سیر تا پیاز بیماری جداشدگی شبکیه یا پارگی پرده شبکیه (Retinal detachment) | کافه پزشکی

جداشدگی شبکیه وضعیتی اضطراری را توصیف می کند که در آن یک لایه نازک از بافت (شبکیه) در پشت چشم از حالت طبیعی خود خارج می شود. این وضعیت، سلول های شبکیه را از رگ های خونی که اکسیژن و مواد مغذی را فراهم می کنند جدا می سازد. اگر جداشدگی شبکیه به حال خود رها شود، خطر از بین رفتن دائمی بینایی در چشم مبتلا بیشتر می شود.

مراجعه فوری به متخصص چشم (چشم پزشک) می تواند به شما در کاهش خطر از بین رفتن بینایی کمک کند. همراه کافه پزشکی باشید

علائم جداشدگی شبکیه

این وضعیت به خودی خود بدون درد است اما علائم هشدار دهنده زیر تقریبا همیشه قبل از بروز یا پیشرفت بیماری ظاهر می شوند:

• ظاهر شناور مانند یک شی در چشم شما
• برق زدن یک یا هر دو چشم (فوتوپسی)
• تاری دید
• کاهش تدریجی بینایی

علل جداشدگی شبکیه

سه نوع جداشدگی شبکیه وجود دارد:

جداشدگی رگماتوژن شبکیه: شایع ترین شکل این بیماری است. این وضعیت توسط سوراخ یا پارگی در شبکیه ایجاد می شود و اجازه می دهد تا مایعات از زیر شبکیه عبور کرده و شبکیه را از بافت های زیرین دور کنند.

شایع ترین علت رگماتوژن، افزایش سن است. با بالا رفتن سن، ماده ژل مانندی به نام زجاجیه که داخل چشم شما را پر کرده است، ممکن است در قوام تغییر کرده و رقیق تر شود. به طور معمول، زجاجیه بدون هیچ گونه عارضه ای از سطح شبکیه جدا می شود که به آن جداشدگی زجاجیه خلفی (PVD) گفته می شود. یکی از نتایج این وضعیت، پارگی شبکیه است.

در صورت عدم درمان، زجاجیه می تواند از طریق پارگی داخل فضای پشت شبکیه عبور کرده و باعث جدا شدن شبکیه شود.

جداشدگی کششی شبکیه: این نوع می تواند هنگامی رخ دهد که بافت اسکار روی سطح شبکیه رشد کند و باعث شود شبکیه از پشت چشم جدا شود. دکولمان کششی شبکیه معمولا در افرادی مشاهده می شود که دیابت و یا شرایط مزمن دیگری دارند.

بدیهی در این نوع جدا شدن، مایع در زیر شبکیه تجمع می یابد اما هیچ سوراخ یا پارگی در شبکیه وجود ندارد. این وضعیت می تواند در اثر انحطاط ماکولا وابسته به سن، آسیب دیدگی چشم، تومورها یا اختلالات التهابی ایجاد شود.

عوامل خطر جداشدگی شبکیه

عوامل زیر خطر جدا شدن شبکیه را افزایش می دهد:

• پیری – این بیماری در افراد بالای ۵۰ سال شایع است
• سابقه جداشدگی شبکیه قبلی
• سابقه خانوادگی جداشدگی شبکیه
• نزدیک بینی شدید
• سابقه جراحی چشم مانند برداشتن آب مروارید
• سابقه آسیب دیدگی شدید
• بیماری های دیگر چشم از جمله یوئیت 

تشخیص جداشدگی شبکیه

پزشک ممکن است از آزمایش ها، ابزارها و روش های زیر برای تشخیص جداشدگی شبکیه استفاده کند:

معاینه شبکیه: پزشک ممکن است از ابزاری با نور روشن و لنزهای خاص برای معاینه قسمت پشت چشم شما از جمله شبکیه استفاده کند. این نوع دستگاه ها نمایی کاملاً دقیق از کل چشم شما را نشان می دهد و به پزشک این امکان را می دهد تا هرگونه سوراخ و پارگی شبکیه را مشاهده کند.

تصویربرداری با سونوگرافی: اگر خونریزی در چشم اتفاق افتاده باشد، پزشک شما ممکن است از این تست استفاده کند.

پزشک شما حتی در صورت وجود علائم فقط در یک چشم، هر دو چشم را معاینه می کند. اگر در این بازدید پارگی مشخص نشود، ممکن است پزشک از شما بخواهد تا بعد از چند هفته دوباره برگردید. همچنین اگر علائم جدیدی را تجربه کرده اید، مهم است که سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید.

درمان جداشدگی شبکیه

جراحی تقریبا اکثر اوقات برای ترمیم پارگی، سوراخ یا جدا شدن شبکیه استفاده می شود. تکنیک های مختلفی در دسترس هستند. در مورد خطرات و مزایای گزینه های درمانی خود از چشم پزشک سوال کنید.

درمان پارگی شبکیه

هنگامی که پارگی یا سوراخ شبکیه هنوز به جداسازی نرسیده است، جراح شما ممکن است یکی از روش های زیر را برای جلوگیری از جدا شدن شبکیه و حفظ بینایی پیشنهاد کند.

جراحی لیزر: جراح یک پرتو لیزر را از طریق مردمک به داخل چشم هدایت می کند. لیزر باعث ایجاد سوختگی در اطراف ناحیه پاره شده می شود و این امر زخمی ایجاد می کند که معمولاً شبکیه را به بافت زیرین پیوند می زند.

انجماد (کرایوپکسی): جراح بعد از دادن بی حسی موضعی برای بی حس کردن چشم، کاوش انجماد را بر روی سطح بیرونی چشم مستقیما بر روی ناحیه پاره شده می گذارد. یخ زدگی باعث ایجاد جای زخم می شود که به اتصال شبکیه به دیواره چشم کمک می کند.

هر دو روش به صورت سرپایی انجام می شود. بعد از انجام عمل، به شما توصیه می شود تا چند هفته از فعالیت هایی که ممکن است باعث فشار به چشم شود – مانند دویدن – خودداری کنید.

درمان جداشدگی شبکیه

اگر شبکیه شما جدا شده باشد، برای ترمیم آن نیاز به عمل جراحی دارید؛ ترجیحاً طی چند روز پس از تشخیص. نوع عمل به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ از جمله اینکه وضعیت شما چقدر شدید است.

تزریق هوا یا گاز به داخل چشم شما: در این روش که رتینوپکسی پنوماتیک نام دارد، جراح حباب هوا یا گاز را به قسمت مرکزی چشم (حفره زجاجیه) تزریق می کند. در صورت قرار گرفتن صحیح در جای خود، حباب ناحیه شبکیه جریان مایعات را به فضای پشت شبکیه متوقف می کند. پزشک شما همچنین در طول عمل از کرایوپکسی برای ترمیم شکاف شبکیه استفاده می کند.

مایعاتی که در زیر شبکیه جمع شده بودند به خودی خود جذب می شوند و شبکیه می تواند به دیواره چشم شما متصل شود. ممکن است لازم باشد تا چند روز سر خود را در موقعیت خاصی نگه دارید تا حباب در جای مناسب قرار گیرد. حباب سرانجام به خودی خود جذب خواهد شد.

تورفتگی سطح چشم شما: این روش شامل دوخت بخیه مواد سیلیکونی به رنگ سفید در ناحیه آسیب دیده است. این روش دیواره چشم را برجسته می کند و مقداری از نیروی ناشی از لرزش زجاجیه روی شبکیه را تسکین می دهد.

تخلیه و جایگزینی مایعات موجود در چشم: در این روش که ویترکتومی نامیده می شود، جراح زجاجیه را به مراه هر بافتی که روی شبکیه می چرخد برمی دارد. سپس هوا، گاز یا سیلیکون به فضای زجاجیه تزریق می شود تا به صاف کردن شبکیه کمک کند.

سرانجام هوا، گاز یا مایع جذب می شود و فضای مایع زجاجیه با مایعات بدن دوباره پر می شود. در صورت استفاده از روغن سیلیکون، ممکن است پس از گذشت ماه ها از عمل جراحی خارج شود.

برای درمان موفقیت آمیز ممکن است شما نیاز به یک عمل جراحی دوم نیز داشته باشید. برخی از مردم هرگز بینایی از دست رفته خود را بازیابی نمی کنند.

منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی