بیماری بوتولیسم (Botulism) ؛ علائم، علل و درمان | کافه پزشکی
بوتولیسم یک بیماری نادر اما جدی است که در اثر سموم باکتری کلستریدیوم بوتولینم ایجاد می شود. سه شکل رایج بوتولیسم عبارتند از:
- بوتولیسم ناشی از غذا: باکتری های مضر در محیط هایی با اکسیژن کم مانند مواد غذایی کنسرو شده، سم را تولید می کنند.
- بوتولیسم ناشی از زخم: در صورت ورود این باکتری ها به زخم، می توانند عفونت خطرناکی ایجاد کنند.
- بوتولیسم نوزادان: رایج ترین شکل این بیماری است که در روده نوزادان اتفاق می افتد و به طور معمول در نوزادان بین ۲ تا ۸ ماهه رخ می دهد.
انواع بوتولیسم می تواند کشنده باشد و جزو فوریت های پزشکی محسوب می شود.همراه کافه پزشکی باشید
آنچه در این پست کافه پزشکی خواهید دید
علائم بوتولیسم
نوع ناشی از غذا
علائم و نشانه های نوع ناشی از غذا به طور معمول بین ۱۲ تا ۳۶ ساعت پس از ورود سموم به بدن شما شروع می شود. بسته به میزان مصرف سموم، شروع علائم ممکن است از چند ساعت تا چند روز باشد. علائم و نشانه های نوع ناشی از غذا شامل موارد زیر است:
- مشکل در بلع یا صحبت کردن
- خشکی دهان
- ضعف در هر دو طرف صورت
- تاری دید
- افتادگی پلک ها
- مشکلات تنفسی
- حالت تهوع، استفراغ و گرفتگی شکم
- فلجی
نوع ناشی از زخم
علائم و نشانه های نوع ناشی از زخم حدود ۱۰ روز پس از ورود سم به بدن ظاهر می شود. علائم و نشانه های این نوع شامل موارد زیر است:
- مشکل در بلع یا صحبت کردن
- ضعف در هر دو طرف صورت
- تاری دید
- افتادگی پلک ها
- مشکلات تنفسی
- فلجی
ممکن است زخم قرمز یا متورم به نظر برسد.
بوتولیسم نوزادان
اگر این فرم مربوط به مواد غذایی مانند عسل باشد، معمولاً مشکلات بین ۱۸ تا ۳۶ ساعت پس از ورود سموم به بدن کودک آغاز می شود. علائم و نشانه ها عبارتند از:
- یبوست که اغلب اولین علامت است
- ضعف عضلات و مشکل در کنترل سر
- تحریک پذیری
- افتادگی پلک ها
- خستگی
- مشکلات تغذیه ای
- فلجی
علائم و نشانه های خاص معمولاً با بوتولیسم بروز نمی کنند. به عنوان مثال، بوتولیسم به طور کلی فشار خون یا ضربان قلب را افزایش نمی دهد یا باعث تب نمی شود. با این حال، گاهی اوقات، نوع ناشی از زخم ممکن است باعث تب شود.
علل بوتولیسم
نوع ناشی از مواد غذایی
منشأ نوع ناشی از مواد غذایی اغلب غذاهای کنسرو شده مانند میوه، سبزیجات و ماهی است که دارای اسید کمی هستند. با این حال، این بیماری می تواند از فلفل های تند (چیلی)، سیب زمینی پخته شده با فویل و روغن غنی شده با سیر ناشی شود.
نوع ناشی از زخم
هنگامی که باکتری های C.botulinum در یک زخم قرار می گیرند – احتمالاً در اثر جراحتی که ممکن است متوجه آن نشوید – می توانند تکثیر پیدا کرده و تولید سم کنند. این نوع در دهه های اخیر، در افرادی که هروئین تزریق می کنند افزایش یافته است. در حقیقت، این نوع بوتولیسم در افرادی که هروئین قیر سیاه تزریق می کنند بیشتر دیده شده است.
نوع نوزادان
نوزادان پس از مصرف اسپور باکتری ها به این نوع دچار می شوند؛ اسپور در مجاری روده نوزاد رشد و تکثیر می شوند و سموم ایجاد می کنند. منشأ این نوع ممکن است عسل باشد اما بیشتر به ئلیل قرار گرفتن در معرض خاک آلوده به باکتری ها ایجاد می شود.
آیا سم بوتولینوم مزیتی دارد؟
شاید تعجب کنید که چطور ممکن است چیزی تا این حد سمی مفید باشد اما دانشمندان دریافته اند که اثر فلج کننده سم بوتولینوم باعث می شود که این ماده در شرایط خاصی مفید واقع شود.
از سم بوتولینوم برای کاهش چین و چروک صورت با جلوگیری از انقباض عضلات زیر پوست و شرایط پزشکی مانند اسپاسم پلک ها و سردرد های شدید استفاده شده است. با این وجود، موارد نادری از عوارض جانبی جدی مانند فلج عضلات خارج از منطقه تحت درمان وجود دارد.
عوارض بوتولیسم
از آنجا که این وضعیت بر کنترل عضلات بدن شما تأثیر می گذارد، سم بوتولینوم می تواند عوارض بسیاری ایجاد کند. بیشترین خطر این است که شما نتوانید نفس بکشید که شایع ترین علت مرگ ناشی از این بیماری است. سایر عوارض که ممکن است نیاز به توانبخشی داشته باشد، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مشکل در صحبت کردن
- مشکل در بلع
- ضعف طولانی
- تنگی نفس
جلوگیری از ابتلا به بوتولیسم
از تکنیک های مناسب کنسرو کردن استفاده کنید
حتما از تکنیک های مناسب هنگام کنسرو کردن غذاها در خانه استفاده کنید تا میکروب بوتولیسم در مواد غذایی را از بین ببرید:
- بسته به نوع غذا، این غذاها را در دمای ۲۵۰ درجه فارنهایت (۱۲۱ درجه سانتیگراد) به مدت ۲۰ تا ۱۰۰ دقیقه بپزید.
- قبل از سرو ۲۰ دقیقه این غذاها را در آب بجوشانید.
- اگر ظرف آن در حال پوسیدگی است یا اگر غذا بوی خرابی می دهد، غذا را نخورید. البته برخی از سویه های این بیماری، بوی بد یا طعم غیرمعمول به غذا نمی دهند.
- اگر سیب زمینی ها را قبل از پختن آنها در فویل پیچیده اید، آنها را داغ بخورید یا آنها را در یخچال نگهداری کنید.
- روغن های آغشته به سیر را در یخچال نگهداری کنید.
- برای کاهش خطر ابتلای نوزادان، از دادن عسل به کودکان زیر یک سال خودداری کنید.
تشخیص بوتولیسم
برای تشخیص، پزشک علائم ضعف عضلانی یا فلج مانند افتادگی پلک ها را بررسی می کند. پزشک همچنین درباره غذاهایی که در چند روز گذشته خورده اید سؤال خواهد کرد.
در موارد احتمالی نوع نوزادان، پزشک ممکن است سؤال کند که آیا کودک اخیراً عسل خورده یا مبتلا به یبوست بوده است یا خیر.
تجزیه و تحلیل خون، مدفوع یا استفراغ برای شواهد سموم ممکن است به تایید تشخیص بوتولیسم کمک کند. اما از آنجا که این آزمایش ها ممکن است روزها طول بکشد، معاینه پزشک اصلی ترین روش برای تشخیص است.
درمان بوتولیسم
در موارد ناشی از غذا، پزشکان گاهی با القاء استفراغ و دادن داروهایی برای تحریک حرکات روده، دستگاه گوارش را پاک می کند. اگر به نوع ناشی از زخم مبتلا هستید، ممکن است نیاز باشد تا پزشک بافت آلوده را با جراحی خارج کند.
آنتی توکسین
اگر در اوایل زمان ابتلا به نوع ناشی از مواد غذایی یا زخم هستید، تزریق ضد سم می تواند خطر عوارض را کاهش دهد. آنتی توکسین، خود را به سمومی که هنوز در گردش خون شما جریان دارد متصل می کند و از آسیب به اعصاب جلوگیری می کند.
با این حال، آنتی توکسین نمی تواند خسارت وارده را معکوس کند. خوشبختانه اعصاب بازسازی می شوند. بسیاری از افراد به طور کامل بهبود می یابند اما ممکن است ماه ها طول بکشد و درمان توانبخشی طولانی مدت است.
نوع دیگری از آنتی اکسین ها، معروف به گلوبولین ایمنی بوتولیسم، در درمان نوزادان استفاده می شود.
آنتی بیوتیک ها
آنتی بیوتیک ها برای درمان نوع ناشی از زخم توصیه می شوند. با این حال، این داروها برای انواع دیگر توصیه نمی شود زیرا می توانند سرعت ترشح سموم را تسریع کنند.
کمک به تنفس
اگر در تنفس مشکلی دارید، احتمالا به مدت چندین هفته به یک دستگاه تهویه مکانیکی نیاز دارید زیرا اثرات سم به تدریج کاهش می یابد.
توانبخشی
ممکن است برای بهبود گفتار، بلع و سایر کارکردهای تحت تأثیر بیماری، به درمان نیاز داشته باشید.
منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی