همه چیز درباره التهاب و عفونت مثانه یا سیستیت ؛ علائم، علل و درمان | کافه پزشکی

سیستیت اصطلاح پزشکی برای التهاب مثانه است. بیشتر اوقات، این التهاب ناشی از عفونت باکتریایی است و به آن عفونت ادراری (UTI) گفته می شود. عفونت مثانه می تواند دردناک و آزار دهنده باشد و در صورت شیوع عفونت کلیه ها، می تواند به یک مشکل جدی سلامتی تبدیل شود.

به طور معمول، سیستیت ممکن است در نتیجه واکنش به برخی داروها، پرتو درمانی یا تحریک کننده های احتمالی مانند اسپری بهداشتی زنانه یا استفاده طولانی مدت از سوند ایجاد شود. همراه کافه پزشکی باشید

علائم سیستیت

علائم التهاب مثانه اغلب شامل موارد زیر است:

• احساس فشار مداوم برای ادرار کردن
• احساس سوزش هنگام ادرار
• تکرر ادرار
• خون در ادرار (هماچوری)
• بوی بد ادرار
• درد لگن
• احساس فشار در پایین شکم
• تب درجه پایین

در کودکان خردسال، ادرار تصادفی در روز نیز می تواند نشانه عفونت مجاری ادراری (UTI) باشد. ادرار شبانه به خودی خود با UTI همراه نیست.

علل سیستیت

دستگاه ادراری شما شامل کلیه ها، حالب ها، مثانه و مجرای ادرار شما است. همه این بخش ها در دفع مواد زائد بدن شما نقش دارند. کلیه های شما – یک جفت ارگان لوبیایی شکل در قسمت پشت شکم – مواد زائد موجود در خون شما را فیلتر کرده و غلظت بسیاری از مواد را تنظیم می کند. لوله هایی که حالب نامیده می شوند، ادرار را از کلیه های شما به مثانه منتقل می کنند؛ جایی که در آن ذخیره می شود تا زمانی که از بدن خارج شود.

عفونت باکتریایی

UTI معمولاً هنگامی رخ می دهد که باکتری های خارج از بدن از طریق مجرای ادراری وارد حالب شده و شروع به تکثیر کنند. بیشتر موارد سیستیت ناشی از نوعی باکتری به نام اشرشیا کلای (E. coli) است.

عفونت های باکتریایی مثانه ممکن است در نتیجه رابطه جنسی رخ دهد اما حتی دختران و زنان غیرفعال از نظر جنسی نیز مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند زیرا ناحیه دستگاه تناسلی زنان غالبا دارای باکتری هایی است که می تواند باعث سیستیت شود.

سیستیت غیر عفونی

اگرچه عفونت های باکتریایی شایع ترین علت التهاب مثانه هستند اما تعدادی از عوامل غیر عفونی نیز ممکن است باعث التهاب شوند. برخی از نمونه ها عبارتند از:

سیستیت بینابینی: علت این التهاب مزمن که به آن سندرم مثانه دردناک نیز گفته می شود نامشخص است. بیشتر موارد در زنان تشخیص داده می شود. البته تشخیص و درمان این بیماری دشوار است.

سیستیت ناشی از دارو: برخی از داروهای خاص، به ویژه داروهای شیمی درمانی سیکلوفسفامید و ایفوسفامید، می توانند باعث التهاب مثانه شوند زیرا اجزای شکسته شده دارو ها از طریق ادرار خارج می شوند.

سیستیت ناشی از پرتو درمانی: پرتودرمانی ناحیه لگن می تواند باعث ایجاد تغییرات التهابی در بافت مثانه شود.

سیستیت ناشی از جسم خارجی: استفاده طولانی مدت از سوند می تواند شما را در معرض عفونت های باکتریایی و آسیب بافتی قرار دهد که هر دو می توانند باعث التهاب شوند.

سیستیت شیمیایی: برخی از افراد ممکن است نسبت به مواد شیمیایی موجود در برخی محصولات مانند اسپری های بهداشتی زنانه یا ژل های اسپرم کش حساس باشند و ممکن است یک واکنش آلرژیک در مثانه ایجاد کرده و باعث التهاب شود.

سیستیت همراه با سایر شرایط: سیستیت ممکن است گاهی به عنوان عارضه بیماری های دیگر مانند دیابت، سنگ کلیه، بزرگ شدن پروستات یا نخاع ایجاد شود.

عوامل خطر ابتلا به سیستیت

برخی از افراد نسبت به دیگران احتمال ابتلا به عفونت مثانه یا عفونت های مکرر مجاری ادراری را دارند. زنان یکی از این گروه ها هستند. دلیل اصلی آناتومی جسمی آنها است. زنان دارای مجرای ادرار کوتاه تری هستند؛ بنابراین باکتری ها مسافت کمتری را طی می کنند تا به مثانه برسند.

زنان در معرض خطر بالای UTI، شامل کسانی هستند که:

از نظر جنسی فعال هستند: مقاربت جنسی می تواند منجر به هل دادن باکتری ها به سمت مجرای ادراری شود.

از انواع خاصی از روش های پیشگیری از بارداری استفاده می کنند: زنانی که از دیافراگم استفاده می کنند بیشتر در معرض خطر UTI قرار دارند. دیافراگم هایی که حاوی مواد اسپرم کش هستند، خطر را بیشتر می کند.

باردار هستند: تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است خطر عفونت مثانه را افزایش دهد.

یائسگی را تجربه می کنند: سطح تغییر یافته هورمون در زنان یائسه اغلب با UTI همراه است.

سایر عوامل خطر در زنان و مردان شامل موارد زیر است:

مسدود شدن جریان ادرار: این امر می تواند در شرایطی مانند وجود سنگ در مثانه یا بزرگ شدن پروستات در مردان رخ دهد.

تغییرات در سیستم ایمنی بدن: می تواند با شرایط خاصی مانند دیابت، HIV و درمان سرطان اتفاق بیفتد. سیستم ایمنی بدن ضعیف، خطر ابتلا به عفونت های باکتریایی و در بعضی موارد التهاب مثانه را افزایش می دهد.

استفاده طولانی مدت از کاتتر مثانه: این لوله ها ممکن است در افراد مبتلا به بیماری های مزمن یا در افراد مسن مورد نیاز باشد. مصرف طولانی مدت می تواند منجر به افزایش آسیب پذیری در برابر عفونت های باکتریایی و همچنین آسیب بافت مثانه شود.

عوارض سیستیت

در صورت درمان سریع و صحیح، عفونت مثانه به ندرت منجر به ایجاد عوارض می شود اما بدون درمان مناسب، آنها می توانند جدی تر شوند. عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشند:

عفونت کلیه: عفونت مثانه درمان نشده می تواند منجر به عفونت کلیه شود که به آن پیلونفریت نیز گفته می شود. عفونت کلیه ممکن است به طور کلی به کلیه های شما آسیب برساند.

کودکان خردسال و افرا مسن بیشترین خطر آسیب کلیوی را در اثر عفونت مثانه دارند زیرا علائم آنها غالباً با شرایط دیگر اشتباه گرفته می شوند.

خون در ادرار: هماچوری با سیستیت معمولی و باکتریایی نادر است اما بیشتر با شیمی درمانی یا نوع ناشی از پرتو درمانی شایع است.

جلوگیری از ابتلا به التهاب و عفونت مثانه

آب زغال اخته یا قرص های حاوی پروآنتوسیانیدین اغلب برای کاهش خطر عفونت مثانه برای برخی از خانم ها توصیه می شود. با این حال، مطالعات اخیر حاکی از آن است که کمتر از آنچه قبلاً تصور می شد مؤثر هستند. برخی مطالعات محدود فواید کمی را نشان دادند اما مطالعات وسیع تر، اثر بخشی کمتری نشان داده اند.

اگر وارفارین مصرف می کنید، از مصرف آب زغال اخته خودداری کنید. فعل و انفعالات احتمالی بین آب زغال اخته و وارفارین می تواند منجر به خونریزی شود.

پزشکان گاهی موارد زیر را برای عفونت های مکرر مثانه توصیه می کنند:

مقدار زیادی مایعات به خصوص آب بنوشید: نوشیدن مایعات زیاد به ویژه در نوع های وابسته به شیمی درمانی یا پرتو درمانی بسیار مهم است.

ادرار خود را به محض احساس نیاز دفع کنید: اگر احساس نیاز به ادرار دارید، دستشویی رفتن را به تعویق نیاندازید.

بعد از مدفوع، ناحیه را از جلو به عقب پاک کنید: این امر مانع از انتشار باکتری های ناحیه مقعد به واژن و مجاری ادراری می شود.

به آرامی پوست اطراف واژن و مقعد را بشویید: این کار را به طور روزانه انجام دهید اما از صابون های زبر استفاده نکنید. پوست لطیف اطراف این مناطق می تواند تحریک شود.

مثانه خود را در اسرع وقت پس از مقاربت خالی کنید: برای کمک به خالی کردن مثانه از باکتری ها، یک لیوان کامل آب بنوشید.

از اسپری های دئودورانت یا محصولات زنانه در ناحیه تناسلی استفاده نکنید: این محصولات می توانند مجرای ادرار و مثانه را تحریک کنند.

تشخیص التهاب و عفونت مثانه

اگر علائم سیستیت را دارید، در اسرع وقت با پزشک خود مشورت کنید. علاوه بر بحث در مورد علائم و سابقه پزشکی، پزشک ممکن است آزمایش های خاصی از جمله موارد زیر را درخواست کند:

آنالیز ادرار: در صورت شک به عفونت مثانه، پزشک ممکن است از شما نمونه ادرار بخواهد تا وجود باکتری، خون یا چرک در ادرار شما بررسی شود. در این صورت، او ممکن است کشت ادرار را درخواست کند.

سیستوسکوپی: در طی این آزمایش، پزشک شما سیستوسکوپ – یک لوله نازک همراه با نور و دوربین – را از طریق مجرای ادراری به مثانه شما وارد می کند تا دستگاه ادراری را برای علائم بیماری بررسی کند.

با استفاده از سیستوسکوپ، پزشک همچنین می تواند یک نمونه کوچک از بافت (بیوپسی) را برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه بفرستید اما اگر اولین باری است که علائم سیستیت دارید، این آزمایش به احتمال زیاد لازم نخواهد بود.

تست تصویربرداری: معمولاً لازم نیست اما در برخی موارد – به ویژه هنگامی که هیچ مدرکی از عفونت یافت نشد – تصویربرداری ممکن است مفید باشد. به عنوان مثال اشعه ایکس یا سونوگرافی ممکن است به پزشک شما کمک کند علل احتمالی التهاب مثانه مانند تومور یا ناهنجاری ساختاری را کشف کند.

درمان سیستیت

التهاب ناشی از عفونت باکتریایی به طور کلی با آنتی بیوتیک ها درمان می شود. درمان نوع غیر عفونی بستگی به علت اصلی دارد.

درمان سیستیت باکتریایی

آنتی بیوتیک ها اولین خط درمانی برای التهاب ناشی از باکتری ها هستند. اینکه کدام داروها و اینکه چه مقدار استفاده شوند به سلامت کلی شما و نوع باکتری های موجود در ادرار شما بستگی دارد.

عفونت بار اول: بسته به شدت عفونت، به مدت سه روز تا یک هفته نیاز به مصرف آنتی بیوتیک دارید.

مهم نیست که طول مدت درمان چقدر است؛ تمام آنتی بیوتیک های تجویز شده توسط پزشک را به طور کامل مصرف کنید تا اطمینان حاصل شود که عفونت به کلی از بین رفته است.

عفونت مکرر: اگر مکرر به این عفونت مبتلا می شوید، ممکن است پزشک دوره طولانی تر آنتی بیوتیکی را توصیه کند یا شما را به پزشک متخصص در زمینه اختلالات دستگاه ادراری (اورولوژیست یا نفرولوژیست) ارجاع دهد. برای بعضی از خانم ها، مصرف یک دوز آنتی بیوتیک بعد از مقاربت جنسی ممکن است مفید باشد.

عفونت بیمارستانی: عفونت های بیمارستانی می توانند برای درمان مشکل باشند زیرا باکتری های موجود در بیمارستان ها معمولاً در برابر انواع متداول آنتی بیوتیک هایی که برای درمان عفونت های مثانه مصرف می شوند مقاوم هستند. به همین دلیل ممکن است به انواع مختلف آنتی بیوتیک و روش های مختلف درمانی نیاز باشد.

زنان یائسه ممکن است مستعد ابتلا به التهاب و عفونت مثانه باشند. به عنوان بخشی از درمان، ممکن است پزشک کرم استروژن موضعی را توصیه کند.

درمان سیستیت بینابینی

در این نوع علت التهاب نامشخص است؛ بنابراین هیچ درمان واحدی وجود ندارد که برای هر مورد بهتر باشد. روش های درمانی مورد استفاده عبارتند از:

• داروهایی که به صورت خوراکی یابه صورت تزریق مستقیم داخل مثانه مصرف می شوند
• روش هایی که مثانه را برای بهبود علائم دستکاری می کند مانند جراحی
• تحریک عصب که از پالس های الکتریکی خفیف برای تسکین درد لگن استفاده می کند و در برخی موارد، تکرر ادرار را کاهش می دهد

درمان اشکال دیگر سیستیت غیر عفونی

اگر نسبت به مواد شیمیایی خاص در محصولاتی مانند اسپرم کش ها حساسیت دارید، اجتناب از این محصولات ممکن است به سهولت در علائم و جلوگیری از دوره های بعدی سیستیت کمک کند.

درمان التهابی که ناشی از شیمی درمانی یا پرتو درمانی است بر مدیریت درد و هیدراتاسیون برای شستشوی محرک های مثانه تمرکز دارد.

منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی