اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون فقرات + ویدیوی آموزشی | کافه پزشکی

اسکولیوز برگشت پذیر Reversible scoliosis

در این نوع ستون فقرات هنوز خاصیت انعطاف پذیری خود را حفظ کرده است. گر چه وقتی بیمار می ایستد دچار اسکولیوز میشود ولی وقتی به جلو خم میشود و یا دراز میکشد این انحراف جانبی برطرف میشود. این نوع  ممکن است به علل زیر ایجاد شود

• بد ایستادن

اسکولیوز برگشت ناپذیر Irreversible scoliosis

در این نوع اسکولیوز ستون فقرات خاصیت انعطاف پذیری خود را از دست داده است و بیمار هر وضعیتی که به خود بگیرد انحراف جانبی ستون مهره از بین نمیرود. این نوع اسکولیوز ممکن است به علل زیر ایجاد شود

• اسکولیوز هایی که بر اثر مشکلات استخوانی و تغییر شکل مهره بوجود میایند مانند اسکولیوز مادرزادی و اسکولیوز بدنبال شکستگی مهره یا تغییر شکل مهره بدنبال نرمی یاپوکی استخوان

• اسکولیوز هایی که بدنبال مشکلات عصبی بوجود میایند مانند اسکولیوز بدنبال ابتلا به فلج اطفال یا فلج مغزی

• اسکولیوز بدنبال بیماری های عضلانی مانند دیستروفی های عضلانی

• اسکولیوز بدنبال بیماری های مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا یا نوروفیبروماتوز

• اسکولیوز هایی که هیچ علت خاصی برای آنها پیدا نمیشود که به آنها اسکولیوز ایدیوپاتیک Idiopathic scoliosis میگویند. شایعترین نوع اسکولیوز همین نوع ایدیوپاتیک است

علائم اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره

 مهمترین دلیل مراجعه بیماران به پزشک ارتوپد شکل تغییر یافته تنه است. نامتقارن شدن ستون فقرات، برجسته شدن یک طرف دنده ها و قفسه سینه، بالا بودن یک شانه نسبت به طرف مقابل از جمله این تغییر شکل هاست.

 این بیماری بندرت میتواند موجب درد، اختلال عصبی یا تنفسی شود. تشخیص و بررسی اندازه انحراف جانبی ستون مهره با انجام رادیوگرافی ساده امکانپذیر است. در بسیاری از کشورها بچه ها در دوران مدرسه تحت بررسی های غربال گری قرار میگیرند و در صورت شک به وجود اسکولیوز فرد به متخصص ارتوپدی ارجاع داده میشود تا وجود یا عدم وجود آنرا بررسی کند.

تصمیم گیری درمانی در 

  ◄  وقتی که شدت انحراف ستون مهره زیر ۲۰ درجه است یا سن بچه نزدیک سن بلوغ است پزشک ارتوپد معمولاً فقط بیمار را تحت نظر گرفته و درمانی انجام نمیدهد. در این موارد پزشک معالج هر ۶-۳ ماه از بیمار عکسبرداری کرده و شدت قوس را اندازه گیری میکند تا اگر قوس شدیدتر شد درمان مناسب را انجام دهد.

  ◄  اگر شدت قوس ستون مهره بین ۴۵-۲۵ درجه باشد و بچه هنوز در حال رشد باشد پزشک ارتوپد معمولاً از بریس استفاده میکند. هدف از استفاده از بریس در این وارد اینست که تا کامل شدن بلوغ فرد از بیشتر شدن شدت قوس جانبی ممانعت به عمل آید.
 بریس ها وسایلی هستند که به دور کمر و تنه بسته میشوند. گاهی در بیمارانی که سن کمی دارند ممکن است پزشک معالج تصمیم بگیرد موقتا از بریس استفاده کند تا وقتی سن وی کمی بیشتر شد عمل جراحی را انجام دهد. معمول ترین بریسی که در درمان اسکولیوز بکار میرود بریس میلواکی است که از ناحیه لگن تا گردن فرد را میگیرد و از کنار هم به قفسه سینه فشار میاورد تا انحراف جانبی را اصلاح کند. این بریس بای تا پایان بلوغ پوشیده شود و در آن زمان در یک بازه زمانی ۱۲-۶ ماه کم کم کنار گذاشته شود.

  ◄  اگر شدت قوس ستون مهره بیش از ۴۵ درجه باشد و بچه هنوز در حال رشد باشد پزشک معالج ممکن است توصیه به عمل جراحی کند.

  ◄  در قوس های بیش از ۵۵-۵۰ درجه حتی وقتی سن رشد بچه کامل شده است ممکن است عمل جراحی انجام شود. در مواردی هم که علیرغم استفاده از بریس شدت انحراف جانبی ستون مهره همچنان رو به افزایش است هم از عمل جراحی استفاده میشود. مورد دیگری که از عمل جراحی برای درمان اسکولیوز استفاده میشود وقتی است که بدنبال بیماری های عصبی یا عضلانی ایجاد شده باشند. اینها معمولا پیشرونده بوده و به درمان با بریس جواب مناسبی نمیدهند.

عمل جراحی اسکولیوز یا انحراف جانبی ستون مهره

در حین جراحی پزشک ارتوپد با استفاده از وسایل فلزی مخصوصی به شکل پیچ، قلاب، سیم و میله ستون مهره را صاف تر کرده و آنها را در همین حال نگه میدارد. در این اعمال جراحی معمولاً از پیوند استخوان هم استفاده میشود تا مهره ها را در وضعیت اصلاحی جدید به یکدیگر جوش بدهند.. معمولاً در روز دوم بعد از جراحی بیمار میتواند بدون بریس راه برود و بعد از یک هفته از بیمارستان مرخص میشود. بعد از جراحی معمولاً دردی وجود ندارد. بیمار حدوداً بعد از ۹-۶ ماه میتواند به فعالیت های ورزشی برگردد با این حال چون قدرت انعطاف پذیری مهره بعد از جراحی کم میشود بیمار باید از انجام ورزش های شدید مثل ورزش های رزمی خودداری کند.