سیروز کبدی (Cirrhosis) ؛ علائم، علل و درمان آن | کافه پزشکی

سیروز، مرحله دیررس فیبروز کبدی است که در بسیاری از انواع بیماری ها و شرایط کبدی مانند هپاتیت و الکلیسم مزمن ایجاد می شود. هر بار که کبد شما آسیب ببیند – بر اثر بیماری، مصرف بیش از حد الکل یا علت دیگر – سعی می کند خود را ترمیم کند. در این فرآیند، بافت اسکار شکل می گیرد. با پیشرفت سیروز، بافت اسکار بیشتری شکل می گیرد و عملکرد خوب را برای کبد دشوار می کند که به آن سیروز جبران نشده می گویند.

سیروز پیشرفته، تهدید کننده حیات است. آسیب های کبدی که به واسطه سیروز ایجاد می شوند، به طور کلی قابل برگشت نیستند اما اگر سیروز کبدی زود تشخیص داده و درمان شود، آسیب می تواند محدود شود و به ندرت، شرایط به وضع سابق برگردند. همراه کافه پزشکی باشید

علائم سیروز کبدی

سیروز اغلب تا زمانی که آسیب کبدی گسترده نشود هیچ علامتی ندارد. علائم و نشانه های احتمالی عبارتند از :

• خستگی
• خونریزی یا کبود شدن های مکرر
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع
• ورم پا
• کاهش وزن
• خارش پوست
• زردی پوست
• تجمع مایع در شکم شما (آسیت)
• رگ های خونی عنکبوتی شکل بر روی پوست شما
• قرمزی کف دست ها
• برای زنان، آمنوره یا فقدان دوره قاعدگی
• برای آقایان، از دست دادن میل جنسی، بزرگ شدن پستان (ژنیکوماستی) یا آتروفی بیضه
• انسفالوپاتی کبدی

علل سیروز کبدی

طیف گسترده ای از بیماری ها و شرایط می توانند به کبد آسیب برسانند و به سیروز منجر شوند. برخی از دلایل عبارتند از :

• مصرف مزمن الکل
• هپاتیت ویروسی (هپاتیت C ،B و D)
• تجمع چربی در کبد (بیماری کبد چرب غیر الکلی)
• تجمع آهن در بدن (هموکروماتوز)
• فیبروز کیستیک
• انباشته شدن مس در کبد (بیماری ویلسون)
• ضعف ساختاری مجاری صفراوی (آترزی صفراوی)
• کمبود آنتی تریپسین آلفا-۱
• اختلالات ارثی متابولیسم قند (گالاکتوزمی یا بیماری ذخیره گلیکوژن)
• اختلال ژنتیکی گوارشی (سندروم آلاژیل)
• بیماری کبدی ناشی از سیستم ایمنی بدن (هپاتیت خود ایمنی)
• تخریب مجاری صفراوی (سیروز صفراوی اولیه)
• زخم مجاری صفراوی (کولانژیت اسکلروز اولیه)
• عفونت هایی مانند سفلیس یا تب مالت
• داروهایی از جمله متوترکسات یا ایزونیازید

عوامل خطر ابتلا به سیروز کبدی

• نوشیدن زیاد الکل : مصرف زیاد الکل یک عامل خطر برای ابتلا به سیروز است.
• اضافه وزن : اضافه وزن و چاقی، خطر ابتلا به شرایطی که ممکن است منجر به سیروز شود از جمله بیماری کبد چرب غیر الکلی و استئاتوهپاتیت غیر الکلی را افزایش می دهد
• ابتلا به هپاتیت ویروسی : همه مبتلایان به هپاتیت مزمن، به سیروز مبتلا نیستند اما هپاتیت یکی از مهم ترین دلایل بیماری های کبدی در جهان است.

عوارض سیروز کبدی

عوارض سیروز می تواند شامل موارد زیر باشد :

فشار خون بالا در رگ پورت : سیروز، جریان طبیعی خون به کبد را کند می کند ؛ بنابراین فشار در وریدی که خون را از روده و طحال به کبد می رساند افزایش می یابد.

تورم در پاها و شکم : افزایش فشار در ورید پورت می تواند باعث تجمع مایع در پاها (ورم) و در شکم (آسیت) شود. ادم و آسیت همچنین ممکن است ناشی از ناتوانی کبد در تولید مقدار کافی پروتئین های خونی مانند آلبومین باشد.

بزرگ شدن طحال (اسپلنو مگالی) : فشارخون بالا در ورید پورت همچنین می تواند باعث تورم طحال و به دام افتادن گلبول های سفید و پلاکت ها شود. کاهش گلبول های سفید و پلاکت ها در خون شما می تواند اولین علامت سیروز باشد.

خون ریزی : فشار خون بالا می تواند باعث شود خون به رگ های کوچکتر هدایت شود. در اثر فشار اضافی، رگ های کوچکتر می شکنند و باعث خونریزی می شود. فشار خون بالا در ورید پورت همچنین ممکن است باعث واریس مری یا معده و منجر به خونریزی خطرناک می شود. اگر کبد نتواند به اندازه کافی فاکتورهای انعقادی را تولید کند، این امر می تواند به ادامه خونریزی نیز کمک کند.

عفونت : در صورت ابتلا به سیروز، بدن ممکن است در مبارزه با عفونت ها مشکل داشته باشد. آسیت می تواند منجر به پریتونیت باکتریایی شود.

سوء تغذیه : سیروز ممکن است هضم مواد مغذی را برای بدن شما دشوارتر کرده و منجر به ضعف و کاهش وزن شود.

انسفالوپاتی کبدی : کبد آسیب دیده قادر به پاک کردن سموم از خون نیست. این سموم می توانند در مغز رسوب کنند و باعث سردرگمی ذهنی و مشکل در تمرکز شود. با گذشت زمان، انسفالوپاتی کبدی می تواند به کاهش سطج هوشیاری منجر شود.

زردی : زردی زمانی اتفاق می افتد که کبد آسیب دیده نتواند بیلی روبین را دفع کند. زردی پوست و چشم و تیره شدن ادرار از عوارض این وضعیت است.

بیماری استخوانی : برخی از افراد مبتلا به سیروز، استحکام استخوان را از دست می دهند و بیشتر در معرض شکستگی هستند.

افزایش خطر ابتلا به سرطان کبد : بخش عمده ای از افرادی که به سرطان کبد مبتلا می شوند سیروز کبدی دارند.

جلوگیری از ابتلا به سیروز کبدی

با انجام این اقدامات، خطر ابتلا به سیروز را کاهش دهید :

• مصرف الکل را ترک کنید : اگر مبتلا به بیماری کبدی هستید، باید از مصرف الکل خودداری کنید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید : رژیم غذایی پر از میوه و سبزیجات و همچنین غلات کامل و منابع غنی از پروتئین را انتخاب کنید. مصرف غذاهای چرب و سرخ شده را کاهش دهید.
• وزن ایده آل خود را حفظ کنید : مقدار اضافی چربی می تواند به کبد شما آسیب برساند. اگر چاق هستید یا اضافه وزن دارید، با پزشک خود در مورد برنامه کاهش وزن صحبت کنید. می توانید از برنامه رژیم غذایی آنلاین کافه پزشکی استفاده کنید.
• خطر ابتلا به هپاتیت را کاهش دهید : به اشتراک گذاشتن سرنگ و داشتن رابطه جنسی محافظت نشده می تواند خطر ابتلا به هپاتیت B و C را افزایش دهد.

تشخیص سیروز کبدی

افراد مبتلا به مراحل اولیه سیروز کبدی معمولاً علائمی ندارند. در اغلب موارد، سیروز از طریق یک آزمایش معمول خون تشخیص داده می شود. برای تأیید تشخیص، معمولاً ترکیبی از تست های آزمایشگاهی و تصویربرداری انجام می شود.

تست های آزمایشگاهی : پزشک شما ممکن است آزمایش خون را برای بررسی علائم نقص کبد مانند سطح بالای بیلی روبین و همچنین بررسی سطح آنزیم های خاص که نشان دهنده آسیب کبدی هستند را پیشنهاد کند. برای ارزیابی عملکرد کلیه، سطح کراتینین بررسی می شود. از نظر ابتلا به ویروس هپاتیت غربال می شوید. نسبت INR برای بررسی توانایی لخته شدن خون شما اندازه گیری می شود.

براساس نتایج آزمایش خون، پزشک ممکن است بتواند علت اصلی سیروز را تشخیص دهد. او همچنین می تواند شدت سیروز را با توجه به آزمایش خون تخمین بزند.

تست های تصویربرداری : الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRE) ممکن است توصیه شود. این تست تصویربرداری پیشرفته غیر تهاجمی، سفت شدن کبد را تشخیص می دهد. آزمایش های تصویربرداری دیگری مانند MRI ، CT و سونوگرافی نیز ممکن است انجام شود.

بیوپسی بافتی : نمونه بافتی لزوماً برای تشخیص لازم نیست. با این حال، پزشک شما ممکن است از آن برای شناسایی شدت، میزان و علت آسیب کبدی استفاده کند.

درمان سیروز کبدی 

درمان سیروز به علت و میزان آسیب کبدی شما بستگی دارد. اهداف درمان شامل کند کردن پیشرفت بافت اسکار در کبد و جلوگیری یا بهبود علائم و عوارض سیروز است. در صورت آسیب شدید کبدی، ممکن است نیاز به بستری شدن داشته باشید.

درمان علت اصلی سیروز

در مراحل اولیه ممکن است با درمان علت اصلی، آسیب های کبدی به حداقل برسد. گزینه ها عبارتند از :

• درمان وابستگی به الکل : افراد مبتلا به سیروز ناشی از مصرف بیش از حد الکل باید سعی کنند نوشیدن الکل را متوقف کنند. اگر قطع مصرف الکل دشوار است، پزشک شما ممکن است یک برنامه درمانی برای ترک اعتیاد به الکل  توصیه کند. در صورت ابتلا به سیروز، قطع مصرف نوشیدنی بسیار مهم است زیرا هر مقدار الکل برای کبد سمی است.
• کاهش وزن : افراد مبتلا به سیروز ناشی از بیماری کبد چرب غیر الکلی ممکن است در صورت کاهش وزن و کنترل قند خون، به شرایط ایده آل بازگردند.
• داروهایی برای کنترل هپاتیت : داروها ممکن است رسیدن آسیب بیشتر به سلول های کبدی ناشی از هپاتیت B یا C را محدود کنند.
• داروهایی برای کنترل سایر علل و علائم سیروز : بسته به نوع علت، داروها ممکن است پیشرفت برخی از انواع سیروز کبدی را کند کنند. داروها می توانند علائم خاص از جمله خارش، خستگی و درد را برطرف کنند. مکمل های غذایی ممکن است برای مقابله با سوء تغذیه مرتبط با سیروز و جلوگیری از پوکی استخوان تجویز شود.

درمان عوارض سیروز

دفع مایعات اضافی در بدن شما : رژیم غذایی کم سدیم و دارو درمانی برای دفع مایعات اضافی ممکن است به کنترل آسیت و تورم کمک کند.

درمان فشارخون بالا در ورید پورت : برخی از داروهای فشار خون ممکن است فشار خون بالا در ورید پورت را کنترل کنند. پزشک شما در فواصل منظم، آندوسکوپی انجام می دهد تا به دنبال رگ های بزرگ شده در مری یا معده (واریس) بگردد. این رگ ها ممکن است عامل خونریزی های شدید باشند.

در صورت وجود واریس، به احتمال زیاد برای کاهش خطر خونریزی به دارو احتیاج دارید. اگر علائمی دارید که احتمالاً ناشی از خونریزی واریسی است، ممکن است برای متوقف کردن خونریزی به روشی به نام بستن باند نیاز داشته باشید.

رفع عفونت ها : ممکن است آنتی بیوتیک دریافت کنید. همچنین پزشک شما احتمالاً واکسیناسیون آنفولانزا، ذات الریه و هپاتیت را توصیه می کند.

کاهش خطر ابتلا به سرطات کبد : پزشک شما برای دنبال یافتن علائم سرطان کبد، آزمایش های دوره ای خون و سونوگرافی منظم را توصیه می کند.

درمان انسفالوپاتی کبدی : ممکن است داروهای تجویز شده برای کاهش تولید سموم در خون شما استفاده شوند.

عمل جراحی پیوند کبد

در موارد پیشرفته سیروز، هنگامی که کبد عملکرد خود را از دست می دهد، پیوند کبد ممکن است تنها گزینه درمانی باشد. پیوند کبد روشی برای جایگزینی کبد شما با یک کبد سالم از اهدا کننده درگذشته یا بخشی از کبد یک اهدا کننده زنده است. سیروز یکی از شایع ترین دلایل پیوند کبد است.

از نظر تاریخی افرادی که مبتلا به سیروز الکلی بودند به دلیل خطر نوشیدن الکل پس از پیوند، کاندید پیوند کبد نمی شده اند. مطالعات جدید نشان می دهد افراد مبتلا به سیروز الکلی شدید که با دقت بالا برای پیوند کبد انتخاب می شوند، میزان موفقیت مشابهی در نسبت با انواع دیگر بیماری های کبدی دارند.

درمان های بالقوه آینده

دانشمندان در تلاشند تا درمان های فعلی برای سیروز را گسترش دهند اما موفقیت محدودی حاصل شده است. از آنجا که سیروز دلایل و عوارض بی شماری دارد، راه های زیادی برای درمان باید طی شود. ترکیبی از غربالگری، تغییر در شیوه زندگی و داروهای جدید ممکن است نتایج را برای مبتلایان به آسیب کبدی بهبود بخشد.

محققان در حال کار بر روی روش های درمانی هستند که بطور اختصاصی سلول های کبدی را هدف قرار می دهند و به کند شدن یا حتی معکوس کردن فیبروز منجر به سیروز کمک می کنند. در حالی که هیچ درمان هدفمندی در حال حاضر موجود نیست، چارچوب توسعه چنین درمان هایی در دست و پیشرفت در حال تسریع است.

منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی