سردرد بعد از بی حسی نخاعی چگونه درمان می شود ؟ | کافه پزشکی

سردرد بعد از بی حسی نخاعی (PDPH) که در ۱۰ تا ۳۰ درصد بیماران پس از بی حسی اسپاینال یا پانکسیون کمری دیده می شود، یکی از شایع ترین عوارض این روش است. این عارضه عموما به خاطر پاره شدن دورا یا سخت شامه و نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) می باشد. همراه  کافه پزشکی باشید

اتیولوژی سردرد بعد از بی حسی نخاعی

در سال ۱۸۹۱، کوئینکه پانکسیون کمری (LP) را معرفی کرد و در سال ۱۸۹۸، بیر اولین گزارش خود را درباره PDPH منتشر کرد. او گفت که نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) از طریق محل سوراخ دورا باعث سردرد می شود. این باور امروزه نیز قابل قبول است و معتقدند که سرعت بیشتر نشت CSF نسبت به ساخت آن، باعث کاهش فشار و میزان مایع مغزی نخاعی می گردد.

ترومبوز ورید مغزی نیز باید به عنوان یک علت احتمالی سردرد ناشی از LP باشد، چرا که LP به ندرت ترومبوز وریدی مغزی را تسریع می کند. با این حال، بر خلاف سر درد ناشی از PDPH، سردرد مرتبط با ترومبوز وریدی مغزی به طور معمول مرتبط به حالت بدن نیست و شدت آن معمولا در فاز حاد بیماری افزایش می یابد.

علائم سردرد بعد از بی حسی نخاعی

بیماران مبتلا به این وضعیت به طور مشخص با سردرد پیشانی یا پس سری در طی ۶ تا ۷۲ ساعت بعد از عمل آغاز شده و عموما با پوزیشن درازکش به پشت بهتر می شوند ولی به محض تغییر پوزیشن سردرد آغاز می شود. علائم مرتبط با آن ممکن است شامل تهوع، استفراغ، سرگیجه، وزوز گوش، سفتی گردن و تغییرات بینایی باشد. بدون درمان، سردرد معمولا ۲ تا ۱۵ روز طول می کشد.

عوامل خطر سردرد بعد از بی حسی نخاعی

• جنسیت مونث
• سابقه سردرد قبلی
• سن بین ۲۰ تا ۴۰ سال
• عوامل تکنیکی مثل اندازه ونوع نیدل بی حسی، مهارت فرد و …

دو عامل دیگر نیز خطر ابتلا به این وضعیت را افزایش می دهد: مقدار زیاد مایع آسپیره شده و تجربه پزشک انجام دهنده. هر چند طبق تحقیقات جدید، این دو فاکتور موثر نیستند.

پیشگیری از سردرد بعد از بی حسی نخاعی

تعدادی از مطالعات به منظور شناسایی عوامل کاهش خطر ابتلا به PDPH انجام شده اند و موارد زیر شناسایی شده اند:

نوع نوک سوزن

برای بیماران تحت بی حسی اسپاینال و پانکسیون کمری توصیه می شود که از سوزن های نوک مدادی (انتهای بسته) به جای سوزن های نوک تیز یا انتها باز استفاده شود.

استفاده از سوزن های مدادی باعث کاهش خطر PLPH در مقایسه با سوزن های نوک تیز با انتها باز می شود. سوزن Whitacre و Sprotte، رایج ترین سوزن های با انتهای بسته هستند که استفاده می شوند؛ دارای نوک بسته شبیه به یک مداد، همراه با سوراخ در در نزدیکی نوک آن. سوزن Quincke که سوزنی ساده با انتهای باز است، در انتهای نیدل یک حفره وجود دارد.

در آخرین آنالیزی که در سال ۲۰۱۷ انجام شد، شیوع سردرد با سوزن های نوک مدادی بسیار کمتر از سوزن های انتها باز بود.

از سوزن های نوک مدادی به عنوان سوزن های غیر تروماتیک نام می برند. با این حال، مطالعه میکروسکوپی نشان می دهد که آسیب سوزن های انتها بسته یا نوک مدادی بیشتر است و امکان التهاب و تورم ناحیه سوراخ شده بیشتر است.

سایز سوزن و جهت گیری

سایز بالاتر سوزن و تکنیک مستقیم می تواند باعث کاهش سردرد شود.

پوزیشن بیمار

روش های مختلف قرارگیری بیمار پس از بی حسی برای کاهش بروز PDPH پیشنهاد شده است. با این وجود تفاوتی بین شیوع سردرد با پوزیشن جراحی درازکش به پشت و درازکش به شکم بعد عمل دیده نمی شود.

البته استراحت مطلق به صورت درازکش، یک تکنیک موثر جهت کاهش سردرد می باشد.

درمان سردرد بعد از بی حسی نخاعی

از آنجا که PDPH به طور معمول خفیف است، درمان حمایتی برای ۲۴ ساعت اول توصیه می شود. چنین درمان حمایتی شامل استراحت در رختخواب و مصرف کوتاه مدت داروهای ضد درد است؛ به شرطی که عملکرد پلاکت ها را مختل نکنند.

اقدامات مهم شامل مایع درمانی، مصرف کافئین و سایر متیل گزانتین ها مثل تیوفیلین است.

در بیماری که حجم مایعات داخل وریدی مناسبی دارد، نیازی به مایع درمانی تهاجمی ندارد و همان نوشیدن مایعات کافی است.

کافئین با انجام دو اقدام اساسی باعث کاهش سردرد می شود؛ اول موجب انقباض عروق مغزی و کاهش فشار بر گیرنده های درد می شود و دوم نیز موجب افزایش ساخت مایع مغزی نخاعی می شود.

سوماتریپتان، آنتاگونیست سروتونین است که عموما برای سردرد های میگرنی کاربرد دارد اما در مواردی چون PDPH نیز اثرات مثبتی دارد.

داروهای استامینوفن ۵۰۰، گاباپنتین۳۰۰  و پرگابالین ۱۰۰ در یک مطالعه جهت تسکین سردرد پس از بی حسی نخاعی مقایسه شد. بهترین دارو پرگابالین شد؛ البته عوارض آن را نباید فراموش کرد.

پچ خونی اپیدورال

قرار دادن پچ اپیدورال خون یک روش نسبتا ساده است که در آن خون اتولوگ به صورت اپیدورال در نزدیکی محل پارگی قبلی تزریق می شود. پچ خون اپیدورال از طریق دو مکانیسم عمل می کند؛ اثر اولیه، عمل کردن به عنوان یک تامپوناد و اثر پنهان آن، به عنوان انسداد کننده نشت مایع مغزی نخاعی در طولانی مدت است. عوارض جانبی شامل درد پشت، پاراستنزی پا و تب هستند. بعضی از بیماران نیاز به بیش از یک پچ اپیدورال جهت تسکین سردرد دارند.

تزریق سالین اپیدورال

این تکنیک نیز مانند تکنیک قبل انجام می شود اما شواهدی مبنی بر جذب سالین از فضای اپیدورال و بازگشت مجدد درد وجود دارد؛ به همین خاطر تردیدهایی مبنی بر استفاده از آن وجود دارد.

منابع : وبسایت آپتودیت – بیسیک میلر ۲۰۱۸ – وبسایت پاپ مد | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی