تراکئوستومی ؛ اندیکاسیون ها ، عوارض و انیمیشن آموزشی | کافه پزشکی

تراکئوستومی عبارت است از بازکردن تراشه از قسمت قدامی در ناحیه گردن و ارتباط دادن فضای تراشه با بیرون توسط کانول فلزی یا پلاستیکی. همراه کافه پزشکی باشید تا با اندیکاسیون ها ، عوارض و مراقبت های تراکئوستومی آشنا شوید و انیمیشنی از نحوه انجام این کار ببینید

اندیکاسیون های تراکئوستومی

۱٫ صدمه به حنجره در اثر تروما

۲٫ نیاز به تهویه مکانیکی دراز مدت

۳٫ تخلیه ترشحات حجیم از راههای تنفسی و پاک سازی موثرتر ترشحات

۴٫ پیشگیری از آسپیره ترشحات دهان و معده به راههای هوائی

۵٫ اختلالات دائمی راه هوایی فوقانی نظیر سرطان حنجره

۶٫ انسداد راههای هوایی

۷٫ کاهش فضای مرده تنفسی و مقاومت راه هوایی ( تراکئوستومی می تواند میزان فضای مرده دهان، هیپوفارنکس و تراشه از ۱۵۰ سی سی به ۸۰-۵۰ سی سی برساند و در نتیجه تهویه تنفسی را بهبود بخشد)

پمزایای لوله تراکئوستومی نسبت به لوله های تراشه : ۱- راحت تر بودن بیمار و پاک سازی موثرتر ترشحات. ۲- بیمار می تواند براحتی از طریق دهان غذا بخورد.

لوله های تراکئوستومی در اندازه ها و جنس های مختلفی است دارای یک قسمت بیرونی با دو بال طرفی است که توسط باند به دور گردن فیکس می شود. نزدیک انتهای لوله یک کاف قرار دارد که هنگام باد شدن با تراشه مماس می شود و به این ترتیب می توان به بیمار تنفس با فشار مثبت داد. همچنین کاف باد شده از آسپیراسیون مواد بداخل تراشه جلوگیری می کند.

– لوله های تراکئوستومی فلزی دو جداره می باشد و یک لوله داخلی در داخل لوله اصلی قرارمی گیرد تا چنانچه ترشحات در داخل آن گیر کرد بتوان ان را براحتی خارج و پس از شستشو مجدد در محل اصلی خود قرار داد و همچنین دارای یک ما ندرن با انتهای زیتونی شکل می باشد تا در هنگام جایگذاری بتوان آن را براحتی  در تراشه قرار داد.

عوارض شایع در تراکئوستومی

۱٫ انسداد مجرای لوله تراکئوستومی توسط دیواره تراشه

۲٫ انسداد مجرای لوله تراشه توسط ترشحات

۳٫ خونریزی از محل انسزیون

۴٫ آمفیزم زیر جلدی

۵٫ کم باد شدن یا پارگی کاف

۶٫ اکستوبه شدن اتفاقی

۷٫ ایجاد فیستول تراشه و ازوفاژ

مراقبت های پرستاری 

بعد از عمل علائم حیاتی دقیق کنترل و ثبت گردد و در صورت هر گونه تغییر به پزشک معالج اطلاع داده شود.

– بیمار بعد از خروج از بیهوشی باید در وضعیت Semi Folwer تا  Folwer قرار گیردتا تنفس به شکل بهتر و موثرتری انجام شود.

– بیمار را از نظر بی قراری، تنفس مشکل، تاکیکاردی و سایر علائم و نشانه های احتمالی اختلالات تنفسی و گردش خون بررسی کنید.

– بیمار را از نظر خونریزی از محل انسزیون بررسی کنید. خونریزی ممکن است خارجی و قابل مشاهده باشد یا بصورت داخلی بوده و منجر به آسپیراسیون خون، انسداد راههای هوایی و آتلکتازی شود. مهمترین علت خونریزی داخلی ، آسیب به شریان است و یکی از علائم آن حرکات نبض دار لوله تراکئوستومی است که در صورت بروز خونریزی ، باید کاف را کاملا پر باد کرد تا خونریزی تامپوناد کند سپس سریعا جراح را مطلع نمایید.

– ایجاد رطوبت کافی محیط اهمیت زیادی دارد و می توان با استفاده از دستگاه بخور، رطوبت کافی در محیط ایجاد کرد.

– تشویق بیمار به سرفه مکرر : بیمار با هر سرفه مقدار زیادی خلط از دهانه تراکئوستومی خارج خواهد کرد . بدلیل اینکه هوا بدون گرم و مرطوب شدن بطور مستقیم وارد تراشه می شود، درخت تراشه وبرنش برای جبران این حالت مقدار زیادی موکوس ترشح می کند لذا بیمار دچار حملات مکرر سرفه می شود و ممکن است از سرفه های پر سروصدا و خلط دار خود ، خود ناراحت باشد، به او اطمینان دهید که با گذشت زمان این ناراحتی ها کمتر خواهد شد.

– سردی بیش از حد هوا یا خشک بودن هوای محیط می تواند سبب آزردگی بیمار شود.

– هر گونه تغییر در وضعیت تنفس بیمار نیاز به اقدام فوری دارد و در صورت وجود دیسترس تنفسی –هیپوکسی- تحریک پذیری- تاکی پنه استفاده از عضلات فرعی تنفسی و کاهش شباع اکسیژنی و شک به انسداد بلافاصله راه هوایی را ساکشن کرده و در صورت هوشیاری از بیمار می خواهیم سرفه و تنفس عمیق انجام دهد و اگر با اقدامات پرستاری وضعیت بیمار بهتر نشد باید بلافاصله به پزشک اطلاع داد .

– فیزیوتراپی تنفسی شامل درناژ پوسچرال، ماساژ پشت، ایجاد لرزش و کوبش و سرفه ، کمک به تخلیه ترشحات و انبساط بافت ریه کرده و توانایی استفاده از ماهیچه های تنفسی را افزایش می دهد و سبب پیشگیری از آتلکتازی و کاهش عفونت می شود و باید روزانه چندین بار انجام شود.

– پرستار باید مراقب نشانه ها و علائم اولیه عفونت بعد از عمل باشد و در صورت بروز تب، تاکیکاردی، افزایش ترشح چرکی ، بوی بد ترشحات، حساسیت و قرمزی به پزشک اطلاع داد.

– در صورت استفاده از روش های استریل در طی ساکشن کردن یا دستکاری، شانس عفونت کم است و جهت پیشگیری از عفونت بهتر است لوله های تراکئوستومی هر ۷-۵ روز تعویض گردد.

– پوست اطراف تراکئوستومی باید توسط نرمال سالین از ترشحات پاک و توسط پانسمان خشک پوشانده شود. اگر کراست یا دلمه روی پوست بوجود آمده باید ماده مرطوب کننده بدون روغن روی پوست مالیده و سپس با پنست استریل کراست ها را از روی پوست برداشت.

– تغذیه بعد از عمل با لوله بینی- معدی صورت می گیرد و پس از تجویز پزشک تغذیه بیمار با مایعات از طریق دهان شروع می شود و بتدریج غذاهای جامد بر حسب تحمل بیمار در برنامه غذایی گنجانده می شود.

– از مصرف غذاهای زیاد شیرین که باعث ترشح بزاق و تضعیف قدرت چشایی می شود، خودداری شود.

– به بیمار توصیه می کنیم مرتب دهان خود را با آب گرم یا دهانشویه بشوید و دندانهای خود را مسواک بزند.

– تمیز نگه داشتن ناحیه استوما، قسمت خارجی لوله و لوله داخلی:

هدف،  تمیز نگه داشتن لوله از موکوس و هر گونه ترشحات است که ممکن است تبدیل به یک منبع عفونت شده و یا موجب انسداد راه هوایی گردد:

– کاهش اضطراب  و افسردگی بیمار: پرستار باید نوعی احساس مثبت را در حین مراقبت به بیمار منتقل کند و به و اطمینان دهد که اغلب توانایی و عملکرد بعد از عمل باز خواهد یافت.      

– تمیز کردن کانولای داخلی تراکئوستومی ( تراکئوستومی فلزی )

۱- پس از پایان ساکشن از اکسیژن استفاده کنید.

۲- دستکش تمیز پوشیده ، کانولای داخلی را باز کرده و آن را در جهت خمیدگی خارج کنید و در محلول پراکسید هیدروژن قرار دهید.

۳- دستکش استریل پوشیده و سریعاً کانولار را با برس و پراکسید هیدروژن تمیز کنید.

۴- کانولا را با N/S استریل آب بکشید.

۵- کانولای تمیز را در جای خود قرار دهید.

۶- کانولای داخلی را در جای خود بسته و از نظر ایمنی آن را کنترل کنید.

مراقبت های ناحیه استوما

۱- دستکش بپوشید و پانسمان کثیف تراکئوستومی را بردارید.

۲- از نرمال سالین و اپلیکاتورهای سر پنبه ای و یا سواپ گاز برای تمیز کردن لبه خارج و استومای تراکئوستومی استفاده نموده و از داخل به خارج بشویید و ناحیه تمیز شده را خشک کنید.

۳- نوار تراکئوستومی را تعویض نمائید.

۴- توسط قراردادن یک یا دو بند انگشت زیر نوار در ناحیه خمیدگی ، از سفت نبودن بیش از حد نوار اطمینان حاصل کنید.

۵- یک گاز۱۰ × ۱۰ سانتی متر استریل پانسمان آماده تراکئوستومی را از زیر تراکئوستومی رد کنید به صورتی که اطراف آن فیکس شود.

۶- در پایان بیمار را به حالت اولیه برگردانده و وضعیت قلبی و تنفسی او را کنترل کنید.

۷-تاریخ و زمان انجام پروسیچر، مقدار و رنگ و غلظت و قوام ترشحات و عکس العمل بیمار حین انجام اقدامات پرستاری و ساکشن کردن را ثبت کنید.

– در مواردی که بیمار از تراکئوستومی فلزی استفاده می کند تمیز کردن آن ضروری است در غیر اینصورت  جهت کنترل عفونت از تراکئوستومی یکبار مصرف استفاده نمود.

ساکشن تراکئوستومی

۱- ابتدا چنانچه بیمار هوشیار است  او را آماده کرده و روش را شرح داده و وضعیت مناسب به بیمار بدهید.

۲- دست ها را بشوئید و وسایل را آماده کنید.

۳- ست استریل و یک کاتتر استریل ساکشن را باز کنید.

۴- ساکشن را روشن کنید و بین ۱۲۰-۸۰ میلی متر جیوه قرار دهید.

۵- دستکش تمیز به دست غیر غالب و دستکش استریل به دست غالب بپوشانید.

۶- کاتتر استریل ساکشن را با دست استریل کنترل نموده و لوله های رابط را با دست تمیز وصل کنید.

۷- مقدار نرمال سالین را توسط کاتتر ساکشن بکشید ( جهت چک کردن کارکرد ساکشن )

۸- از بیمار بخواهید چند تنفس عمیق انجام دهید و یا بیمار را هیپرونتیله کنید.

۹- بدون روشن کردن ساکشن، سریعاً کاتتر ساکشن را تا زمانی که مقاومت حس شود وارد نمائید.

۱۰- بیمار را تشویق به سرفه نمائید، در حالی که از ساکشن متناوب با فشار انگشت شست بر روی واکیوم استفاده می کنید، کاتتر را با حرکات چرخشی به ملایمت بیرون بکشید.

۱۱- از لحظه ورود تا خروج کاتتر نباید بیش از ۱۰-۸ ثانیه طول بکشد.

۱۲- در فواصل ساکشن کاتتر را با N/S بشوئید.

۱۳- ساکشن را بر حسب نیاز ۲ تا ۳ بار تکرار کنید.

خارج کردن لوله تراکئوستومی

در مورد بیمارانی که مدت زیادی دارای لوله تراکئوستومی بودند، بهتر است قبل از در آوردن لوله، ابتدا آندوسکوپی انجام شود تا از نبودن انسداد مکانیکی در مسیر راههای تنفسی بیمار مطمئن شویم سپس با کاهش تدریجی کالیبر لوله و بستن متناوب آن به مدت کوتاه در روز اول و افزایش تدریجی طول مدت زمان آن در روز بعد و موقع خواب، چنانچه بیمار بتواند ۲۴ ساعت انسداد لوله را تحمل کند، می توان لوله را حذف کرد.

منبع : اختصاصی کافه پزشکی