اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه روزی یا Circadian Rhythm Sleep-Wake Disorders | کافه پزشکی

اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه روزی به گروهی از شرایط که در آن زمان خواب تحت تاثیر قرار می گیرد اشاره می کند. ریتم های سیرکادین اغلب به عنوان ساعت زیستی یا ساعت بیولوژیکی اشاره می شود. افراد مبتلا به اختلال خواب و بیداری ریتم شبانه روزی نمی توانند به طور طبیعی در زمان مناسب برای کار، مدرسه یا محیط اجتماعی از خواب بیدار شوند یا به خواب بروند.

اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه روزی که در نسخه پنجم کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) ذکر شده شامل فاز خواب تاخیری، فاز خواب پیشرفته، نوع خواب و بیداری نامنظم، نوع خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته و نوع shift-work می شود. تشخیص اختلال خواب و بیداری ریتم شبانه روزی تنها در صورتی داده می شود که اختلال خواب باعث اختلال در عملکرد بالینی و یا اختلال در عملکرد فرد در محیط های اجتماعی، شغلی و یا آموزشی شود. همراه کافه پزشکی باشید

علائم اختلالات خواب و بیداری شبانه روزی

اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه روزی موجب خواب آلودگی بیش از حد یا بی خوابی یا هر دو می شود. در ادامه شرح مختصری از علائم مربوط به هر زیرمجموعه اختلالات خواب و بیداری شبانه روزی روزانه ارائه می شود.

نوع فاز خواب تاخیری یک الگوی خواب است که در آن فرد دو یا چند ساعت پس از آنکه قصد خوابیدن دارد به خواب می رود. به عنوان یک نتیجه، آنها در صبح موقع بیدار شدن مشکل دارند و در بخش اول روز بیش از حد خواب آلود هستند. وقتی افراد مبتلا به این نوع اختلال قادر به تنظیم برنامه خود هستند، کیفیت و طول مدت خواب آنها طبیعی است. علائم معمولا در نوجوانی و زودرس شروع می شود و برای ماه ها یا سال ها پس از تشخیص باقی می ماند.

نوع فاز خواب پیشرفته اختلال خواب و بیداری ریتم شبانه روزی با زمان خواب و بیداری چندین ساعته زودتر از زمان های مورد نظر یا معمول مشخص می شود. افراد مبتلا به این بیماری دو یا چند ساعت قبل از تایم مورد نیاز خوابشان می خوابند و در نتیجه، بی خوابی صبح زود و غم و اندوه بیش از حد در طول روز را تجربه می کنند. افراد مبتلا به این نوع به عنوان “افراد صبحگاهی” شناخته می شوند و در صورتی که مجبور باشند تا دیر وقت بیدار بمانند، باز هم صبح زود از خواب بیدار می شوند.

نوع خواب و بیداری نامنظم شرایطی است که افراد ریتم شبانه روزی سیرکادین ندارند و خواب آنها به مدت حداقل سه دوره در ۲۴ ساعت تقسیم می شود. افراد مبتلا به این نوع اختلال معمولا در طول شب بی خوابی و خواب آلودگی بیش از اندازه یا خواب آلودگی در طول روز دارند و در نتیجه یک دوره خواب اصلی ندارند. این بیماری بیشتر در افراد مبتلا به اختلالات نوروژنیک مانند بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون و بیماری هانتینگتون دیده می شود.

نوع خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته شرایطی است که در آن ریتم طبیعی روزانه انسان با ریتم ۲۴ ساعته همخوانی ندارد. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است بی خوابی یا خواب آلودگی بیش از اندازه را با توجه به زمان روز یا شب و زمان ریتم طبیعی روزانه خود تجربه کنند. آنها ممکن است دوره ای علائم نداشته باشند یعنی وقتی که فاز خواب طبیعی آنها با زمان معمول برای خواب هم تراز شود. نوع خواب و بیداری غیر ۲۴ ساعته بیشتر در میان افراد نابینا و کم بینا دیده می شود که ادراک نور را کاهش داده اند.

نوع Shift work مبتنی بر تایم کار خارج از حالت عادی ۸ صبح تا ۹ شب است. افراد مبتلا به نوع shift work، به طور مداوم خواب آلودگی را در محل کار تجربه می کنند و در خانه خواب دشواری دارند. علائم معمولا زمانی بهبود می یابند یا ناپدید می شوند که فرد به یک روال کاری روزانه باز می گردد.

علل اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه روزی

ثابت نشده است که عوامل ژنتیکی دخیل هستند، اما علائم برخی از اختلالات ریتم شبانه روزی، مانند نوع فاز خواب پیشرفته، ممکن است در افراد دارای سابقه خانوادگی وجود داشته باشد. قرار گرفتن در معرض نور نیز در ایجاد برخی از اختلالات ریتم شبانه روزی نقش دارد. به عنوان مثال، حساسیت به نور شب می تواند یک فرد را در ایجاد نوع فاز تأخیری از اختلال خواب و بیداری ریتم شبانه روزی مستعد کند.

درمان اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه روزی

گزینه های درمان اختلالات خواب و بیداری ریتم شبانه روزی بستگی به نوع اختلال و تأثیری که این اختلال بر کیفیت زندگی فرد دارد. استراتژی های درمانی عبارتند از حفظ زمان خواب و بیداری سازگار با ریتم سیرکادین، جلوگیری از چرت زدن، ورزش منظم و اجتناب از مواد تحریک کننده (قهوه، نیکوتین) و فعالیت های نزدیک به خواب. افرادی که دارای نوع فاز خواب تاخیری هستند، باید نور شبانه را به حداقل برسانند، چراغ های خانه را کم نور نگه دارند و از صفحه نمایش روشن استفاده نکنند. کسانی که دارای نوع فاز پیشرفته هستند، باید نور زیادی را در روز استفاده کنند.

نور درمانی یک گزینه درمان ارائه شده توسط متخصصان خواب برای پیشبرد و یا تاخیر خواب است. داروهایی مانند ملاتونین نیز می توانید برای تنظیم زمان خواب و بیداری به برنامه مورد نظر اضافه شوند. مهم است توجه داشته باشید که برخی از داروهای خواب اعتیاد آور هستند و باید با کمترین دوز و با راهنمایی یک متخصص مورد استفاده قرار گیرند.

منبع : psychologytoday.com | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی