اطلاعات دارویی : دونپزیل Donepezil | کافه پزشکی
دونپزیل دارویی است که برای درمان زوال عقل ناشی از بیماری آلزایمر خفیف، متوسط تا شدید استفاده می شود. این دارو درمان قطعی بیماری آلزایمر نیست اما باعث کاهش سرعت پیشرفت علائم آن می شود. علائم آلزایمر به مرور زمان حتی در صورت استفاده از دارو بدتر می شود.
دونپزیل نیاز به تجویز پزشک دارد و در دو فرم قرص خوراکی و قرص خوراکی تجزیه شونده (ODT) در بازار موجود است. قرص خوراکی دونپزیل با نام تجاری آریسپت در بازار موجود است. همراه کافه پزشکی باشید
آنچه در این پست کافه پزشکی خواهید دید
نحوه کار دونپزیل
دونپزیل به دسته دارویی مهارکننده های استیل کولین استراز تعلق دارد.
افراد مبتلا به بیماری آلزایمر دارای مقادیر بسیار کمی از ماده شیمیایی به نام استیل کولین در مغز هستند. کمبود این ماده در مغز باعث زوال عقل، مشکل در عملکرد ذهنی و انجام اعمال روزانه می شود. این دارو باعث جلوگیری از تجزیه استیل کولین می شود که خود باعث کاهش علائم زوال عقل می شود.
عوارض جانبی دونپزیل
قرص خوراکی دونپزیل نمی تواند باعث ایجاد خواب آلودگی شود.
عوارض جانبی رایج این دارو عبارتند از:
- تهوع
- اسهال
- مشکل در خواب
- استفراغ
- گرفتگی عضلات
- خستگی
- کبودی
- کاهش وزن
- کاهش اشتها
اگر این علائم خفیف باشند ممکن است در عرض چند روز تا دو هفته برطرف شوند اما اگر علائم شدید باشند و رفع نمی شوند به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.
عوارض جانبی جدی
اگر عوارض جانبی جدی یا علائم تهدید کننده حیات داشتید، با پزشک خود یا اورژانس تماس بگیرید. عوارض جانبی جدی و علائم آن به شرح زیر است:
- کاهش ضربان قلب و از هوش رفتن
- تشنج
- مشکل در ادرار
- بدتر شدن وضعیت ریه ها در افراد دارای آسم و بیماری های دیگر ریوی
- خونریزی و زخم معده که علائم آن عبارتند از: سوزش سر دل، درد مداوم معده، تهوع یا استفراغ، خون در استفراغ و استفراغ شبیه دانه قهوه و مدفوع تیره
مصرف دونپزیل همراه با بعضی دارو های خاص بیهوشی، باعث ایجاد عوارض جانبی می شود. قبل از انجام جراحی و یا پروژه دندانپزشکی به پزشک یا دندانپزشک خود اطلاع دهید که این دارو را مصرف می کنید.
تداخلات دارویی دونپزیل
قرص خوراکی دونپزیل ممکن است با دارو های دیگر، ویتامین ها و محصولات گیاهی که مصرف می کنید تداخل داشته باشد. (تداخل زمانی رخ می دهد که یک ماده کارکرد دارو را تغییر می دهد و از عملکرد صحیح دارو جلوگیری کند)
برای جلوگیری از تداخل دارویی، پزشک باید تمام دارو های مصرفی شما را به دقت مدیریت کند. تمام دارو ها، ویتامین ها و محصولات گیاهی که مصرف می کنید را به پزشک خود اطلاع دهید. برای اطلاع از تداخلات دارویی با پزشک یا داروساز صحبت کنید.
نمونه های تداخلات دارویی دونپزیل در زیر بیان شده است:
دارو های بیهوشی
این دارو ها و دونپزیل با روش یکسانی کار می کنند و مصرف همزمان آن ها باعث افزایش عوارض جانبی می شود. قبل از انجام جراحی و پروسه دندانپزشکی به پزشک خود اطلاع دهید که این دارو را مصرف می کنید. نمونه ها این دارو عبارت است از:
- سوکسینیل کولین
دارو های ضد قارچ
مصرف کتوکونازول همراه با دونپزیل می تواند باعث افزایش سطح دونپزیل در بدن شود.
دارو های ضد هیستامین
این دارو ها و دونپزیل به روش مخالف عمل می کنند و این امر باعث کاهش اثر دونپزیل می شود و یا باعث افزایش عوارض جانبی آن می شود. این دارو ها عبارتند از:
- آمی تریپتیلین
- دسیپرامین
- دوکسپین
- نورتریپتیلین
دارو های قلبی
مصرف این دارو ها همراه با دونپزیل می تواند باعث افزایش سطح دونپزیل در بدن و افزایش عوارض جانبی شود. این دارو ها عبارتند از:
- گوانیدین
دارو های درمان مثانه پر کار
این دارو ها و دونپزیل به روش مخالف عمل می کنند و این امر باعث کاهش اثر دونپزیل می شود و یا باعث افزایش عوارض جانبی آن می شود. این دارو ها عبارتند از:
- داریفناسین
- اوکسی بوتینین
- تولترودین
- تروسپیوم
استروئید ها
مصرف همزمان دونپزیل و بعضی دارو های استروئید خاص باعث کاهش اثر دونپزیل می شود و باعث می شود دارو به درستی در درمان زوال عقل عمل نکند. این دارو ها عبارتند از:
- دگزامتازون
دارو های درمان بیماری های معده
این دارو ها و دونپزیل به روش مخالف عمل می کنند و این امر باعث کاهش اثر دونپزیل می شود و یا باعث افزایش عوارض جانبی آن می شود. این دارو ها عبارتند از:
- دیسیکلومین
- هیوسیامین
- لوپرامید
دارو های درمان سل
مصرف همزمان دونپزیل و بعضی دارو های سل خاص باعث کاهش اثر دونپزیل می شود و باعث می شود دارو به درستی در درمان زوال عقل عمل نکند. این دارو ها عبارتند از:
- ریفامپین
دارو های درمان احتباس ادراری
این دارو ها و دونپزیل با روش یکسانی کار می کنند و مصرف همزمان آن ها باعث افزایش عوارض جانبی می شود. این دارو ها عبارتند از:
- بوتانکول
هشدار های دونپزیل
هشدار کاهش ضربان قلب: دونپزیل باعث کاهش ضربان قلب و از هوش رفتن می شود. در صورت رخ داد سریعا به پزشک خود اطلاع دهید. اگر مشکلات قلبی قبلی داشته باشید ریسک این عارضه در شما بیشتر است.
هشدار خونریزی یا زخم معده: دونپزیل می تواند اسید معده را افزایش دهد که احتمال خونریزی یا زخم معده را افزایش می دهد. این ریسک در افرادی که سابقه زخم معده، مصرف آسپیرین یا سایر دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) را دارند، بیشتر است. اگر سابقه زخم معده یا مشکلات دیگر معده دارید، یا اگر سابقه مصرف آسپرین یا سایر NSAID ها را دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
هشدار آلرژی: دونپزیل می تواند یک واکنش آلرژیک شدید ایجاد کند. علائم آن عبارتند از:
- مشکل در تنفس یا بلع
- ورم صورت، لب ها، گلو یا زبان
اگر این علائم را داشتید با اورژانس تماس بگیرید.
اگر به این دارو حساسیت دارید از آن استفاده نکنید زیرا مصرف مجدد آن می تواند کشنده باشد.
هشدار برای افراد دارای شرایط خاص پزشکی
برای افراد دارای مشکلات قلبی: اگر سابقه مشکلات قلبی مانند افزایش یا کاهش ضربان قلب یا ضربان قلب نامنظم دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. در طی مصرف این دارو در معرض خطر کاهش ضربان قلب و از هوش رفتن قرار دارید.
برای مبتلایان به زخم یا خونریزی معده: اگر سابقه مشکلات معده، زخم یا خونریزی دارید، با پزشک خود مشورت کنید. دونپزیل ممکن است میزان اسید معده را افزایش دهد و ممکن است شما را در معرض خطر زخم معده یا خونریزی های دیگر قرار دهد.
برای مبتلایان به مشکلات ریه: در صورت ابتلا به آسم یا سایر بیماری های ریوی با پزشک خود مشورت کنید زیرا دونپزیل ممکن است این شرایط را بدتر کند. بنابراین باید با احتیاط مصرف شود.
برای افرادی که دارای مشکلات مثانه: ممکن است دونپزیل باعث انسداد مثانه شود، و ادرار کردن را مشکل می کند. اگر سابقه مشکلات مثانه دارید، با پزشک خود مشورت کنید.
برای مبتلایان به تشنج یا صرع: ممکن است دونپزیل باعث تشنج شود. در صورت سابقه تشنج به پزشک خود بگویید. بیماری آلزایمر همچنین ممکن است خطر تشنج را افزایش دهد.
برای مبتلایان به مشکلات کبدی: اگر سابقه مشکلات کبدی دارید، با پزشک خود مشورت کنید. اگر کبد به خوبی کار نکند، ممکن است این دارو مدت بیشتری در بدن شما بماند و ریسک عوارض جانبی را افزایش دهد.
برای زنان باردار: این دارو در دسته دارو های گروه C بارداری قرار دارد. مطالعات حیوانی بر روی زنان باردار آسیب به جنین را نشان داده است اما مطالعات کافی انسانی درباره اثر این دارو بر جنین انجام نشده است.
اگر باردار هستید یا برنامه بارداری دارید، به پزشک خود اطلاع دهید. این دارو تنها زمانی استفاده می شود که مزایای آن بیشتر از معایب آن باشد.
اگر در طی مصرف این دارو باردار شدید، به پزشک خود اطلاع دهید.
برای زنان شیرده: مشخص نیست که این دارو می تواند وارد شیر مادر شود یا خیر. اگر وارد شود، عوارض جانبی در نوزاد شیرخوار ایجاد می کند. باید تصمیم بگیرید که شیردهی یا مصرف این دارو را متوقف کنید.
برای سالمندان: با افزایش سن اعضای بدن مانند کلیه و کبد به خوبی گذشته کار نمی کنند و این باعث می شود که دارو به مقدار بیشتری در بدن باقی بماند و این باعث افزایش عوارض جانبی دارو می شود.
برای کودکان: کارآمدی و بی خطری مصرف این دارو در افراد با سن کمتر از ۱۸ سال تایید نشده است.
نحوه مصرف دونپزیل
قرص های خوراکی دونپزیل برای درمان طولانی مدت استفاده می شود و مصرف دارو بر خلاف روش تجویز شده ممکن است خطرات جدی ایجاد کند.
اگر مصرف دارو را متوقف کنید و اصلا از آن استفاده نکنید: اگر دوز دارو را به طور منظم مصرف نکنید و یا آن را قطع کنید، این دارو به درستی در درمان زوال عقل عمل نمی کند و علائم شما را بهبود نمی یابد.
اگر مقدار زیادی دارو مصرف کنید: علائم زیر در شما ایجاد می شود؛
- تهوع شدید
- استفراغ
- افزایش بزاق
- تعریق
- کاهش ضربان قلب
- کاهش فشار خون
- مشکلات تنفسی
- تشنج
- ضعف عضلانی
اگر احساس می کنید مقدار زیادی دارو مصرف کردید با اورژانس تماس بگیرید.
اگر یک دوز را فراموش کردید آن را مصرف نکنید و منتظر زمان مصرف دوز بعدی بمانید. هیچ گاه دو دوز را همزمان مصرف نکنید زیرا باعث عوارض جانبی خطرناک می شود.
ملاحظات مهم دونپزیل
نکات زیر را به خاطر داشته باشید:
- می توانید این دارو را با یا بدون غذا مصرف کنید
- این دارو را هر شب قبل از رفتن به تخت خواب استفاده کنید.
- قرص ۲۳ میلی گرمی این دارو را نشکنید، نبرید، له نکنید و نجوید
- دارو را در دما بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد نگهداری کنید.
- دارو را به دور از رطوبت نگهداری کنید
- دارو را همیشه همراه خود و در کیف در دسترس داشته باشید
- اشعه X در فرودگاه به داروی شما آسیب نمی رساند. نگران آن نباشید
- همیشه ظرف اصلی دارو که برچسب تجویز دارد را همراه خود داشته باشید
- از نگهداری دارو در ماشین، هنگامی که هوا بسیار گرم یا بسیار سرد است اجتناب کنید
اگر قرص های خوراکی تجزیه شونده این دارو را مصرف می کنید، قرص ها را به طور کامل نبلعید. بگذارید بر روی زبان شما حل شود. پس از آن آب بنوشید تا مطمئن شوید که دوز کامل دارو را مصرف کرده اید.
قبل از شروع و در حین درمان با دونپزیل، پزشک ممکن است موارد زیر را در شما بررسی کند:
زخم یا خونریزی معده: این دارو می تواند اسید معده را افزایش دهد و این باعث افزایش خطر زخم و خونریزی معده می شود. علائم زیر را در نظر بگیرید:
- سوزش سر دل
- درد معده که از بین نمی رود
- تهوع یا استفراغ
- خون در استفراغ یا استفراغ به رنگ تیره که مانند دانه قهوه است
- حرکات روده ای و مدفوع تیره
منبع : healthline.com | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی