همه چیز درباره پپتیک اولسر یا زخم گوارشی (Peptic ulcer) | کافه پزشکی

پپتیک اولسر شامل زخم هایی است که در قسمت داخلی معده و قسمت ابتدایی روده باریک شما ایجاد می شود. شایع ترین علامت زخم معده، درد شکم است. زخم گوارشی به دو دسته تقسیم می شود :

زخم معده : در قسمت داخلی معده اتفاق می افتد.

زخم دئودنوم : در قسمت داخلی قسمت ابتدایی روده باریک شما (دئودنوم یا دوازدهه) اتفاق می افتد.

شایع ترین دلایل ایجاد زخم های گوارشی، عفونت با باکتری هلیکوباکتر پیلوری (H. پیلوری) و استفاده طولانی مدت از آسپیرین و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی است. برخلاف تصور عموم، استرس و غذاهای تند باعث ایجاد زخم معده نمی شوند اما آنها می توانند علائم شما را بدتر کنند. همراه کافه پزشکی باشید

علائم پپتیک اولسر

• سوزش و درد معده
• احساس سیری، نفخ یا بالا آمدن غذا
• عدم تحمل مواد غذایی چرب
• سوزش سر دل
• حالت تهوع

شایع ترین علامت زخم گوارشی، درد سوزشی معده است. اسید معده و خالی بودن طولانی مدت معده، درد را بدتر می کنند. این درد اغلب با خوردن غذاهای خاص خنثی کننده اسید معده و یا با استفاده از داروهای کاهنده اسید معده تسکین می یابد اما ممکن است دوباره عود کند. همچنین درد ممکن است بین وعده های غذایی و شب ها بدتر شود.

تقریبا سه چهارم از مبتلایان به زخم معده علامتی ندارند.

در موارد نادر، زخم ممکن است علائم شدیدی ایجاد کند مانند :

• استفراغ ساده یا استفراغ خون آلود که ممکن است قرمز یا سیاه به نظر برسد
• خون تیره در مدفوع
• مشکلات تنفسی
• احساس ضعف
• حالت تهوع
• کاهش وزن غیر قابل توضیح
• تغییر اشتها

علل پپتیک اولسر

زخم های گوارشی هنگامی بروز می کنند که اسید معده، به سطح داخلی معده یا روده آسیب برساند. این امر می تواند منجر به زخم باز دردناک شود که ممکن است خونریزی کند.

دستگاه گوارش شما با یک لایه مخاطی پوشیده شده است که از آسیب بخش های مختلف به وسیله اسید جلوگیری می کند. اگر مقدار اسید افزایش یا میزان مخاط کاهش یابد، زخم می تواند ایجاد شود. علل شایع عبارتند از :

باکتری : باکتری های هلیکوباکتر پیلوری معمولا در لایه مخاطی زندگی می کنند. غالبا باکتری H. pylori مشکلی ایجاد نمی کند اما می تواند باعث التهاب لایه داخلی معده شود و زخم ایجاد کند.

هنوز مشخص نیست که عفونت هلیکوباکتر پیلوری چگونه گسترش می یابد. ممکن است از طریق تماس نزدیک مانند بوسه از شخصی به شخص دیگر منتقل شود. افراد ممکن است از طریق آب و غذای آلوده به H. پیلوری، این باکتری را دریافت کنند.

استفاده منظم از داروهای تسکین دهنده درد : مصرف آسپرین و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، می توانند پوشش داخلی معده و روده باریک شما را تحریک یا ملتهب کنند. این داروها شامل ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم، کتوپروفن و غیره است. استامینوفن شامل آنها نمی شود.

زخم های گوارشی در افراد مسنی که مکررا این داروها را مصرف می کنند، بیشتر دیده می شود.

سایر داروها : مصرف برخی داروهای دیگر به همراه NSAID ها مانند استروئیدها، ضد انعقادها، آسپرین با دوز کم، مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، آلندرونات و ریزدرونات، می تواند احتمال بروز زخم را به شدت افزایش دهد.

عوامل خطر ابتلا به پپتیک اولسر

مصرف NSAID به همراه داشتن موارد زیر، احتمال ابتلا به زخم گوارشی را افزایش می دهد :

• دود : سیگار کشیدن ممکن است خطر ابتلا به زخم معده را در افرادی که به H. پیلوری آلوده هستند افزایش دهد.
• مصرف الکل : الکل می تواند لایه مخاطی معده شما را تحریک کرده و از بین ببرد و میزان اسید معده تولید شده را افزایش دهد.
• استرس کنترل نشده
• غذاهای تند

این عوامل به تنهایی باعث ایجاد زخم نمی شوند اما می توانند باعث بدتر شدن علائم شوند.

عوارض پپتیک اولسر

خونریزی داخلی : خونریزی در صورت خفیف بودن، منجر به کم خونی و در صورت شدید بودن، منجر به افت شدید فشار خون می شود که ممکن است به بستری شدن در بیمارستان یا انتقال خون نیاز داشته باشید. خونریزی شدید ممکن است باعث استفراغ خونین یا مدفوع سیاه شود.

عفونت : زخم های گوارشی می توانند سوراخی را در دیواره معده یا روده باریک شما ایجاد کنند و شما را در معرض پریتونیت قرار دهند.

انسداد : زخم های گوارشی می توانند عبور غذا از طریق دستگاه گوارش را مسدود کنند و باعث شوند تا شما به راحتی سیر شوید یا استفراغ کنید و این نکته از طریق تورم ناشی از التهاب یا زخم باعث کاهش وزن می شود.

جلوگیری از ابتلا به پپتیک اولسر

در صورت پیروی از همان راهکارهای توصیه شده برای درمان زخم ها، احتمال ابتلا به زخم گوارشی را کاهش می دهید.

از خود در برابر عفونت محافظت کنید : مشخص نیست که H. پیلوری چگونه گسترش می یابد اما شواهدی وجود دارد که این باکتری می تواند از شخصی به شخص دیگر از طریق آب و غذای آلوده منتقل شود.

شستن مکرر دستان خود با آب و صابون و همچنین خوردن غذاهایی که کاملا پخته شده اند، می تواند شما را در برابر H. پیلوری محافظت کند.

داروهای تسکین دهنده درد را با احتیاط مصرف کنید : اگر مرتبا از داروهای تسکین دهنده درد استفاده می کنید، برای کاهش خطر ابتلا به مشکلات معده قدم بردارید. به عنوان مثال، داروهای خود را با وعده های غذایی مصرف کنید.

با پزشک خود کار کنید تا کمترین دوز ممکن را که شما با آن تسکین می یابید پیدا کنید. در هنگام مصرف دارو از نوشیدن الکل خودداری کنید زیرا این دو می توانند با هم ترکیب شوند و خطر ناراحتی معده را افزایش دهند.

یک کلاس از NSAID های موسوم به مهار کننده های COX-2 تمایل کمتری برای ایجاد عوارض گوارشی دارند اما ممکن است خطر حمله قلبی را افزایش دهند.

تشخیص پپتیک اولسر

به منظور تشخیص، ممکن است پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی را بررسی کرده و معاینه بدنی انجام دهد. برخی آزمایشات تشخیصی که ممکن است شما به آنها نیاز داشته باشید عبارتند از :

تست های آزمایشگاهی برای H. pylori : پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین وجود باکتری H. پیلوری در بدن شما توصیه کند. او ممکن است در آزمایش خون، آنالیز مدفوع یا تست تنفس به دنبال H پیلوری باشد. تست تنفس دقیق ترین تست است. آزمایش خون به طور کلی نادرست است و نباید به طور معمول از آن استفاده شود.

در تست تنفس، چیزی می نوشید یا می خورید که حاوی کربن رادیواکتیو است. هلیکوباکتر پیلوری، ماده موجود در معده شما را تجزیه می کند. سپس شما درون کیسه ای فوت می کنید که هوا از آن خارج نمی شود. اگر به H پیلوری آلوده شده باشی ، نمونه تنفس شما حاوی کربن رادیواکتیو به شکل دی اکسید کربن است.

اگر قبل از آزمایش H pylori ضد اسید مصرف کرده باشید، حتماً به پزشک اطلاع دهید. بسته به نوع آزمایش استفاده شده، ممکن است شما نیاز به قطع دارو داشته باشید زیرا آنتی اسیدها می توانند منجر به نتایج منفی کاذب شوند.

آندوسکوپی : پزشک شما ممکن است از معیاری برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی (آندوسکوپی) استفاده کند. در طی آندوسکوپی، پزشک لوله توخالی مجهز به یک لنز (آندوسکوپ) را به پایین گلو و داخل مری، معده و روده باریک شما منتقل می کند و به دنبال زخم می گردد.

اگر پزشک زخم را تشخیص دهد، ممکن است نمونه های کوچک بافت (بیوپسی) برای معاینه در آزمایشگاه برداشته شود. بیوپسی نیز می تواند وجود هلیکوباکتر پیلوری را تایید کند.

اگر سن شما بالاست، علائم خونریزی دارید یا اخیرا کاهش وزن یا مشکل در بلع را تجربه کرده اید، پزشک به احتمال زیاد آندوسکوپی را توصیه می کند. اگر آندوسکوپی وجود زخم در دستگاه گوارش شما را تایید کند، باید آندوسکوپی بعدی پس از درمان انجام شود تا بهبود زخم تایید شود، حتی اگر علائم شما بهبود یابند.

تصاویر دستگاه گوارش فوقانی : مجموعه تصویربرداری دستگاه گوارش فوقانی به وسیله اشعه ایکس، تصاویری از مری، معده و روده باریک شما ایجاد می کند. در طول تصویربرداری، مایعی سفید که حاوی باریم است را می بلعید. این مایع دستگاه گوارش شما را پوشانده و باعث مشاهده بهتر زخم می شود.

درمان پپتیک اولسر

درمان زخم گوارشی به علت بستگی دارد. معمولا درمان شامل از بین بردن باکتری H پیلوری و کمک به بهبودی زخم است.

داروها می توانند شامل موارد زیر باشند :

داروهای آنتی بیوتیکی برای از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری : اگر H. پیلوری در دستگاه گوارش شما یافت شود، پزشک ممکن است ترکیبی از آنتی بیوتیک ها را برای از بین بردن باکتری توصیه کند. اینها ممکن است شامل آموکسی سیلین، کلاریترومایسین، مترونیدازول، تینیدازول، تتراسایکلین و لووفلوکساسین باشند.

آنتی بیوتیک های مورد استفاده با توجه به محل زندگی و میزان مقاومت آنتی بیوتیکی مشخص می شوند. به احتمال زیاد به مدت دو هفته باید آنتی بیوتیک مصرف کنید.

داروهایی که باعث توقف تولید اسید می شوند : مهار کننده های پمپ پروتون – که به آن PPI نیز گفته می شود – با مسدود کردن عملکرد بخش هایی از سلول های تولید کننده اسید، اسید معده را کاهش می دهند. این داروها شامل امپرازول، لانسوپرازول، رابپرازول، اسموپرازول و پنتوپرازول است.

استفاده طولانی مدت از مهارکننده های پمپ پروتون، به ویژه در دوزهای بالا، ممکن است خطر شکستگی استخوان های لگن، مچ و ستون فقرات را افزایش دهد. از پزشک خود درباره مصرف مکمل کلسیم که می تواند این خطر را کاهش دهد، سوال کنید.

داروهایی که باعث کاهش تولید اسید می شوند : مسدود کننده های اسید – که به آنها هیستامین (H-2) بلاکر نیز گفته می شود – میزان اسید معده موجود در دستگاه گوارش شما را کاهش می دهد و باعث تسکین دردهای زخم و بهبودی می شود.

هیستامین بلاکر ها شامل داروهای رانیتیدین، فاموتیدین، سایمتیدین و هیداتیدین هستند.

آنتی اسیدهایی که اسید معده را خنثی می کنند : آنتی اسیدها، اسید موجود را خنثی می کنند و می توانند به سرعت درد را تسکین دهند. بسته به دارو، عوارض جانبی شامل یبوست یا اسهال است.

آنتی اسیدها می توانند باعث تسکین علائم شوند اما به طور کلی برای بهبود زخم استفاده نمی شوند.

داروهایی که از پوشش معده و روده باریک شما محافظت می کنند : در بعضی موارد، پزشک ممکن است داروهایی برای محافظت از بافت های معده و روده باریک شما تجویز کند. گزینه ها شامل سوکرالفات و میزوپروستول است.

پیگیری بعد از درمان اولیه

درمان زخم گوارشی اغلب موفقیت آمیز است و منجر به بهبود زخم می شود اما اگر علائم شما شدید باشد یا با وجود درمان، علائم همچنان ادامه داشته باشند، پزشک ممکن است آندوسکوپی را برای رد سایر علل احتمالی علائم توصیه کند.

اگر عارضه ای جدی داشته باشید، ممکن است جراحی گزینه درمانی باشد. با این حال به دلیل داروهای مؤثر موجود در حال حاضر، عمل جراحی بسیار کمتر از قبل انجام می شود.

منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی