اسپیرومتری چیست ؟ اهداف و مراحل انجام آن | کافه پزشکی
اسپیرومتری یا دَم سنجی روشی مناسب برای اندازه گیری و ثبت ظرفیت تنفسی ریه است. از اسپیرومتری برای اندازه گیری برخی از حجمها و ظرفیتهای شش ها در بیماران ریوی مانند آسم، بیماری های ریوی انسدادی مزمن (COPD) و بیماریهای تحدیدی ریوی جهت تشخیص و ارزیابی شدت بیماری استفاده میشود. علاوه بر اندازه گیری حجم ها و ظرفیت های ریه می توان سرعت خروج گازها از ریه را نیز توسط آزمون های عملکرد ریه اندازه گیری نمود. همراه کافه پزشکی باشید
همچنین سنجش های اطلاعاتی درباره باز شدن راههای هوایی ، شدت اختلال راههای هوایی و یا اینکه آیا بیمار دچار مشکل راه هوایی کوچک یا بزرگ است به دست می آید. اسپیرومتری همچنین به صورت دوره ای جهت بررسی عملکرد ریه افراد دچار بیماری مزمن و کارگران در معرض بیماریهای ریوی انجام می شود.
در اسپیرومتری میزان هوایی که شما می توانید دم و بازدم کنید اندازه گیری می شود. همچنین سرعت عمل دم را مورد اندازه گیری قرار می دهد. مقادیر نشان دهنده بوسیله اسپیرومتری اگر پایین تر از حد طبیعی باشد نشان دهنده این امر است که ریه های شما عملکرد خوبی ندارند. بیماریهای انسدادی ریوی مانند آسم موجب کاهش حداکثر شدت جریان بازدمی میشوند. بیماریهای تهدیدی ریوی مانند فیبروز مزمن ریه موجب کاهش ظرفیتهای ریوی میشود .
آنچه در این پست کافه پزشکی خواهید دید
هدف از انجام اسپیرومتری :
اهداف تشخیصی:
- کمک به تشخیص بیماری آسم
- بررسی میزان پاسخدهی برونش ها در بیماران آسمی
- تشخیص وافتراق بین بیماری های انسدادی ریه و بیماری های تحدیدی ریه
- تشخیص بیماری های ریوی در افراد با تنگی نفس و افتراق بیماری های ریوی از بیماری قلبی
- ارزیابی میزان کاهش عملکرد ریه و تعیین شدت بیماری های ریوی
- ارزیابی پاسخ به درمان در بیماران مبتلا به آسم و سایر بیماری های مزمن مجاری هوایی (مثل COPD ) و بیماری های تهدیدی ریه
- پیگیری سیر بیماری در اختلالات ریوی
- کمک به تشخیص بیماری اختلال عملکرد تارهای صوتی ( vocal cord dysfunction )
- شناسایی افراد سیگاری پرخطر از نظر ابتلا به COPD
غربالگری بیماری های ریوی شغلی :
- در معاینات قبل از استخدام جهت تعیین استعداد و قابلیت فرد برای کار مورد نظر
- تشخیص زود رس بیماریهای ریوی و عوارض ناشی از کار
- درمان بهنگام و جلوگیری از بیماریهای شغل
- توصیه برای تغییر شغل و یا محدود نمودن کار کارگران بیمار
ارزیابی عملکرد ریه قبل از انجام جراحی :
- کشف بیماری های ریوی تشخیص داده نشده
- تخمین خطر عمل جراحی
- برنامه ریزی برای مراقبت های قبل و بعد از عمل
- تخمین میزان عملکرد ریه بعد از عمل جراحی
قبل از انجام اسپیرومتری لازم است به موارد منع انجام اسپیرومتری توجه کرد در اغلب این موارد بازدم قوی و پرقدرت سبب افزایش خطر عود بیماری و یا ایجاد عوارض در فرد می شود
موارد منع انجام اسپیرومتری
- فشار خون کنترل نشده
- شک به وجود بیماری سل یا سایر عفونت های مسری
- سابقه جراحی قفسه سینه یا شکم در ۳ هفته اخیر
- سابقه سکته قلبی یا آنژین ناپایدار در ۶ هفته اخیر
- سابقه اخیر سکته مغزی یا امبولی ریه
- تنگی نفس شدید
- خونریزی ریوی فعال
- جراحی اخیر چشم یا گوش
- سوراخ بودن پرده گوش
- آنوریسم شکمی یا سینه ای
همانطور که نمی توان کنترل یک بیمارفشارخونی را بدون استفاده از دستگاه فشارسنج متصور بود، وجود یک دستگاه اسپیرومتر نیز جهت کنترل بیماریهای تنفسی ضروری می باشد . صحت اطلاعات کسب شده از اسپیرومتری به چندین عامل بستگی دارد : یکی کارکرد صحیح اسپیرومتر ، دیگری انجام صحیح مانورهای تنفسی و در آخر ، مقادیر طبیعی که پاسخ بیمار می بایست با آنها مقایسه و سنجیده شود.
عوامل مداخله کننده در انجام اسپیرومتری :
- بیماری حاد یا سرماخوردگی طی ۳ روز گذشته
- عفونت شدید تنفسی مثل آنفلونزا، برونشیت یا پنومونی طی ۳ هفته گذشته
- سیگار کشیدن در یک ساعت اخیر
- خوردن غذای سنگین در ۱ تا ۲ ساعت گذشته
- استفاده از داروهای باز کننده برونش استنشاقی مثل سالبوتامول در ۱ ساعت گذشته
- عفونت یا مشکل گوش در ۳ هفته گذشته
مراحل انجام اسپیرومتری :
اندازه گیری و ثبت قد، وزن، سن، جنس و نژاد
نشستن روی یک صندلی مناسب به حالتی که فرد کاملا صاف و راحت باشد و پاها به زمین محکم بچسبد ( البته در حالت ایستاده نیز می توان تست را انجام داد )
اتصال گیره بینی جهت جلوگیری از خروج هوا از بینی طی بازدم قوی
قرار دادن قطعه دهانی در داخل دهان بطوری که زبان در زیر آن قرار گیرد و لب ها بطور کامل و محکم اطراف آن را احاطه کند
ابتدا انجام ۳ تا ۴ دم و بازدم عادی
سپس انجام یک دم عمیق و کامل تا انتها و در عین حال سریع
سپس بلافاصله انجام یک بازدم یا فوت قوی و محکم و سریع ( بدون هر گونه فاصله با انتهای دم ) و ادامه بازدم تا زمانی که دیگر هوایی از ریه خارج نشود. بازدم باید از همان ابتدا با تمام قدرت انجام شود و تا جایی که امکان دارد ادامه یابد
حداقل ۳ مانور قابل قبول باید انجام شود
در بعضی موارد جهت بررسی پاسخ دهی راه های تنفسی، لازم است بیمار ۱۵ دقیقه بعد از مصرف اسپری سالبوتامول مجددا اسپیرومتری را تکرار کند
نکته مهم
نتایج اسپیرومتری به تنهایی تشخیص قطعی و اختصاصی بیماری را مطرح نمی کند بلکه نتایج اسپیرومتری در کنار شرح حال کامل و دقیق و معاینه فیزیکی و اقدامات تکمیلی می تواند به تشخیص اختصاصی بیماری کمک کند. و این نتایج باید توسط پزشک تفسیر گردد.
منبع : اختصاصی کافه پزشکی