اختلال ترومبوسیتوپنی (کاهش تعداد پلاکت) ؛ علائم، علل و درمان | کافه پزشکی
خون از چندین نوع سلول تشکیل شده است. این سلول ها در مایعی به نام پلاسما شناور می شوند. انواع سلول های خونی عبارتند از گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها یا ترومبوسیت ها. هنگامی که پوست شما آسیب می بیند، پلاکت ها تجمع می یابند و برای جلوگیری از خونریزی، تشکیل لخته می دهند. وقتی پلاکت کافی در خون نباشد، بدن نمی تواند تشکیل لخته دهد و خونریزی بند نمی آید. تعداد کم پلاکت موجود در خون را ترومبوسیتوپنی می نامند. بسته به علت اصلی آن، این بیماری می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. همراه کافه پزشکی باشید
علامت اصلی شامل خونریزی شدید است و در صورت عدم درمان، ممکن است کشنده باشد. برخی افراد ممکن است هیچ علامتی را تجربه نکنند.
به طور معمول، تعداد کم پلاکت ها نتیجه یک وضعیت پزشکی مانند سرطان خون یا داروهای خاص است. درمان معمولا وضعیت ایجاد کننده این اختلال را برطرف می کند.
آنچه در این پست کافه پزشکی خواهید دید
علائم ترومبوسیتوپنی
این که شما علائم را تجربه کرده اید یا خیر، به تعداد پلاکت شما بستگی دارد.
موارد خفیف، مانند مواردی که پلاکت کم در اثر بارداری ایجاد می شود، معمولا هیچ علامتی ایجاد نمی کنند. موارد شدید تر ممکن است باعث خونریزی غیرقابل کنترل شوند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.
اگر تعداد پلاکت کم باشد، ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:
- کبودی های قرمز، بنفش یا قهوه ای که به آن پورپورا گفته می شود
- بثورات با نقاط کوچک قرمز یا بنفش به نام پتشی
- خون دماغ شدن
- خونریزی لثه ها
- خونریزی طولانی از زخم
- خونریزی شدید قاعدگی
- خونریزی از روده بزرگ
- خون در مدفوع
- خون در ادرار
در موارد جدی تر، ممکن است خونریزی داخلی داشته باشید. علائم خونریزی داخلی شامل موارد زیر است:
- خون در ادرار
- خون در مدفوع
- استفراغ خونین یا خیلی تیره
در صورت بروز هرگونه علائم خونریزی داخلی، فورا با پزشک خود مشورت کنید.
به ندرت ممکن است این وضعیت منجر به خونریزی در مغز شما شود اما در صورت وقوع، سریعا درمان باید آغاز شود.
علل ترومبوسیتوپنی
دلایل احتمالی تعداد کم پلاکت می تواند شامل موارد زیر باشد:
مشکلات مغز استخوان
مغز استخوان، بافت اسفنجی داخل استخوان است که در آن تمام اجزای خون از جمله پلاکت ها تولید می شوند. اگر مغز استخوان به اندازه کافی پلاکت تولید نکند، تعداد پلاکت کم خواهد شد. دلایل تولید کم پلاکت شامل موارد زیر است:
- کم خونی آپلاستیک
- کمبود ویتامین B-12
- کمبود فولات
- کمبود آهن
- عفونت های ویروسی از جمله HIV ،Epstein-Barr و آبله مرغان
- قرار گرفتن در معرض شیمی درمانی، پرتودرمانی یا مواد شیمیایی سمی
- اختلال الکلیسم
- سیروز کبدی
- سرطان خون
تخریب پلاکت ها
هر پلاکت حدود ۱۰ روز در بدن سالم زندگی می کند. تعداد پایین پلاکت می تواند نتیجه تخریب پلاکت باشد؛ این امر ممکن است به دلیل عوارض داروهای خاص از جمله داروهای ادرارآور و داروهای ضد تشنج باشد. همچنین می تواند نشانه ای از موارد زیر باشد:
- طحال بزرگ شده
- یک اختلال خود ایمنی
- بارداری
- یک عفونت باکتریایی در خون
- پورپورای ایدیوپاتیک ترومبوسیتوپنیک
- پورپورای ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک
- سندرم اورمیک همولیتیک
- انعقاد منتشره داخل عروقی
تشخیص ترومبوسیتوپنی
اگر پزشک مشکوک به تعداد کم پلاکت باشد، ابتدا معاینه فیزیکی را انجام می دهند. در طول معاینه، پزشک بدن شما را از نظر هرگونه کبودی غیرمعمول یا شواهدی از خونریزی مویرگی بررسی می کند.
پزشک ممکن است شکم شما را نیز بررسی کند تا به دنبال بزرگی طحال باشد. همچنین ممکن است از شما سؤال شود که آیا سابقه خانوادگی اختلالات خونریزی را دارید زیرا این نوع از اختلالات در خانواده ها ممکن است رخ دهد.
آزمایش خون
برای تشخیص این وضعیت، پزشک باید آزمایش شمارش کامل سلول های خون را درخواست کند. این آزمایش میزان سلول های موجود در خون را بررسی می کند. اگر تعداد پلاکت شما از حد نرمال پایین باشد، پزشک تشخیص را تایید می کند. تعداد پلاکت نرمال بین ۱۵۰۰۰۰ تا ۴۵۰۰۰۰ در هر میلی لیتر خون است.
پزشک ممکن است بخواهد خون شما را برای آزمایش آنتی بادی های پلاکت آزمایش کند. اینها پروتئین هایی هستند که پلاکت ها را از بین می برند. آنتی بادی های پلاکت می توانند به عنوان یک عارضه جانبی برای داروهای خاص مانند هپارین یا به دلایل نامعلوم تولید شوند.
پزشک شما ممکن است آزمایش لخته شدن خون را نیز درخواست کند که شامل PT و PTT است. مواد شیمیایی خاصی به نمونه خون اضافه می شود تا مشخص شود چه مدت لخته شدن خون شما طول می کشد.
سونوگرافی
اگر پزشک شما به بزرگی طحال مشکوک شده باشد، ممکن است سونوگرافی را درخواست کند. در این تست از امواج صوتی استفاده می شود تا تصویری از طحال شما ایجاد شود. این امر می تواند به پزشک شما کمک کند تا میزان بزرگی طحال شما را بررسی کند.
آسپیراسیون مغز استخوان و بیوپسی
اگر پزشک شما مشکوک باشد که مشکلی در مغز استخوان وجود دارد، ممکن است آسپیراسیون مغز استخوان را درخواست کند. در طی آسپیراسیون، پزشک شما از سوزنی استفاده می کند تا مقدار کمی از مغز استخوان شما را از یکی از استخوان ها خارج کند.
بیوپسی مغز استخوان نیز ممکن است درخواست داده شود. پزشک شما از سوزن برای گرفتن نمونه ای از مغز استخوان شما، معمولا استخوان ران، استفاده می کند. ممکن است همزمان با آسپیراسیون نیز انجام شود.
درمان ترومبوسیتوپنی
درمان تعداد کم پلاکت به علت و شدت شرایط شما بستگی دارد. اگر وضعیت شما خفیف باشد،
پزشک ممکن است به شما توصیه کند که برای جلوگیری از وخیم تر شدن وضعیت خود، اقدامات لازم را انجام دهید. این اقدامات می توانند شامل موارد زیر باشند:
- اجتناب از ورزش های تماسی
- اجتناب از فعالیت هایی که خطر خونریزی یا کبودی زیاد دارند
- محدود کردن مصرف الکل
- متوقف کردن یا تعویض داروهای موثر بر پلاکت ها از جمله آسپرین و ایبوپروفن
اگر وضعیت شدید باشد، ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشید. این امر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- انتقال خون یا پلاکت
- استروئیدها
- گلوبولین ایمنی
- کورتیکواستروئیدها برای جلوگیری از حمله آنتی بادی پلاکت
- داروهایی که سیستم ایمنی بدن شما را سرکوب می کنند
- جراحی برداشتن طحال
همه افراد با تعداد کم پلاکت نیاز به درمان ندارند. برخی از شرایطی که باعث می شود تعداد پلاکت کم باشد در نهایت رفع خواهند شد. تعداد پلاکت ها در این موارد به سطح سالم باز می گردد.
با این حال، موارد شدید ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. بعضی اوقات با درمان علت اصلی، می توان تعداد کم پلاکت را برطرف کرد. پزشک با شما همکاری خواهد کرد تا یک برنامه درمانی جامع ارائه دهد.
منبع : healthline.com | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی