تغذیه در دوران دیالیز باید به چه صورت باشد ؟ | کافه پزشکی
وقتی بیماری نارسایی مزمن کلیوی (CKD) به سمت دیالیز پیش می رود رژیم غذایی نقش مهمی در مراقبت توانبخشی یک بیمار دارد. داشتن رژیم غذایی متعادل برای آنها لازم است زیرا کلیه های آنها با تمام توان برای رهایی از مواد زائد و مایعات از خون آنها عمل نمی کنند. برای بیماران تحت دیالیز ضروری است که هر روز مقدار مناسب پروتئین، کالری، مایعات و مواد معدنی را مصرف کنند. همراه کافه پزشکی باشید
آنچه در این پست کافه پزشکی خواهید دید
تغذیه در دوران دیالیز
بیمار دیالیز نسبت به یک فرد سالم به پروتئین بیشتری نیاز دارد. کمبود پروتئین و کالری دریافتی، اغلب به سوء تغذیه منجر می شود. برای دستیابی به نتیجه خوب دیالیز، افراد باید رژیم غذایی خود را با دقت کنترل کنند. پزشک، پرستار و متخصص تغذیه شما در مورد برنامه ریزی مناسب وعده های غذایی کمک خواهند کرد.
دریافت مقدار مناسب کالری
غذا به ما انرژی می دهد. دریافت مقدار مناسب انرژی (کالری) برای حفظ سلامتی و کمک به بدن شما جهت استفاده از پروتئین برای ساختن عضلات و بافت ها نیاز است. نیاز انرژی هر فرد متفاوت است و به سن، جنس، اندازه بدن، سطح فعالیت بدنی و وضعیت پزشکی بستگی دارد. برخی افراد برای افزایش وزن بدن به انرژی بیشتری نیاز دارند. دیگران برای کاهش وزن بدن باید مصرف انرژی خود را کاهش دهند. برای کاهش وزن می توانید از برنامه رژیم غذایی آنلاین کافه پزشکی استفاده کنید.
مصرف پروتئین به حد کافی
پروتئین برای ساخت و ترمیم ماهیچه ها و رشد روزانه ضروری است. در حین همودیالیز، مقداری پروتئین از بین می رود و بنابراین بیماران در مقایسه با افراد سالم، نیاز به دریافت پروتئین بیشتری دارند.
پروتئین را می توان به دو دسته کیفیت بالا و کیفیت پایین تقسیم کرد. برای رژیم غذایی دیالیزی، پروتئین با کیفیت بالا، به عنوان مثال گوشت، مرغ، ماهی و سفیده تخم مرغ مطلوب تر است. بیشتر محصولات لبنی مانند ماست، شیر و پنیر نیز حاوی پروتئین با کیفیت بالا هستند.
به یاد داشته باشید، نوع و مقدار صحیح پروتئین برای سالم ماندن بیماران دیالیزی بسیار مهم است. پروتئین حاوی فسفات است ؛ بنابراین بسیار مهم است که بیماران دیالیزی مراقبت میزان فسفات بدن خود باشند.
رژیم کم سدیم
بیشتر افراد بدون در نظر گرفتن بیماری کلیوی باید میزان سدیم را در رژیم غذایی خود محدود کنند. حتی اگر نمک (منبع اصلی سدیم) در حین پخت و پز اضافه نشود، باز هم سدیم در منابع غذایی دیگر یافت می شود. این امر به این دلیل است که سدیم به طور طبیعی در انواع مختلفی از مواد غذایی و بیشتر در غذاهای بسته بندی شده و فرآوری شده یافت می شود. سدیم مانند اسفنجی است که مایعات را جذب می کند. بنابراین فرد احساس تشنگی می کند و قصد نوشیدن آب بیشتری دارد. در نتیجه افزایش فشار خون مشاهده می شود. محدودیت سدیم در بیماری کلیوی به حفظ تعادل طبیعی مایعات کمک می کند.
برای کمک به محدود کردن مصرف نمک موارد زیر را رعایت کنید :
- نمک اضافه شده به پخت و پز خود را محدود کنید
- از مصرف عصاره مرغ خودداری کنید
- برچسب های مربوط به غذاهای فرآوری شده را بخوانید و از مواردی که بیش از ۲۵۰ میلی گرم سدیم در هر وعده دارد خودداری کنید
- استفاده از مواد غذایی کنسرو شده را به حداقل برسانید. اگر تصمیم به استفاده از آنها دارید، آب آن را تخلیه کنید
- برای جایگزینی نمک در آشپزی از گیاهان تازه و ادویه های کامل استفاده کنید
- برای طعم دادن به مواد غذایی از آب لیمو یا سرکه استفاده کنید
پتاسیم و دیالیز
پتاسیم ماده ای معدنی است که برای عملکرد اعصاب و عضلات اهمیت زیادی دارد. پتاسیم باید در سطح نرمالی در خون حفظ شود. سطح بالای پتاسیم خون می تواند باعث ضعف عضلات، ضربان غیر طبیعی قلب و در موارد شدید نارسایی قلبی شود.
از آنجایی که همودیالیز فقط می تواند مقدار مشخصی از پتاسیم را دفع کند، کنترل میزان انباشته شده از طریق رژیم غذایی بیماران بسیار مهم است. پتاسیم به طور عمده در میوه ها و سبزیجات یافت می شود و مقادیر کمی در آجیل، لوبیا خشک و لبنیات و فرآورده های گوشتی وجود دارد. پرهیز از مصرفغذای پر پتاسیم و مصرف پتاسیم در حد اعتدال بسیار مهم است.
از خوردن غذاهای پر پتاسیم مانند موارد زیر اجتناب کنید :
- غلات سبوس دار، نان و بیسکوییت
- آجیل و محصولات مرتبط، به عنوان مثال کره ی بادوم زمینی شکلاتی
- نارگیل و محصولات مرتبط مانند شیر نارگیل
- تمام میوه های تازه، کنسرو میوه و آب سبزیجات، نوشیدنی های گیاهی، چای، قهوه قوی، کاکائو و شیر
- شکر قهوه ای، تافی و مشروبات الکلی
- عصاره گوشت و سبزیجات
- میوه و سبزیجات از گروه پتاسیم بالا
مصرف کم فسفر
هرچه کلیه ها در فیلتر کردن مواد زاید کم اثر تر شوند، سطح فسفات خون افزایش می یابد. هنگامی که بدن شما شروع به ساختن خون کند، کلسیم از استخوان خارج می شود. فرآورده کلسیم فسفات در بافتهای بیمار رسوب سختی ایجاد می کند که منجر به خارش پوست، درد مفاصل و سوزش چشم می شود و رگ های خونی آنها را سخت می کند. با گذشت زمان، استخوان های بیماران ضعیف و شکننده می شوند و این امر منجر به شکستگی و درد مداوم می شود. هم بیماران همودیالیز و هم دیالیز صفاقی باید میزان فسفات موجود در رژیم غذایی خود را کنترل کنند.
کنترل مایعات
بیماران دیالیزی دیگر نمی توانند مقادیر زیاد مایعات مصرف شده را دفع کنند. بنابراین، مایعات اضافی در بدن تجمع می یابد و در نتیجه فشار خون افزایش می یابد. علائمی مانند تنگی نفس، فشار خون بالا و تورم پاها ممکن است رخ دهد. هر دو بیماران دیالیز صفاقی و بیماران همودیالیز برای محدود کردن میزان مصرف مایعات باید میزان ادرار، عملکرد کلیه و اندازه بدن را در نظر بگیرند.
دریافت روزانه مایعات بسته به میزان ادرار بیمار می تواند از ۵۰۰ میلی لیتر تا ۱۰۰۰ میلی لیتر در روز متغیر باشد. تولید محدود ادرار نشان دهنده کمبود آب بدن در بیماران دیالیزی نیست. با این حال، این مورد یک نشانه از خراب شدن بیشتر عملکرد کلیه است.
موادی که در دمای اتاق مایع هستند مانند یخ مکعب، بستنی و ژله نیز به عنوان مایعات در نظر گرفته می شوند.
پیشگیری از کم خونی
کم خونی در بین بیماران دیالیزی شایع است و به نظر می رسد در افرادی که از سوء تغذیه یا هدر رفتن انرژی پروتئین نیز رنج می برند شایع تر است. از علائم کم خونی می توان به خستگی، ضعف، سرگیجه، سردرد، کمبود ایمنی، تنگی نفس، درد قفسه سینه، کم اشتهایی رنگ پریدگی اشاره کرد.
کم خونی یکی از عوارض نارسایی کلیه است. شدت آن می تواند مربوط به چگونگی عملکرد کلیه باشد. دلیل اصلی کم خونی در بیماران مبتلا به بیماری مزمن، کاهش تولید اریتروپویتین (EPO) توسط کلیه ها است. EPO مغز استخوان را وادار به ساخت گلبول های قرمز می کند. هنگامی که عملکرد کلیه در حال کاهش است، مقدار EPO تولید شده کاهش می یابد. سایر عوامل ایجاد کم خونی در بیماران دیالیز عبارتند از :
- کاهش طول عمر گلبول های قرمز به دلیل سمیت اوره تجمع یافته
- سوء تغذیه
- کمبود آهن
- کمبود فولات و ویتامین های دیگر
- کاهش خون در طی همودیالیز
مصرف کافی پروتئین، آهن، ویتامین C، ویتامین B 12 و فولات در پیشگیری و درمان کم خونی از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا این مواد مغذی عناصر مهم در ساخت گلبول های قرمز جدید هستند.
منبع : nkfs.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی