوند.

نوع دارو و طول مدت درمان بستگی به علائم و تاریخچه پزشکی فرد دارد.

دوره کامل درمانی باید برای UTI تکمیل شود تا اطمینان حاصل شود عفونت کاملاً برطرف شده و خطر مقاومت آنتی بیوتیکی کاهش یافته است. علائم UTI قبل از اینکه عفونت به طور کامل برطرف شود، ممکن است از بین برود.

نوشیدن مایعات زیاد همیشه برای افرادی که UTI دارند توصیه می شود زیرا این امر به ادرار زیاد و بیرون راندن باکتری ها کمک می کند. انواع داروهای تسکین دهنده درد ممکن است برای کاهش درد تجویز شود.

UTI ساده یکی از مواردی است که در فرد سالم و دارای دستگاه ادراری طبیعی اتفاق می افتد. اینها معمولاً طی ۲ تا ۳ روز قابل درمان هستند.

UTI پیچیده از مواردی است که در وضعیت هایی مانند بارداری یا پیوند قلب تضعیف می شود. درمان UTI های پیچیده معمولاً به ۷ تا ۱۴ روز نیاز دارند.

برای درمان عفونت ادراری (UTI) که در اثر مشکلات دستگاه ادراری ایجاد می شود، مسئله اساسی باید پیدا و اصلاح شود. در صورت عدم درمان، این عفونت ها می تواند منجر به آسیب کلیه شود.

عفونت های مکرر در زنان

به زنانی که عفونت مکرر مثانه دارند توصیه می شود :

• پس از تماس جنسی، یک دوز از آنتی بیوتیک مصرف کنید
• حداقل به مدت ۶ ماه یک بار و روزانه یک عدد آنتی بیوتیک مصرف کنید
• در صورت ظهور علائم، یک دوره ۲ تا ۳ روزه آنتی بیوتیک دریافت کنید
• اگر یائسه شده اید تحت درمان با استروژن قرار بگیرید

درمان های خانگی عفونت مجاری ادراری 

تعدادی از درمان های پیشنهادی وجود دارد که افراد مبتلا به UTI می توانند در خانه امتحان کنند.

نوشیدن مایعات و ادرار مکرر می تواند به بیرون راندن باکتری ها از بدن کمک کند و استفاده از پد گرم برای مدت کوتاه می تواند به رفع ناراحتی کمک کند.

همچنین اغلب گفته می شود که زغال اخته و عصاره های آنها می توانند عفونت مجاری ادراری را درمان کنند. عصاره زغال اخته به درمان UTI کمک نمی کند اما ممکن است به جلوگیری از پیشرفت آن کمک کند. این بدان دلیل است که زغال اخته حاوی ترکیباتی به نام پروآنتوسیانیدین است که مانع از چسبیدن باکتری ای کلای به دیواره دستگاه گوارش و مجاری ادراری می شود.

در یک متا آنالیز بزرگ، محققان دریافتند که زنانی که بیش از ۱۲ ماه زغال اخته مصرف کرده اند، ۳۵ درصد کاهش عفونت دارند.

یک مطالعه بالینی بزرگ دیگر نشان داد که ۵۰۰ میلی گرم عصاره زغال اخته که روزانه به مدت ۶ ماه مصرف می شود، میزان UTI را به میزان مصرف ۱۰۰ میلی گرم تریمتوپریم، نوعی آنتی بیوتیک، کاهش می دهد ؛ بدون آنکه خطر مقاومت آنتی بیوتیکی ایجاد شود.

به نظر می رسد قرص عصاره زغال اخته دو برابر آب زغال اخته برای جلوگیری از ابتلا به عفونت های ادراری (UTIs) مؤثر است. عصاره زغال اخته همچنین حاوی آنتوسیانین ها و اسید سالیسیلیک است که اثر ضد درد و ضد التهابی دارد.

انجمن متخصصان زنان و زایمان کانادا محصولات زغال اخته را برای جلوگیری توصیه می کنند نه برای درمان.

استفاده منظم از پروبیوتیک ها ممکن است به کاهش خطر ابتلا به عفونت ادراری به ویژه پس از یک دوره آنتی بیوتیکی کمک کند. پروبیوتیک ها در برخی محصولات غذایی خاص مانند ماست و مکمل ها وجود دارند.

منبع : medicalnewstoday.com | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی