بیماری تب تیفوئید یا حصبه ؛ علائم، علل و درمان آن | کافه پزشکی
بیماری تب تیفوئید در اثر باکتری سالمونلا تیفی ایجاد می شود. بیماری حصبه در کشورهای صنعتی نادر است؛ با این حال، این بیماری یک تهدید جدی برای سلامتی در کشور های در حال توسعه به ویژه برای کودکان محسوب می شود. تب تیفوئید از طریق غذا و آب آلوده یا از طریق تماس نزدیک با شخصی که آلوده است گسترش می یابد. علائم و نشانه ها معمولاً شامل تب بالا، سردرد، درد شکم و یبوست یا اسهال است.
بیشتر افراد مبتلا به تب تیفوئید طی چند روز از شروع درمان با آنتی بیوتیک احساس بهتری پیدا می کنند؛ اگرچه تعداد کمی از آنها ممکن است در اثر عوارض ناشی از این بیماری، جان خود را از دست بدهند. واکسن هایی برای مقابله با حصبه در دسترس هستند اما آنها تا حدی مؤثر هستند. واکسن ها معمولاً برای افرادی که ممکن است در معرض این بیماری قرار داشته باشند یا در مناطقی که حصبه شایع است حضور دارند، لازم می شود. همراه کافه پزشکی باشید
آنچه در این پست کافه پزشکی خواهید دید
علائم بیماری تب تیفوئید
علائم و نشانه ها به تدریج بروز می کنند و اغلب یک یا سه هفته پس از مواجهه با بیماری ظاهر می شوند.
حالت زودرس بیماری
در هنگام ظاهر شدن علائم و نشانه ها، احتمالا موارد زیر را تجربه خواهید کرد :
- تبی که ابتدا به صورت خفیف شروع می شود و سپس بدتر می شود؛ احتمالا به ۱۰۴٫۹ درجه فارنهایت (۴۰٫۵ درجه سانتیگراد) می رسد
- سردرد
- ضعف و خستگی
- دردهای عضلانی
- تعریق
- سرفه خشک
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن
- درد شکم
- اسهال یا یبوست
- راش
- شکم متورم
حالت دیررس بیماری
در صورت عدم مداوا، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید :
- هذیان بگوئید
- بی حرکت دراز بکشید و چشمان خود را نیمه باز بگذارید در حالی که به نظر می رسد خسته اید (حالت حصبه)
علاوه بر این، عوارض تهدید کننده حیات اغلب در این زمان بروز می کنند.
در برخی افراد، علائم و نشانه ها ممکن است تا دو هفته پس از فروکش تب برطرف شود.
علل بیماری تب تیفوئید
تب تیفوئید توسط باکتری هایی به نام سالمونلا تیفی ایجاد می شود.
مسیر انتقال مدفوع-دهانی
باکتری هایی که باعث ایجاد حصبه می شوند از طریق غذا یا آب آلوده و گاهی از طریق تماس مستقیم با شخص آلوده پخش می شوند. در کشورهای در حال توسعه که در آن تب حصبه شیوع بالایی دارد، بیشتر موارد ناشی از آب آشامیدنی آلوده و بهداشت نامناسب است. اکثر مردم کشورهای صنعتی در هنگام مسافرت به کشور های در حال توسعه، باکتری های حصبه را دریافت می کنند و از طریق راه مدفوع – دهانی آن را به دیگران منتقل می کنند.
این بدان معنی است که سالمونلا تیفی در مدفوع و گاهی در ادرار افراد آلوده وجود دارد. اگر غذایی بخورید که توسط شخص مبتلا به حصبه استفاده شده در حالی که شخص مبتلا بعد از استفاده از توالت، دست خود را به خوبی نشسته است می توانید به این عفونت مبتلا شوید. همچنین با نوشیدن آب آلوده به باکتری ها می توانید آلوده شوید.
حامل های تیفوئید
حتی پس از درمان با آنتی بیوتیک ها، تعداد کمی از افراد همچنان برای سال ها باکتری های موجود در مجاری روده یا کیسه صفرا را در خود نگه می دارند. این افراد تحت عنوان حامل مزمن تیفوئید، باکتری ها را در مدفوع خود دارند و قادر به آلوده کردن دیگران هستند اگرچه دیگر علامتی از این بیماری ندارند.
عوامل خطر ابتلا به تب تیفوئید
تب تیفوئید همچنان یک تهدید جدی در سراسر جهان – به ویژه در کشور های در حال توسعه – شناخته می شود. سالانه حدود ۲۶ میلیون نفر یا بیشتر را تحت تأثیر قرار می دهد. این بیماری در هند، آسیای جنوب شرقی، آفریقا، آمریکای جنوبی و بسیاری مناطق دیگر شیوع دارد.
در سراسر جهان، کودکان در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند؛ اگرچه آنها معمولاً نسبت به بزرگسالان علائم خفیف تری دارند.
موارد زیر، ریسک دریافت این بیماری را افزایش می دهد :
- مسافرت به مناطقی که حصبه رایج است
- کار کردن به عنوان میکروبیولوژیست بالینی در زمینه باکتری های سالمونلا تیفی
- تماس نزدیک با کسی که آلوده است یا اخیرا به تب حصبه آلوده شده بود
- نوشیدن آب آلوده به فاضلاب حاوی سالمونلا تیفی
عوارض بیماری تب تیفوئید
سوراخ شدن یا خونریزی روده
جدی ترین عارضه حصبه شامل خونریزی یا سوراخ شدن روده است که در هفته سوم بیماری بروز کند. سوراخ شدن روده هنگامی رخ می دهد که در روده کوچک یا روده بزرگ شما حفره ای ایجاد شده و باعث نشت محتویات روده به حفره شکم و ایجاد علائمی مانند درد شدید شکم، حالت تهوع، استفراغ و سپسیس شود. این عارضه تهدید کننده حیات نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
عوارض دیگر
سایر عوارض احتمالی عبارتند از :
- میوکاردیت
- اندوکاردیت
- ذات الریه
- التهاب پانکراس
- عفونت کلیه یا مثانه
- مننژیت
- مشکلات روانپزشکی مانند هذیان و توهم
جلوگیری از ابتلا به بیماری تب تیفوئید
در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، ممکن است دسترسی به اهداف بهداشت عمومی – آب آشامیدنی سالم، بهبود بهداشت و مراقبت های پزشکی کافی – که می توانند به پیشگیری و کنترل حصبه کمک کنند مشکل باشد. به همین دلیل، برخی از کارشناسان معتقدند که واکسیناسیون جمعیت پرخطر بهترین روش برای کنترل حصبه است.
اگر در این کشور ها زندگی می کنید یا در حال مسافرت به مناطقی هستید که خطر ابتلا به حصبه در آنها زیاد است، واکسن توصیه می شود.
واکسیناسیون تب تیفوئید یا حصبه
دو واکسن در دسترس هستند.
- حداقل یک هفته قبل از سفر، یک دوز واحد تزریق می شود.
- به صورت خوراکی در چهار کپسول که یک روز در میان باید مصرف شود
هیچ یک از واکسن ها صددرصد مؤثر نیستند و هر دو نیاز به ایمن سازی مکرر دارند زیرا اثر واکسن با گذشت زمان کاهش می یابد.
از آنجا که واکسن محافظت کاملی نخواهد داشت هنگام مسافرت به مناطق پرخطر، این دستورالعمل ها را دنبال کنید :
دستان خود را مرتب بشویید : شستشوی مکرر با آب گرم و صابون بهترین روش برای کنترل عفونت است. قبل از مصرف یا تهیه غذا و بعد از استفاده از توالت دست خود را بشویید. برای مواقعی که آب در دسترس نیست، از ضد عفونی کننده مبتنی بر الکل استفاده کنید.
از نوشیدن آب تصفیه نشده خودداری کنید : آب آشامیدنی آلوده، مشکلی خاص در مناطقی است که حصبه شیوع دارد. به همین دلیل، فقط آب معدنی یا نوشیدنی های گازدار بطری یا قوطی دار بنوشید. از آب بطری برای مسواک زدن استفاده کنید و سعی کنید آب را در حمام بلع نکنید.
از مصرف میوه و سبزیجات خام خودداری کنید : از آنجا که ممکن است فرآورده های خام در آب ناامن شسته شده باشند، از مصرف میوه و سبزیجاتی که نمی توانید پوست آنها را بکنید به خصوص کاهو خودداری کنید.
غذاهای گرم را انتخاب کنید : از مصرف غذاهایی که در دمای اتاق ذخیره شده یا سرو می شود خودداری کنید. بخارپز کردن غذاها بهترین انتخاب است. اگرچه هیچ تضمینی وجود ندارد که وعده های غذایی ارائه شده در بهترین رستوران ها هم بی خطر باشد اما بهتر است از فروشندگان خیابانی خرید نکنید.
تشخیص بیماری تب تیفوئید
تاریخچه پزشکی و مسافرت
پزشک شما به احتمال زیاد براساس علائم و سابقه پزشکی و سفر شما به مناطق دیگر، به حصبه شک می کند اما تشخیص معمولاً با شناسایی سالمونلا تیفی در کشت خون یا سایر مایعات یا بافت های بدن شما تأیید می شود.
کشت مایع یا بافت بدن
برای کشت، یک نمونه کوچک از خون، مدفوع، ادرار یا مغز استخوان شما روی یک وسیله مخصوص قرار می گیرد و زمینه رشد باکتری ها را فراهم می کند. این نمونه برای وجود باکتری های حصبه تحت میکروسکوپ بررسی می شود. کشت مغز استخوان اغلب حساس ترین آزمایش برای Salmonella typhi است.
اگرچه انجام کشت، تست اصلی برای تشخیص است اما در بعضی موارد ممکن است آزمایش دیگری برای تأیید عفونت حصبه انجام شود مانند آزمایش تشخیص آنتی بادی های سالمونلا تیفی در خون شما یا آزمایشی که وجود DNA باکتری حصبه را در خون شما بررسی می کند.
درمان بیماری تب تیفوئید
درمان آنتی بیوتیکی تنها درمان مؤثر برای حصبه است.
آنتی بیوتیک های معمول برای درمان حصبه
آنتی بیوتیک هایی که معمولاً تجویز می شوند شامل موارد زیر هستند :
سیپروفلوکساسین : پزشکان اغلب این دارو را برای بزرگسالان غیر باردار تجویز می کنند. ممکن است از داروی مشابه دیگری به نام افلوکساسین نیز استفاده شود. متأسفانه، بسیاری از باکتری های سالمونلا تیفی، دیگر به این آنتی بیوتیک حساس نیستند خصوصاً سویه های به دست آمده در جنوب شرقی آسیا.
آزیترومایسین : در صورتی که فرد قادر به مصرف سیپروفلوکساسین نباشد یا باکتری در مقابل سیپروفلوکساسین مقاوم باشد، این دارو استفاده می شود.
سفتریاکسون : این آنتی بیوتیک تزریقی جایگزینی برای عفونت های پیچیده تر یا جدی تر و برای افرادی است که ممکن است با سیپروفلوکساسین درمان نشوند.
این داروها می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند و مصرف طولانی مدت می تواند منجر به ایجاد سویه های مقاوم به آنتی بیوتیک شود.
مشکلات مقاومت در برابر آنتی بیوتیک ها
در گذشته، داروی مورد نظر برای درمان حصبه شامل کلرامفنیکل بود. پزشکان به دلیل عوارض جانبی بیشتر، عود بیشتر و مقاومت گسترده باکتری ها، دیگر از آن استفاده نمی کنند.
در سالهای اخیر، سالمونلا تیفی در برابر تری متوپریم-سولفامتوکسازول و آمپی سیلین نیز مقاوم شده اند.
سایر درمان ها
سایر درمان ها شامل موارد زیر است :
نوشیدن مایعات : به جلوگیری از کم آبی بدن که ناشی از تب و اسهال طولانی مدت است کمک می کند. اگر بدن شما به شدت کم آب است، ممکن است نیاز به دریافت مایعات از طریق ورید داشته باشید.
عمل جراحی : اگر روده های شما سوراخ شود، برای ترمیم به عمل جراحی نیاز دارید.
منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی