سندروم آلاژیل ؛ علائم ، علل و درمان آن | کافه پزشکی

سندرم Alagille یک اختلال ژنتیکی نادر است که می تواند بر ارگان های مختلف بدن شامل کبد ، قلب ، چشم و کلیه اثر بگذارد . نشانه های خاص و شدت سندرم آلاژیل می تواند از یک شخص به شخص دیگر حتی در یک خانواده متفاوت باشد . بعضی از افراد ممکن است فرم های خفیف اختلال داشته باشند، در حالی که برخی ممکن است فرم های جدیدتری داشته باشند .

نشانه های رایج که اغلب طی سه ماه اول زندگی به وجود می آیند عبارتند از انسداد جریان صفرا از کبد (کلستاز)، زرد شدن پوست ، کاهش وزن و اختلال رشد، خارش شدید و مدفوع کمرنگ . همراه کافه پزشکی باشید

اکثر افراد مبتلا به سندرم Alagille دارای جهش در یک نسخه ژن JAG1 هستند. درصد کمی (کمتر از ۱ درصد) بیماران دارای جهش در ژن NOTCH2 هستند. این جهش ها به عنوان اتوزوم غالب به ارث برده می شوند ، اما در حدود نیمی از موارد جهش به عنوان یک تغییر جدید در فرد رخ می دهد و از یک والد به ارث نمی رسد. 

علائم و نشانه های سندروم آلاژیل

علائم سندرم Alagille می تواند از یک شخص به دیگری ، حتی در میان اعضای یک خانواده، متفاوت باشد. بعضی از افراد ممکن است یک شکل خفیف از اختلال داشته باشند که عملا می تواند بی توجه باشد . افراد دیگر ممکن است یک شکل جدی از اختلال داشته باشند که به طور بالقوه می تواند عوارض تهدید کننده حیات را ایجاد کند . مهم است که توجه داشته باشیم افراد مبتلا ممکن است تمام علائم مورد بحث زیر را نداشته باشند. افراد مبتلا باید با پزشک و تیم پزشکی خود در مورد علائم خود و پیش آگاهی کلی صحبت کنند.

سندرم آلاژیل می تواند با اختلالات کبد، قلب، چشم ها ، کلیه ها و سایر سیستم های بدن همراه باشد. یافته اصلی این سندرم بیماری کبدی است که اغلب در سه ماه اول زندگی ظاهر می شود . بیماری کبد در سندرم Alagille، در صورت وجود، ممکن است در معرض زردی یا کلستاز ملایم به بیماری شدید و پیشرفته کبد باشد که به طور بالقوه می تواند منجر به نارسایی کبدی شود.

تقریبا ۹۰ درصد افراد مبتلا به سندرم Alagille دچار کمبود کانال صفراوی هستند. مجرای صفراوی ساختارهای کوچک لوله مانند هستند که صفرا را از کبد به روده کوچک وارد می کنند . تشکیل صفرا یکی از عملکردهای کبد است . صفرا مایعی است حاوی آب که دارای برخی از مواد معدنی با بار الکتریکی (الکترولیت) و مواد دیگر از جمله نمک صفرا، فسفولیپید، کلسترول و رنگدانه زرد نارنجی (بیلی روبین) می باشد که یک محصول جانبی از تجزیه طبیعی هموگلوبین سلول های قرمز خون است . جریان صفرا دو کار مهم را در بدن انجام می دهد : ۱٫ هضم و جذب چربی ها ، ویتامین ها و سایر مواد مغذی ۲٫ کلسترول اضافی، بیلی روبین، ضایعات و سموم بدن را از بین می برد . بنابراین، مشکل با صفرا اغلب منجر به انباشت مواد سمی در بدن می شود.

به علت کاهش تعداد مجاری صفراوی، افرادی که مبتلا به سندرم آلاژیل هستند، می توانند زردی و کلستاز را معمولا در طول چهار ماه اول زندگی دریافت کنند . کلستازی اشاره به جابجایی و کمبود صفرا دارد  . کلستازی می تواند باعث زرد شدن پوست و خارش شود که ممکن است مدفوع رنگ پریده، ادرار تیره، زخم های زیر سطح پوست و کبد غیر طبیعی (hepatomegaly) یا طحال بزرگ (splenomegaly) را در پی داشته باشد . از آنجا که بدن قادر به جذب چربی ها و ویتامین های محلول در چربی (ویتامین A، D، E و K) نیست، کودکان مبتلا ممکن است کاهش رشد را تجربه کنند. ضعیف شدن جذب مواد مغذی حیاتی نیز می تواند به ریکیت منجر شود ، وضعیتی که باعث نرمی استخوان (کمبود ویتامین D) ، مشکلات بینایی (کمبود ویتامین A)، تاخیر در رشد (کمبود ویتامین E) و مشکلات لخته شدن خون (کمبود ویتامین K ) می شود .

در حدود ۱۵ درصد از بیماران، بیماری کبد پیشرونده باعث بروز آسیب کبد (سیروز) و نارسایی کبدی می شود. هیچ راهی برای تعیین اینکه کودکان در معرض خطر جدی و پیشرونده کبد در سندرم Alagille هستند ، وجود ندارد.

بسیاری از افراد مبتلا به سندرم Alagille اختلالات قلبی را دارند . مورمور قلبی در کودکان مبتلا به سندرم Alagille معمولا بواسطه تنگ شدن عروق ریه ها (تنگی شریان ریوی) ایجاد می شود . بعضی از کودکان مبتلا به سندرم Alagille ممکن است نقایص پیچیده قلبی داشته باشند، که شایعترین آنها تترالوژی فالوت است. تترالوژی فالوت یک شکل نادر بیماری سیانوتیک قلبی است. سیانوزیس تغییر رنگ پوست و غشای مخاطی است که به دلیل کمبود میزان اکسیژن در خون ایجاد می شود. تترالوژی فالوت شامل ترکیبی از چهار نقص مختلف قلب است .

نقص های قلبی اضافی که ممکن است در سندرم آلاژیل رخ دهد، شامل نقص های جدار بطنی، نقص سپتوم دهلیزی، آرتروسکوپی پروتز دندانی و کوارتکتیو آئورت است. 

علت سندروم آلاژیل

ژن با جهش می تواند از هر دو والد به ارث برده شود یا می تواند یک جهش جدید (تغییر ژن) در فرد آسیب دیده باشد. اگر از طرف والدین انجام شود، خطر انتقال ژن با جهش از پدر و مادر مبتلا ، ۵۰ درصد برای هر بارداری صرف نظر از جنس فرزند حاصله است .

کروموزوم های موجود در هسته سلول های انسان، اطلاعات ژنتیکی را برای هر فرد حمل می کنند. سلول های بدن انسان معمولا ۴۶ کروموزوم دارند. جفت کروموزوم های انسانی از ۱ تا ۲۲ می باشد و دو کروموزوم جنسی X و Y در کنار آنها است . مردان دارای یک کروموزوم X و یک Y هستند و زنها دو کروموزوم X دارند. هر کروموزوم دارای بازوی کوتاهی است که “p” نامیده می شود و بازوی طولانی “q” را تعیین می کند. کروموزومها به چند گروه تقسیم می شوند که دارای شماره هستند. به عنوان مثال، “کروموزوم ۲۰p12” به گروه ۱، زیر باند ۲، در بازوی کوتاه کروموزوم ۲۰ اشاره می کند. باند های شماره گذاری محل هزاران ژن موجود در هر کروموزوم را مشخص می کنند.

سندرم آلاژیل بواسطه جهش در یکی از دو ژن ایجاد می شود ؛ ژن JAG1 یا ژن NOTCH2 . جهش ژن JAG1 در بیش از ۸۸ درصد موارد شناسایی شده است. جهش در ژن NOTCH2 کمتر از ۱ درصد موارد است. این جهش ها به عنوان ویژگی های اتوزوم غالب به ارث برده می شوند . در برخی موارد، جهش ها به دلیل تغییرات ژنتیکی خود به خود (به عنوان مثال، جهش جدید) به طور تصادفی رخ می دهد.

محققان دریافتند که اکثریت موارد سندرم آلاژیل به علت جهش ژن JAG1 در بازوی کوتاه ۹ کروموزوم ۲۰ (۲۰p12) رخ می دهد. در تقریبا ۶-۷ درصد از موارد سندرم آلاژیل، افراد به طور کامل ژن JAG1 را از دست می دهند . این افراد ممکن است فرم شدیدتری از سندرم آلاژیل را داشته باشند . محققان مشخص کرده اند که ژن NOTCH2 در بازوی کوتاه کروموزوم ۱ (۱p13-p11) قرار دارد.

تشخیص سندروم آلاژیل 

تشخیص سندرم آلاژیل بر اساس شناسایی علائم مشخصه ، یک تاریخچه کامل بیمار ، یک ارزیابی کامل بالینی و انواع آزمایش های تخصصی است. از آنجا که علائم سندرم Alagille بسیار متغیر هستند، تشخیص می تواند دشوار باشد. جراحی و مطالعه میکروسکوپی بافت کبدی (بیوپسی کبدی) می تواند کمبود مجرای صفرا را نشان دهد. اگرچه کمبود مجاری صفراوی یکی از ویژگیهای کلیدی سندرم آلاژیل است، اما این یافته در نوزادان مبتلا به اختلال همیشه وجود ندارد.

پزشک ممکن است سندرم آلاژیل را در نظر داشته باشد وقتی که فرد دارای سه مورد از پنج یافته بالینی زیرعلاوه بر کمبود مجاری صفراوی است : علائم بیماری کبد یا کلستازی، نقص قلبی، اختلالات اسکلتی، اختلالات چشم و ویژگی های مشخصی صورت.

علاوه بر بیوپسی کبدی، پزشکان ممکن است سایر آزمایشات را برای تشخیص سندرم آلاژیل انجام دهند. چنین آزمایش هایی ممکن است شامل آزمایش خون برای تعیین عملکرد کبدی و تشخیص کمبود ویتامین محلول در چربی، معاینه چشم، اشعه ایکس ستون فقرات برای تشخیص تغییرات مشخص مانند مهره های پروانه ای، سونوگرافی شکم درخت ابولا (مانند کبد، پانکراس ، مثانه و طحال) برای تشخیص ناهنجاری ها یا رد کردن شرایط دیگر و بررسی ساختار قلب و عملکرد برای تشخیص اختلالات قلبی است.

درمان سندروم آلاژیل

درمان سندرم آلاژیل به سمت علائم خاصی که در هر فرد ظاهر می شود هدایت می شود. درمان ممکن است به تلاش های هماهنگ یک تیم متخصصان نیاز داشته باشد. متخصصان اطفال، متخصصان مغز و اعصاب، متخصصین قلب و عروق، چشم پزشک ها و دیگر متخصصان مراقبت های بهداشتی ممکن است نیاز به برنامه ریزی منظم و جامع برای درمان موثر کودک داشته باشند. افراد مبتلا به سندرم Alagille باید دارای اکوکاردیوگرام پایه برای غربالگری قلب، سونوگرافی شکم برای نمایش کبد و ناهنجاری های کلیوی و آزمون چشمی باشند ، علاوه بر این ، مطالعه تصویربرداری غربالگری رگ های خونی سر (MRI / MRA) برای کودکان باید انجام شود. درمان های مکمل با ویتامین ها و مواد مغذی برای افراد مبتلا به نارسایی مزمن ضروری است. چنین درمان هایی ممکن است شامل بازگرداندن ویتامین A، D، E و K باشد. کودکان ممکن است تری گلیسیرید ​​دریافت کنند، زیرا این نوع چربی بهتر از افرادی که مبتلا به سندرم آلفاژی و کلستاز هستند جذب می شود. در بعضی موارد ممکن است کودکان مبتلا نیاز به دریافت کالری اضافی از طریق لوله ای که از بینی به معده (لوله نازا گاستریک) یا از طریق یک لوله مستقر در معده از طریق یک برش کوچک در دیواره شکم و معده (لوله گاستروستومی) دریافت کند .

درمان ویژه ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری کبد کلستاتیک نیاز باشد. دارو ursodeoxycholic acid به بهبود جریان صفرا کمک می کند، که می تواند منجر به کاهش بعضی از علائم مانند خارش (زخم) یا رسوبات چربی (کازانتوم) شود. با این حال، خارش ناشی از سندرم آلاژیل اغلب به درمان مقاوم است. داروهای اضافی که برای درمان خارش استفاده می شوند شامل آنتی هیستامین ها، ریفامپین، کلستیرامین و نالتروکسن هستند. همچنین حفظ رطوبت پوست با مرطوب کننده ها نیز مناسب است. کلستیرامین همچنین ممکن است برای افرادی که دارای سطح کلسترول بالا و یا زانتانوم هستند، مناسب باشد . 

برخی از نوزادان و کودکان مبتلا به سندرم آلاژیل که به درمان دارویی و رژیم غذایی پاسخ نمی دهند ممکن است با یک روش جراحی شناخته شده به عنوان انحراف جزئی مجاری صفراوی درمان شوند. این روش جراحی برای انحراف مجدد اسیدهای مجاری صفراوی بین کبد و دستگاه گوارش مورد استفاده قرار می گیرد. این درمان نشان داده است که در بعضی موارد، می تواند نشانه های خاصی از قبیل خارش یا تشکیل زانتانوم را بهبود بخشد.

در موارد شدید سندرم Alagille (به عنوان مثال مواردی که به سیروز کرونری یا نارسایی کبد پیشرفت کرده یا در سایر روش های درمان ناکام بوده اند) ممکن است پیوند کبد مورد نیاز باشد.

منبع : rarediseases.org | ترجمه کافه پزشکی