هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) چیست و چه درمانی دارد ؟ | کافه پزشکی
هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) که به آن بزرگ شدن غده پروستات نیز گفته می شود، یک بیماری شایع در مردان مسن است. بزرگ شدن غده پروستات می تواند باعث بروز علائم ناراحت کننده ای مانند مسدود شدن و عدم خروج جریان ادرار شود.
چندین روش درمانی مؤثر برای بزرگ شدن غده پروستات وجود دارد از جمله دارو درمانی، روش های کم تهاجم و در نهایت جراحی. پزشک برای انتخاب بهترین گزینه علائم، اندازه پروستات، سایر شرایط سلامتی و ترجیح شما را در نظر خواهد گرفت. همراه کافه پزشکی باشید
آنچه در این پست کافه پزشکی خواهید دید
علائم هایپرپلازی خوش خیم پروستات
شدت علائم در افرادی که غده پروستات بزرگی دارند متفاوت است اما علائم به تدریج با گذشت زمان بدتر می شوند. علائم و نشانه های عمومی BPH شامل موارد زیر است :
- نیاز مکرر یا فوری به ادرار کردن
- افزایش دفعات ادرار در شب
- مشکل در خروج ادرار
- جریان نامتناوب ادرار
- عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه
علائم با شیوع کمتر شامل موارد زیر است:
- عفونت مجاری ادراری
- عدم توانایی در ادرار کردن
- خون در ادرار (هماچوری)
اندازه پروستات لزوماً شدت علائم شما را تعیین نمی کند. برخی از مردان که پروستات نیمه بزرگ شده دارند می توانند علائم قابل توجهی داشته باشند در حالی که سایر مردان با پروستات بسیار بزرگ فقط می توانند علائم جزئی ادراری داشته باشند.
سایر علل احتمالی برای علائم ادراری
شرایطی که می تواند منجر به علائمی مشابه موارد ایجاد شده در پروستات بزرگ شده شود عبارتند از :
- عفونت مجاری ادراری
- التهاب پروستات (پروستاتیت)
- تنگی پیشابراه
- جای زخم در گردن مثانه در نتیجه جراحی قبلی
- سنگ مثانه یا کلیه
- مشکلات اعصاب مثانه
- سرطان پروستات یا مثانه
علل هایپرپلازی خوش خیم پروستات
غده پروستات در زیر مثانه شما قرار دارد. لوله ای که ادرار را از مثانه به پیشابراه منتقل می کند از مرکز پروستات عبور می کند. هنگامی که پروستات بزرگ می شود، شروع به مسدود کردن جریان ادرار می کند.
پروستات بیشتر مردان در طول زندگی رشد می کند. در بسیاری از آقایان، رشد مداوم پروستات، این غده را به اندازه ای بزرگ می کند که علائم ادراری ایجاد شود.
کاملاً مشخص نیست که چه عواملی باعث بزرگ شدن غیر طبیعی پروستات می شود. با این حال، این امر ممکن است ناشی از تغییر در تعادل هورمون های جنسی با افزایش سن باشد.
عوامل خطر ابتلا به هایپرپلازی خوش خیم پروستات
عوامل خطر برای بزرگ شدن غده پروستات شامل موارد زیر است :
- افزایش سن : بزرگ شدن غده پروستات به ندرت باعث بروز علائم در مردان جوانتر از ۴۰ سال می شود.
- سابقه خانوادگی : اگر پدر یا برادر شما این مشکل را در گذشته داشتند، شما نیز به احتمال زیاد مبتلا خواهید شد.
- دیابت و بیماری های قلبی : مطالعات نشان می دهد که دیابت و بیماری های قلبی و همچنین استفاده از بتابلاکر ها ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند.
- شیوه زندگی : چاقی خطر ابتلا به BPH را افزایش می دهد در حالی که ورزش می تواند خطر را کاهش دهد.
عوارض هایپرپلازی خوش خیم پروستات
عوارض پروستات بزرگ شده می تواند شامل موارد زیر باشد :
- احتباس ادراری : ممکن است به سوند ادراری نیاز داشته باشید. برخی از مردان برای بهبود احتباس ادرار به عمل جراحی نیاز دارند.
- عفونت مجاری ادراری (UTI) : عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه می تواند خطر عفونت مجاری ادراری شما را افزایش دهد.
- سنگ مثانه : عموماً ناشی از عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه است.
- آسیب به مثانه : مثانه ای که به طور کامل خالی نشده است می تواند به مرور زمان کشیده و تضعیف شود. در نتیجه دیواره عضلانی مثانه دیگر به درستی منقبض نمی شود و خالی کردن کامل مثانه شما را سخت تر می کند.
- آسیب به کلیه : فشار احتباس ادراری می تواند به کلیه آسیب برساند یا اجازه دهد عفونت مثانه به کلیه ها برسد.
اعتقاد بر این نیست که پروستات بزرگ شده خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می دهد.
تشخیص هایپرپلازی خوش خیم پروستات
پزشک شما با پرسیدن سوالات دقیق در مورد علائم و انجام معاینه فیزیکی، مقدمات تشخیص را آغاز می کند. امتحان اولیه احتمالاً شامل موارد زیر است :
- تست رکتال : پزشک انگشت خود را به داخل روده راست وارد می کند تا بزرگ شدن پروستات را بررسی کند.
- آزمایش ادرار : تجزیه و تحلیل یک نمونه از ادرار شما می تواند به تایید عفونت یا سایر شرایطی که می تواند علائم مشابهی ایجاد کند کمک می کند.
- آزمایش خون : می تواند مشکلات کلیوی را نشان دهد.
- آنتی ژن اختصاصی پروستات : PSA ماده ای است که در پروستات شما تولید می شود. هنگامی که پروستات شما بزرگ می شود، سطح PSA افزایش می یابد. با این حال، بالا رفتن سطح PSA همچنین می تواند ناشی از عفونت، جراحی یا سرطان پروستات باشد.
پس از این، پزشک شما ممکن است آزمایشات اضافی را برای کمک به تأیید پروستات بزرگ شده و رد سایر شرایط توصیه کند. این آزمایشات شامل موارد زیر است :
- تست جریان ادرار : شما در دستگاهی که قدرت و میزان جریان ادرار شما را اندازه گیری می کند، ادرار می کنید. نتایج تست به تعیین وضعیت شما کمک می کند.
- حجم باقی مانده پس از دفع ادرار : این آزمایش، برای بررسی کامل بودن تخلیه ادرار شما استفاده می شود. این آزمایش را می توان با استفاده از سونوگرافی یا با قرار دادن سوند در مثانه شما پس از ادرار کردن انجام داد.
- ثبت ۲۴ ساعته مقادیر ادرار : اگر بیش از یک سوم خروجی ادرار روزانه شما در شب اتفاق بیفتد، ثبت دفعات و مقدار ادرار ممکن است کمک کننده باشد.
اگر وضعیت شما پیچیده تر باشد، پزشک ممکن است توصیه کند :
- سونوگرافی ترانس رکتال : پروب سونوگرافی برای اندازه گیری و ارزیابی پروستات به رکتوم شما وارد می شود.
- بیوپسی پروستات : بررسی بافت می تواند به پزشک شما در تشخیص یا رد سرطان پروستات کمک کند.
- ارودینامیک : سوند از طریق مجرای ادرار به مثانه شما وارد می شود. آب – یا معمولاً هوا – به تدریج به مثانه شما تزریق می شود. سپس پزشک شما می تواند فشار مثانه را اندازه بگیرد و میزان عملکرد عضلات مثانه شما را مشخص کند.
- سیستوسکوپی : سیستوسکوپ به مجرای ادرار شما وارد می شود و به پزشک اجازه می دهد داخل مجرا و مثانه شما را ببیند. قبل از انجام این آزمایش به بی حسی موضعی نیاز دارید.
درمان هایپرپلازی خوش خیم پروستات
درمان های موجود شامل دارو درمانی، روش های با حداقل تهاجم و در نهایت جراحی وجود دارد. بهترین انتخاب برای شما به چندین عامل بستگی دارد از جمله :
- اندازه پروستات
- سن شما
- وضعیت کلی سلامتی
- میزان ناراحتی یا درد
اگر علائم و درد شما قابل تحمل است، ممکن است تصمیم بگیرید که درمان را به تعویق بیندازید و علائم خود را به راحتی کنترل کنید.
دارو درمانی
شایع ترین درمان برای علائم خفیف تا متوسط بزرگ شدن پروستات است. گزینه ها عبارتند از :
- آلفا بلاکر ها : این داروها ماهیچه های گردن مثانه و فیبرهای عضلانی در پروستات را شل می کنند و باعث راحت تر شدن دفع ادرار می شوند. مسدود کننده های آلفا شامل آلفوزوسین، دوکسازوسین، تامسولوسین و سیلودوسین است. عوارض جانبی ممکن است شامل سرگیجه و انزال رتروگراد باشد.
- مهارکننده های ۵ آلفا ردوکتاز : این داروها با جلوگیری از تغییرات هورمونی، پروستات شما را کوچک می کنند. این داروها شامل فیناستراید و دوتاستراید هستند و ممکن است شش ماه طول بکشد تا موثر شوند. عوارض جانبی شامل انزال رتروگراد است.
- درمان ترکیبی : اگر هر دو دارو به تنهایی موثر نباشند، ممکن است پزشک مصرف مسدود کننده آلفا و مهارکننده ۵ آلفا ردوکتاز را همزمان توصیه کند.
- تادالافیل : مطالعات نشان می دهد این دارو که اغلب برای درمان اختلال نعوظ استفاده می شود، می تواند بزرگ شدن پروستات را نیز درمان کند.
درمان با حداقل تهاجم یا جراحی
در صورتی که :
- علائم شما متوسط تا شدید است
- دارو علائم شما را تسکین نداده است
- انسداد مجاری ادراری، سنگ مثانه، خون در ادرار یا مشکلات کلیوی دارید
- یا درمان قطعی را ترجیح می دهید
درمان های با حداقل تهاجم یا جراحی توصیه می شود. البته در صورت وجود موارد زیر، این درمان ها توصیه نمی شوند :
- عفونت ادراری درمان نشده
- بیماری تنگی مجرای ادراری
- سابقه پرتو درمانی یا جراحی مجاری ادراری
- اختلال عصبی مانند بیماری پارکینسون یا بیماری اسکلروزیس
هر نوع جراحی می تواند عارضه جانبی ایجاد کند. بسته به روشی که شما انتخاب می کنید، عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد :
- انزال رتروگراد : مایع منی به جای خارج شدن از آلت در هنگام انزال به داخل مثانه جریان می یابد
- مشکل موقت در هنگام دفع ادرار
- عفونت مجاری ادراری
- خونریزی
- اختلال نعوظ
- به ندرت، از دست دادن کنترل مثانه (بی اختیاری)
چندین نوع روش درمانی با حداقل تهاجم یا جراحی وجود دارد.
برداشتن پروستات از راه پیشابراه (TURP)
اسکوپ وارد مجرای ادراری می شود و جراح همه قسمت های پروستات به جز قسمت بیرونی را بر می دارد. TURP معمولاً علائم را به سرعت تسکین می دهد و اغلب مردان پس از انجام این روش، ادرار با جریان بیشتری دارند. ممکن است پس از TURP به طور موقت به سوند نیاز داشته باشید تا مثانه شما تخلیه شود.
برش پروستات از راه پیشابراه (TUIP)
اسکوپ وارد مجرای ادراری می شود، جراح یک یا دو برش کوچک در غده پروستات ایجاد می کند و عبور ادرار را آسان تر می کند. اگر غده پروستات شما خیلی بزرگ نشده باشد و یا اگر مشکلاتی دارید که سایر جراحی ها را بیش از حد خطرناک می کند، ممکن است این روش توصیه شود
گرما درمانی مایکروویو از راه پیشابراه (TUMT)
پزشک شما از طریق پیشابراه، یک الکترود ویژه را به ناحیه پروستات شما وارد می کند. انرژی مایکروویو حاصل از الکترود، قسمت داخلی غده پروستات را کوچک می کند و جریان ادرار را افزایش می دهد. TUMT فقط ممکن است علائم شما را تا حدی تسکین دهد و ممکن است مدتی طول بکشد تا متوجه نتایج شوید. این عمل جراحی معمولاً فقط در شرایط خاص مورد استفاده قرار می گیرد زیرا ممکن است درمان دیگری ضروری شود.
تخریب سوزنی از راه پیشابراه (TUNA)
در این روش اسکوپ به پیشابراه وارد می شود و به پزشک اجازه می دهد سوزن هایی را در غده پروستات شما قرار دهد. امواج رادیویی از سوزن ها عبور می کنند و باعث گرم شدن و از بین بردن بافت اضافی پروستات می شوند. این روش به ندرت استفاده می شود.
لیزر درمانی
لیزر پر انرژی باعث از بین رفتن بافت پروستات می شود. لیزر درمانی بلافاصله علائم را تسکین می دهد و خطر کمتری نسبت به جراحی غیر لیزری دارد.
گزینه های لیزر درمانی شامل موارد زیر است:
- روش های Ablative : این روش ها باعث بخار شدن بافت اضافی پروستات می شوند. مثال ها شامل تبخیر فوتوسلکتیو پروستات (PVP) و لیزر کاهنده هولمیوم پروستات (HoLAP) است.
- روش های Enucleative : مانند لیزر تحریکی هولمیوم پروستات (HoLEP) عموماً اغلب بافت پروستات را از بین می برد و از رشد مجدد بافت جلوگیری می کند. بافت برداشته شده از نظر سرطان پروستات و سایر شرایط قابل معاینه است. این روش مشابه پروستاتکتومی باز است.
بالا بردن مجرای پیشابراه (PUL)
در صورت بروز علائم دستگاه ادراری تحتانی، این روش ممکن است توصیه شود. اثر بر انزال و عملکرد جنسی با PUL در مقایسه با TURP بسیار کمتر است.
آمبولیزاسیون
در این روش، خون رسانی به پروستات به صورت انتخابی مسدود می شود و باعث می شود پروستات از نظر اندازه کاهش یابد. داده های طولانی مدت در مورد اثر این روش در دسترس نیست.
پروستاتکتومی باز
جراح برای رسیدن به پروستات و برداشتن بافت، برشی را در قسمت تحتانی شکم شما ایجاد می کند. پروستاتکتومی باز معمولاً در صورتی انجام می شود که آسیب مثانه یا سایر عوامل پیچیده بسیار شدید باشد. این عمل جراحی معمولاً نیاز به اقامتی کوتاه در بیمارستان دارد و با احتمال نیاز به انتقال خون همراه است.
سبک زندگی و داروهای خانگی
برای کمک به کنترل علائم پروستات بزرگ شده، سعی کنید :
مصرف نوشیدنی ها را در شب محدود کنید : برای جلوگیری از ادرار شبانه، یک یا دو ساعت قبل از خواب از مصرف نوشیدنی خودداری کنید.
مصرف کافئین و الکل را محدود کنید : آنها می توانند تولید ادرار را افزایش داده، مثانه را تحریک کرده و علائم را بدتر کنند.
مصرف آنتی هیستامین ها را محدود کنید : این داروها باعث تنگ شدن عضلات کنترل کننده اطراف پیشابراه و دفع سخت تر ادرار می شوند.
ادرار را به تعویق نیندازید : انتظار بیش از حد طولانی برای دفع ممکن است عضله مثانه را تحت الشعاع قرار دهد و باعث آسیب شود.
ادرار برنامه ریزی شده : سعی کنید در اوقات منظم – مانند هر چهار تا شش ساعت در طول روز – ادرار کنید.
رژیم غذایی سالم را دنبال کنید : چاقی با بزرگ شدن پروستات همراه است.
فعالیت کنید : عدم تحرک به احتباس ادراری کمک می کند. حتی مقدار کم ورزش می تواند به کاهش مشکلات ادراری ناشی از بزرگ شدن پروستات کمک کند.
منبع : mayoclinic.org | ترجمه اختصاصی کافه پزشکی